İnsan kapitalının formalaşması dövlətin əsas
siyasətidir
Uzun illərin təcrübəsi
göstərir ki, elm və təhsil hər bir dövlətin
davamlı sosial-iqtisadi və mədəni yüksəlişində
mühüm rol oynayır. Təsadüfi deyildir ki, yeni
dövrün tələblərinə cavab verən fəal
maarifçilik kursunun həyata keçirilməsi, mütərəqqi
yeniliklərin tətbiq olunması yolu ilə milli təhsil
sisteminin müasirləşdirilməsi, bir ictimai-iqtisadi
formasiyadan digərinə keçid mərhələsində
bu sahədə özünü göstərən obyektiv
problemlərin aradan qaldırılması son 16 ildə Azərbaycanda
reallaşdırılan dövlət siyasətinin ayrılmaz tərkib
hissəsinə çevrilmişdir. Ulu öndər Heydər Əliyev
Azərbaycanın davamlı inkişafının yeganə
yolunu məhz yüksək təhsildə, xalqın maariflənməsində
görmüş, respublikada fundamental və humanitar elmlərin
inkişafı üçün bütün zəruri tədbirləri
həyata keçirmişdir.
Ümummilli lider Heydər
Əliyev elmin, təhsilin inkişafına milli dövlət
quruculuğu prosesinin zəruri əsası kimi
yanaşmış, xalqın intellektual səviyyəsinin
yüksəlməsini vacib vəzifələrdən biri hesab
etmişdir. Ulu öndər hələ ölkəyə birinci
rəhbərliyi dövründə Azərbaycan təhsilinin tərəqqisinə
mane olan bir sıra amilləri aradan qaldırmış,
mövcud potensialı ölkənin gələcək
inkişafının elmi əsaslar üzərində
qurulmasına, mədəni-intellektual resursların gücləndirilməsinə,
layiqli vətəndaşların yetişdirilməsi işinə
səfərbər etmişdir. Məhz bu illərdə
respublikada uşaq bağçaları, məktəblər,
ali və orta ixtisas müəssisələri üçün
yeni binaların tikintisi geniş vüsət almış, təhsil
infrastrukturu müasir standartlar çərçivəsində
yenidən qurulmuşdur. Həmin dövrdə humanitar və
fundamental elm sahələrində də böyük irəliləyişlər
əldə edilmiş, elmdə, təhsildə qazanılan
uğurların xalq təsərrüfatının ən
müxtəlif sahələrində tətbiqi böyük nəticələr
vermişdir. Cəmiyyət inkişaf prosesinin elmi-intellektual əsaslar
üzərində qurulmuş yeni mərhələsinə qədəm
qoymuş, respublikada ixtisaslı kadrlar hazırlayan onlarca ali və
orta ixtisas məktəbləri açılmışdır.
Dahi rəhbərin həmin illərdə
Azərbaycan elminin, təhsilinin, ümumilikdə milli mədəniyyətimizin
inkişafı naminə gördüyü işlər
heç də bunlarla məhdudlaşmamışdır. O
dövrdə böyük dövlət xadimi
respublikamızın görkəmli ziyalılarını sovet
imperiyasının sərt təhdidlərindən qorumuş,
irslə varislik arasındakı əlaqələri yenidən
bərpa etmişdir. Heydər Əliyev xalqımızın ən
böyük düha sahiblərinin abidələrini
ucaltmış, onların əsərlərini nəinki Azərbaycanda,
ümumilikdə bütün dünyada təbliğ etdirməklə
xalqın tarixini, mədəniyyətini, ədəbiyyatını
yaşatmış, bütövlükdə, milli
yaddaşın qorunub gələcək nəsillərə
çatdırılmasını təmin etmişdir. Həmin
dövrdə milli yaddaşı qoruyub saxlayan və inkişaf
etdirən Bakı Dövlət Universitetinə hərtərəfli
qayğı da ulu öndərin uzaq hədəflərə
hesablanan təhsil strategiyasının başlıca mahiyyətini
təşkil etmişdir.
Elmin, təhsilin inkişafı,
milli-mənəvi dəyərlərə həssas münasibət
müstəqil Azərbaycan Respublikasına rəhbərliyi
dövründə də ulu öndər Heydər Əliyevin fəaliyyətinin
əsas leytmotivini təşkil etmişdir. Dövlət
müstəqilliyinin ilk illərində ölkə rəhbərliyinin
səriştəsizliyi nəticəsində tənəzzülə
uğrayan bu sahələr məhz Heydər Əliyevin
xalqın israrlı tələbi ilə hakimiyyətə
qayıdışından sonra inkişaf etməyə
başlamışdır. 1993-cü ilin iyununda Bakıya
qayıdan ümummilli lider Heydər Əliyev ictimaiyyət
nümayəndələri ilə ilk görüş yeri kimi
Elmlər Akademiyasını seçməklə intellektual
potensialın daşıyıcıları olan
ziyalıların cəmiyyətdəki roluna böyük
önəm verdiyini bir daha təsdiq etmişdir. 1994-cü ildə
BDU-nun 75 illik, 1999-cu ildə 80 illik yubileylərinin respublika
miqyasında qeyd olunması da ulu öndərin milli inkişaf
prosesində nüfuzlu elm və təhsil müəssisələrinin
roluna necə böyük qiymət verdiyini bir daha göstərir.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin
"Azərbaycan Respublikasında təhsil sahəsində islahatlar
üzrə Dövlət Komissiyasının yaradılması
haqqında" 30 mart 1998-ci ildə imzaladığı sərəncam,
həmçinin 15 iyun 1999-cu il tarixdə təsdiqlədiyi
"Azərbaycan Respublikasının təhsil sahəsində
islahat Proqramı" təhsil islahatlarının uğurla həyata
keçirilməsi, Azərbaycanda təhsil
standartlarının yeni dövrün tələblərinə
uyğunlaşdırılması prosesinə böyük təkan
vermişdir. Bu sənədlərdə müəyyənləşdirilən
vəzifələrə uyğun olaraq milli təhsilimizin məzmunca
təkmilləşdirilməsi, müasir dünya təcrübəsi
və milli ənənələr əsasında
inkişafı təmin edilmiş, azərbaycançılıq
ideologiyasını özündə əks etdirən tədris
proqramları, çoxsaylı dərsliklər
hazırlanmış, ayrı-ayrı təhsil sahələri
və fənlər üzrə yeni standartlar tətbiq
edilmişdir.
Ümummilli liderin "Azərbaycan
Respublikasında təhsil sisteminin təkmilləşdirilməsi
haqqında" 13 iyun 2003-cü il tarixli fərmanı, habelə
"Azərbaycan Respublikası ümumtəhsil məktəblərinin
maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi
haqqında" 4 oktyabr 2002-ci il tarixli sərəncamı və
digər sənədlər təhsil sisteminin müasirləşdirilməsi
baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir.
Bu illər ərzində ömrünü gənc nəslin
maariflənməsinə həsr edən professor-müəllimlərin,
elm sahəsində çalışan insanların sosial
problemləri də diqqətdən kənarda qalmamış,
onların məvacibləri ardıcıl olaraq
artırılmış, elmi-pedaqoji kontingent dövlət
qayğısı ilə əhatə olunmuş, şərəfli
ictimai status sayılan alim-müəllim adının cəmiyyətdəki
nüfuzu yenidən bərpa edilmişdir.
Azərbaycan xalqının nicat
yerinə çevrilmiş Heydər Əliyevin siyasi kursu bu
gün də inamla davam etdirilir. Dövlət
başçısı cənab İlham Əliyev milli intibaha
və yüksəlişə hesablanmış fəal
maarifçilik missiyası həyata keçirir. Ölkə
başçısının rəhbərliyi altında son 6
ildə həyata keçirilən ardıcıl tədbirlər
təkcə sosial-iqtisadi inkişafa deyil, həm də
elmi-intellektual tərəqqiyə, təhsildə dövrün
tələbi ilə uzlaşan elm və təhsil
islahatlarının həyata keçirilməsinə, insan
kapitalının möhkəmləndirilməsinə, elmtutumlu
texnologiyaların inkişafına yönəlmişdir. Cənab
İlham Əliyev Azərbaycan xalqının gələcəyinin
məhz elm və təhsillə bağlı olduğunu
çıxışlarında hər zaman bildirməklə
yanaşı, fəal milli maarifçilik xətti yeridir.
Respublikamız inkişafını, sadəcə, təbii sərvətlərin
gətirdiyi dividendlərə bağlamır və mövcud
resurslarını sırf insan faktorunun prioritetə
çevrilməsi istiqamətinə yönəldir. Ölkə
iqtisadiyyatının yüksək inkişaf tempi, ictimai-siyasi
sabitliyin davamlı xarakter daşıması, təhsilin və
elmin dünya standartları səviyyəsinə qalxması
üçün daha çevik islahatlar aparmağa imkan
yaradır. Eyni zamanda, cəmiyyət həyatındakı
sürətli dəyişikliklər milli təhsil
konsepsiyasının daim müasirləşdirilməsini, iri
dövlətlərin maarifçilik ənənələrinin
mənimsənilməsini, eləcə də mənəvi-intellektual
intibaha xidmət edən siyasətin yeni əsaslarla davam
etdirilməsini vacib məsələ kimi gündəmə gətirir.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin milli təhsil
sisteminin inkişafı və problemlərinin həlli istiqamətində
ötən 6 ildə həyata keçirdiyi davamlı siyasətin
qayəsində də məhz bu ali məqsəd dayanmışdır.
Dünyaya nəzər saldıqda
XX əsrin ortalarından başlayaraq aparıcı dövlətlərin
ən mühüm prioritetləri içərisində insan
kapitalının yaradılmasının xüsusi yer
tutduğunu görərik. Bu nəzəriyyə ilk dəfə
ötən əsrin 60-70-ci illərində Amerika
iqtisadçılarının tədqiqatları nəticəsində
yaranmışdır.
İşçi qüvvəsinin
formalaşması, insanın yaradıcılıq və
faydalılıq imkanlarının artırılması bu nəzəriyyənin
əsas istiqamətləri kimi müəyyənləşdirilmişdir.
Müasir dövrdə təbii sərvətlər bolluğu
dövlətin əsas göstəricisi sayılmır.
Dünya Bankının apardığı araşdırmalar
müəyyən etmişdir ki, ABŞ-ın milli sərvətinin
76 faizini insan kapitalı, 19 faizini istehsal, 5 faizini isə təbii
resurslar təşkil edir. Avropa ölkələrində isə
insan kapitalı 74 faiz, istehsal 24 faiz, təbii resurslar isə cəmi
2 faiz təşkil edir. Rusiyada isə insan kapitalı 50 faiz,
istehsal 10 faiz, təbii sərvətlər isə 40 faiz səviyyəsindədir.
Ötən illərdə
respublikanın təhsil sistemində davamlı inkişafa
yönəlmiş əsaslı infrastruktur dəyişikliklərinin
baş verməsi, inkişafyönümlü proqram və layihələrin
həyata keçirilməsi məhz cənab İlham Əliyevin
təhsilə müntəzəm diqqət və
qayğısı sayəsində mümkün olmuşdur.
Dövlət başçısı son 6 ildə
imzaladığı 30-dək mühüm fərman və sərəncamla,
dövlət proqramları ilə Azərbaycan elminin və təhsilinin
etibarlı hamisi olduğunu təsdiqləmişdir. Ölkənin
dövlət büdcəsində təhsilə ayrılan xərclərin
ildən-ilə artırılması da hökumətin bu sahənin
kefiyyətcə yeniləşməsi üçün
ardıcıl və sistemli fəaliyyət göstərdiyini təsdiqləyir.
ABŞ-da təhsil sektoruna dövlət büdcəsindən
13,5 faiz, ali təhsilə isə 1,3 faiz vəsait
ayrılır. Azərbaycanda isə cari ildə təhsil
büdcəsinə 10,1 faiz, ali təhsilə isə 0,8 faiz həcmində
vəsait ayrılmışdır.
Dövlət
başçısı İlham Əliyev səlahiyyətlərinin
hələ icrasına başladığı ilk aylarda Azərbaycan
və dünya klassiklərinin əsərlərinin latın
qrafikalı Azərbaycan əlifbası ilə nəşrini nəzərdə
tutan sərəncam imzalamış, milli irsə böyük
qayğı ilə yanaşmışdır. Cənab İlham
Əliyevin "Alimlik dərəcələrinə görə
vəzifə maaşlarına əlavələrin
artırılması haqqında" 16 aprel 2004-cü il tarixli
sərəncamına uyğun olaraq Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyası sistemində, elmi-tədqiqat və təhsil
müəssisələrində, habelə digər sahələrdə
çalışan işçilərin elmlər doktoru və
elmlər namizədi alimlik dərəcələrinə
görə vahid tarif cədvəli üzrə vəzifə
maaşlarına müəyyən edilmiş əlavələrin
məbləği 2004-cü il iyulun 1-dən 5 dəfə
artırılmışdır.
Ölkə Prezidentinin 2008-ci il 1
sentyabr tarixli sərəncamı ilə Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının tabeliyində olan və dövlət
büdcəsindən maliyyələşdirilən digər elm
və elmi tədqiqat müəssisə, idarə və təşkilatlarda
çalışan işçilərin əməkhaqları
25 faiz artırılmışdır.
2008-ci il sentyabr ayının 12-də
Prezident İlham Əliyev elmin və təhsilin
inkişafına xidmət edən daha bir mühüm sənəd
imzalamışdır. Dövlət
başçısının "Aspirantlara, ali, orta ixtisas və
peşə məktəblərinin və peşə liseylərinin
tələbələrinə və şagirdlərinə verilən
təqaüdlərin artırılması haqqında" sərəncamı
yetişməkdə olan gənc nəslin intellektual potensialını
yüksəltmək, onların elmə olan marağını
daha da gücləndirmək məqsədi daşıyır.
Dövlət başçısının digər bir sərəncamı
ilə 25 cildlik Milli Ensiklopediyanın hazırlanması prosesinə
başlanılmışdır. 2005-ci ilin sentyabr ayından isə
tələbə və aspirantların təqaüdü təxminən
10 dəfə artırılmışdır. Dövlət
başçısının "Ali təhsil müəssisələrində
çalışan işçilərin sosial müdafiəsinin
gücləndirilməsi tədbirləri haqqında" 8
sentyabr 2008-ci il tarixli sərəncamı təhsil ictimaiyyətinə
növbəti diqqət və qayğısının əyani
təzahürüdür. Təhsil və elm adamları ölkəmizin
iqtisadi imkanları artdıqca belə artımların
ardıcıl şəkildə davam edəcəyinə
böyük ümidlər bəsləyirlər.
Bunlar onu göstərir ki,
dövlət cəmiyyətin hərəkətverici qüvvəsi
olan insan kapitalına daha böyük əhəmiyyət verir.
ABŞ, Yaponiya, Cənubi Koreya, Finlandiya və başqa iqtisadi
cəhətdən inkişaf etmiş ölkələr maddi
ehtiyatlardan daha çox təhsilin yetişdirdiyi insan
kapitalından yararlanmış, böyük gəlirlər əldə
etməyə başlamış və həmin gəlirlər
bu gün də sürətlə artır.
Dünya Bankının ekspertlərinin
araşdırmalarına görə, müntəzəm
inkişafın təmin olunmasında və bilik
iqtisadiyyatına keçiddə universitetlər mühüm
rol oynayırlar. YUNESKO-nun ekspertləri isə daha irəli gedərək
müəyyən ediblər ki, hər bir ölkədə
dövrün tələblərinə cavab verən
güclü kadr ehtiyatları yaradılmasında orta təhsildən
sonrakı təhsillərin rolu çox böyükdür.
Azərbaycan Prezidentinin 11 fevral
2004-cü il tarixdə imzaladığı "Azərbaycan
Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafı
(2004-2008-ci illər) Dövlət Proqramı"
respublikanın müxtəlif bölgələrində məktəb
binalarının tikintisi prosesinə ciddi təkan vermişdir.
Bu illərdə 1600-dən artıq yeni məktəbin istifadəyə
verilməsi də dövlət başçısının
bu sahəyə xüsusi qayğısının nəticəsidir.
Təhsil ocaqlarının kompüterləşdirilməsi, gənc
vətəndaşlarımızın virtual dünyaya
çıxışının təmin edilməsi,
onların informasiya texnologiyaları ilə işləmək vərdişlərinə
yiyələnmələri üçün atılan məqsədyönlü
addımlar isə Azərbaycanda informasiyalı cəmiyyətin
inkişafı baxımından böyük əhəmiyyət
daşıyır. Təlimdə və elmdə
informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqi artıq
zərurətə çevrilmişdir. Bu baxımdan, Azərbaycan
Prezidentinin imzaladığı "Azərbaycan
Respublikasında ümumtəhsil məktəblərinin
informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə təminatı
(2005-2007-ci illər) proqramı" tarixi bir qərar
olmuşdur. Ölkədə təhsilin keyfiyyətinin
artırılmasına, milli təhsilin dünya təhsil
sisteminə inteqrasiyasına imkan yaradan, Azərbaycan əhalisini
informasiyalı cəmiyyətin fəal üzvlərinə
çevirən bu proqram uğurlu nəticələr
vermişdir. Həmin proqramın 2005-2007-ci illərdə
uğurla həyata keçirilməsinin nəticəsidir ki,
orta ümumtəhsil məktəblərinin V-XI siniflərində
hər 29 şagirdə 1 kompüter düşür. Halbuki
2003-cü ildə 1000 nəfər şagirdə cəmi 1
kompüter düşürdü. 2008-ci il iyunun 10-da təsdiq
edilmiş "2008-2012-ci illərdə Azərbaycan
Respublikasında təhsil sisteminin
informasiyalaşdırılması üzrə Dövlət
Proqramı" Azərbaycan Respublikasında müasir
informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının geniş tətbiqi
yolu ilə vahid ümummilli təhsil mühitinin
yaradılması və əhalinin bütün təbəqələri
üçün keyfiyyətli təhsil almaq imkanlarının
təmin edilməsi məqsədinə xidmət edir.
Təhsilin səviyyəsini
müasir standartlara uyğunlaşdırmaq, ali və orta məktəblərdə
tədrisin keyfiyyətinin monitorinqini həyata keçirmək,
təhsil sahəsində mövcud problemləri
vaxtaşırı təhlil edərək müvafiq tədbirlərin
görülməsinə nail olmaq məqsədilə dövlət
başçısı İlham Əliyev 30 may 2005-ci il tarixdə
"Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında təhsil
üzrə xüsusi komissiyanın yaradılması
haqqında" sərəncam imzalamışdır. Komissiya təhsilin
strateji inkişaf istiqamətləri ilə bağlı təkliflər
verir, fundamental islahatların həyata keçirilməsi
mexanizmləri üzərində işləyir.
Azərbaycan Prezidentinin 31 yanvar
2008-ci il tarixli "Azərbaycan Respublikasının ali təhsil
müəssisələrinin Avropa ali təhsil məkanına
inteqrasiyası ilə bağlı bəzi tədbirlər
haqqında" sərəncamı da mühüm əhəmiyyətə
malikdir. Sərəncamda qeyd olunduğu kimi, 2001-ci ildən
etibarən Azərbaycan Respublikasının Avropa
Şurasına üzv olması, habelə respublikanın
dünyada analoqu olmayan iqtisadi inkişaf tempi ümumavropa təhsil
məkanına inteqrasiya proseslərinin daha da sürətləndirilməsini
və bu sahədə həyata keçirilən işlərin
intensivləşdirilməsini tələb edir. Sərəncamdan
10 gün sonra, 2008-ci il fevral ayının 11-də
regionların sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət
Proqramının icrasının dördillik yekunlarına həsr
olunmuş konfransda Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev
demişdir: "Sosial infrastrukturun güclənməsi
üçün də 2008-ci ildə kifayət qədər vəsait
nəzərdə tutulubdur. Təhsil məsələlərinin
həlli üçün təxminən 1 milyard dollar vəsait
nəzərdə tutulubdur. Yeni məktəblər, yeni tədris
korpusları tikiləcək, kompüterləşdirmə
prosesi davam etdiriləcəkdir. Biz elə etməliyik ki, Azərbaycanda
yetişən gənc nəsil bilikli, savadlı olsun və
ölkəmizin gələcəyini məhz bilik, savad təmin
edəcəkdir. İnkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə
baxsaq, görərik ki, onların inkişafı təbii sərvətlər
hesabına deyil, bilik, savad, elmi-texniki tərəqqi hesabına
mümkün olmuşdur. Biz də bu yolla getməliyik və
gedirik. Azərbaycanda bu sahəyə böyük diqqət
göstərilir. Təhsilin maddi-texniki bazası möhkəmlənir.
Ümid edirəm ki, 2-3 il ərzində demək olar, bütün
infrastruktur layihələri başa
çatdırılacaqdır. Təhsilin keyfiyyəti və
biliyin səviyyəsi qaldırılmalıdır".
Respublikanın dinamik sosial-iqtisadi
inkişafının hazırkı mərhələsində
dövlət idarəçiliyi sahəsində müasir idarəetmə
təfəkkürünə malik ixtisaslı mütəxəssislərin
yetişdirilməsi məsələsi mühüm aktuallıq
kəsb edir. Mütərəqqi Qərb dəyərlərini dərindən
mənimsəyən, qabaqcıl ölkələrin elmi-texniki
yeniliklərini əxz edən, müasir idarəçilik məktəbi
keçən gənclərin formalaşması məsələsi
zaman keçdikcə tarixi zərurətə çevrilir.
Ölkə rəhbərliyinin bugünkü dünyanın tələblərinə
cavab verən kadr hazırlığına xüsusi diqqətlə
yanaşması da respublikada demokratik ölkələrin zəngin
təcrübəsinə əsaslanan mükəmməl,
çevik və mütərəqqi dövlət idarəçilik
sistemi formalaşdırmaq niyyətindən irəli gəlir.
Azərbaycan Prezidentinin 19 oktyabr 2006-cı il tarixli "Azərbaycan
gənclərinin xarici ölkələrdə təhsil
almasına dair Dövlət proqramı haqqında" sərəncamı
da bu sahədə reallaşdırılan dövlət siyasətində
ardıcıllığın və sistemliliyin təmin
olunması məqsədi daşımışdır. Dövlət
proqramı məhz azərbaycanlı gənclərin müəyyən
elmi istiqamətlər üzrə dövlət hesabına
xaricdə təhsil almalarını nəzərdə tutur. Sərəncam
əsasında "2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin
xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət
Proqramı" hazırlanaraq Azərbaycan Prezidentinin 16 aprel
2007-ci il tarixli sərəncamı ilə təsdiq
olunmuşdur.
Dövlət
başçısının 5 sentyabr 2007-ci il tarixli
"2007-2015-ci illərdə Azərbaycan gənclərinin
xarici ölkələrdə təhsili üzrə Dövlət
Proqramı"nın 2007-2008-ci tədris ilində maliyyələşdirilməsi
haqqında" sərəncamına əsasən 2007-2008-ci tədris
ilində Azərbaycan gənclərinin Amerika Birləşmiş
Ştatları, Almaniya, Cənubi Koreya, Fransa, İngiltərə,
İspaniya, Rusiya, Türkiyə və digər ölkələrdə
təhsil almalarını təmin etmək məqsədilə
2007-ci il dövlət büdcəsində nəzərdə
tutulmuş Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Ehtiyat Fondundan
Təhsil Nazirliyinə 2,2 milyon manat məbləğində vəsait
ayrılmışdır. Məhz bu baxımdan universitetlərin
üzərinə böyük məsuliyyət və öhdəliklər
düşür. Bunu dərindən dərk edən
professor-müəllim heyətləri bu işə ciddi
yanaşmalı, məhsuldarlığı və çevikliyi
ilə fərqlənən ixtisaslı kadrlar hazırlamalı,
yeni texnologiyalar yaratmalıdırlar. Dünyanın ən
yaxşı universitetləri sırasında layiqli yerləri
tutmaq üçün məqsədyönlü iş
aparılmalıdır.
Bakı Dövlət Universiteti də
bu istiqamətdə öz səylərini artırır. Bununla
əlaqədar dünya təcrübəsi öyrənilir,
tanınmış mütəxəssislərlə söhbətlər,
müzakirələr aparılır, mühazirələr dinlənilir,
təcrübələr öyrənilmək üçün
ezamiyyətlər təşkil olunur.
Ötən beş ildə elmi
inkişafın təmin edilməsi, bu sahədə həllini
gözləyən problemlərin həlli də diqqət mərkəzində
olmuşdur. Bu qayğının nəticəsi olaraq Azərbaycan
Milli Elmlər Akademiyası hazırda özünün yeni
inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdur.
2005-ci ilin dekabrında akademiyanın 60 illik yubileyi mərasimində
çıxış edən dövlət
başçısı ulu öndər Heydər Əliyevin əsasını
qoyduğu mütərəqqi ənənələrə sadiq
qalacağını bir daha bəyan etmişdir: "Elmlər
Akademiyasının maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi
işində əlavə addımlar atılacaqdır. Biz gərək
bu maddi-texniki bazanı möhkəmləndirək.
Akademiyanın nəzdində fəaliyyət göstərən
institutlara daha böyük həcmdə kömək göstərək.
Əlbəttə, akademiya sistemində çalışan
insanların maaşları, əməkhaqları
qaldırılmalıdır və biz bunu edəcəyik... Mən
çox şadam ki, bu bayramda sizinlə birlikdəyəm.
Çalışacağam ki, akademiyanın inkişafında
bundan sonra da öz əməyimi əsirgəməyim. Mən
bir daha demək istəyirəm, bu, qəti fikrimdir ki, hər
bir ölkənin normal inkişafı üçün ilk
növbədə, bilik, savad, elmin inkişafı
lazımdır".
Dövlət
başçısı İlham Əliyevin 2008-ci il 10 aprel
tarixli "Azərbaycan elmində islahatların
aparılması ilə bağlı Dövlət
Komissiyasının yaradılması haqqında" sərəncamı
da məhz bu zərurətdən irəli gəlmişdir. Sərəncama
əsasən, 2009-2015-ci illər üzrə elm sahəsində
aparılacaq islahatların, habelə elmin inkişaf
strategiyasının konkret proqram modelində hazırlanması
üçün hökumət və elm adamlarından ibarət
dövlət komissiyasının yaradılması da təqdirəlayiq
olmuşdur. Bir sıra problematik məsələlərin
önə çəkildiyi sərəncamda Azərbaycan
Respublikasında elmi qurumların strukturunun müəyyənləşdirilməsi,
tədqiqatların müasir standartlar səviyyəsində
aparılması və maliyyələşdirilməsi, ölkənin
elmi kadr potensialının artırılması və onun
sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi,
bütövlükdə elmin inkişafı üzrə milli
strategiyanın həyata keçirilməsi, Azərbaycan elminin
beynəlxalq elm məkanına inteqrasiyasının təmin
olunması məsələləri əksini
tapmışdır. Alınan elmi nəticələr yalnız
o zaman əhəmiyyətli olur ki, onlar beynəlxalq səviyyədə
tanınır və istifadə olunur.
Dövlət
başçısı 2008-2009-cu illərdə də elmin
inkişafına, bu sahədə problemlərin kompleks həllinə
xidmət edən bir sıra sərəncamlar və dövlət
proqramları imzalamışdır. Cənab İlham Əliyevin
12 sentyabr 2008-ci il tarixli "Ali təhsil müəssisələrində
çalışan işçilərin sosial müdafiəsinin
gücləndirilməsi tədbirləri haqqında", 24
aprel 2009-cu il tarixli "Bakı Dövlət Universitetinin 90
illik yubileyinin keçirilməsi haqqında", 4 may 2009-cu il
tarixli "2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı üzrə
Milli Strategiya"nın və "Azərbaycan
Respublikasında 2009-2015-ci illərdə elmin inkişafı
üzrə Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi ilə
bağlı Dövlət Proqramı"nın, 22 may 2009-cu il
tarixli "2009-2013-cü illərdə Azərbaycan
Respublikasının ali təhsil sistemində islahatlar üzrə
Dövlət Proqramı"nın təsdiq edilməsi, 21
oktyabr 2009-cu il tarixli Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
yanında Elmin İnkişafı Fondunun yaradılması
haqqında sərəncamları bu baxımdan xüsusi
vurğulanmalıdır.
Göründüyü kimi,
ümummilli lider Heydər Əliyevin respublikamızın
müstəqil, milli ənənələrə və ümumbəşəri
dəyərlərə, dünya təhsil standartlarına cavab
verən təhsil sisteminin formalaşdırılması istiqamətində
həyata keçirdiyi siyasət bu gün də əzmlə
davam etdirilir. Azərbaycanda təhsilin, elmin inkişafı
üçün geniş maddi-intellektual resurslar mövcuddur və
bundan səmərəli istifadə dövlət
başçısı cənab İlham Əliyevin müəyyənləşdirdiyi
başlıca prioritetlərdən biridir. Yüksək təhsil,
bilik almaqla yaxşı mütəxəssis kimi yetişməyin
vacibliyi fikrinin ictimai şüurda getdikcə möhkəmlənməsi
milli təhsil sisteminin gələcəyi ilə bağlı
kifayət qədər ürəkaçan mənzərə
yaradır.
İsmayıl ƏLİYEV,
Bakı Dövlət Universitetinin
elmi işlər üzrə
prorektoru, professor
Azərbaycan.- 2009.- 13 noyabr.- S. 5.