Azərbaycan-Belarus əlaqələri: əməkdaşlığın inkişafına parlamentlərin töhfəsi

Dünyamızda bu gün baş verən hadisələr, həm təbiət, həm də cəmiyyətdə gedən qlobal dəyişikliklər dövlətləri bir-birinə daha çox yaxınlaşmağa, daha sıx əlaqələr qurmağa, ölkələrin üzləşdiyi problemlərin həllinə birgə səy göstərməyə vadar edir. Dünyanın bir ailə şəklində yaşaması nəinki ayrı-ayrı dövlətlərin üzləşdiyi çətinlikləri dəf etməyə, hətta onun qabaqcadan qarşısını almağa imkan verə bilərdi. Burada, təbii ki, dövlətlər arasında münasibətlərin yaxşı səviyyədə olması və bunun inkişaf etdirilməsi çox vacib şərtlərdən biri kimi qiymətləndirilə bilər.

Bu gün Azərbaycanımız bu sahədə çox böyük uğurlar əldə etməkdədir və artıq ölkəmiz dünya birliyində öz layiqli yerini tutmaqdadır. Azərbaycan dünyanın ayrı-ayrı ölkələri ilə ikitərəfli əlaqələrin yaranması və inkişafında maraqlıdır. Bunlar - Azərbaycan xalqının mənafeyinin qorunması, ölkəmizin dünya birliyinə inteqrasiyası, üzləşdiyimiz və qarşımıza çıxa biləcək taleyüklü məsələlərin həlli, ölkəmizin nüfuzunun artması, iqtisadi gücünün çoxalması, dünya ölkələri sırasında söz sahibinə çevrilməsi, dövlətimizin mövqeyinin həm regionda, həm də dünyada güclənməsini şərtləndirən maraqlardır.

Sevindirici haldır ki, bu gün Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən daxili və xarici siyasətimizin uğurlu nəticələri hər addımda Azərbaycanımızın bu günü və sabahı üçün dünya birliyində böyük perspektivlər yaradır. Azərbaycan ayrı-ayrı dövlətlərlə münasibətlərin inkişafına xüsusi önəm verir. Azərbaycan dövlət başçısının ayrı-ayrı ölkələrə səfərləri və dünyanın müxtəlif dövlət başçılarının Azərbaycana səfərləri, eləcə də yüksək səviyyələrdə qarşılıqlı səfərlərin il ərzində statistikasını aparsaq, onda Azərbaycanın ikitərəfli münasibətlərin inkişafına nə dərəcədə böyük önəm verdiyinin şahidi olarıq. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, həqiqətən, intensiv xarakter daşıyan səfərlər ildən-ilə artmaqdadır.

Azərbaycan parlamenti bu cür ikitərəfli əlaqələrin inkişafına öz töhfəsini verməkdədir. Milli Məclis dünyanın müxtəlif ölkələrinin parlamentləri ilə öz əlaqələrini genişləndirir. Bu gün Milli Məclisin 70-dən çox ölkələrin parlamentləri ilə dostluq qrupları fəaliyyət göstərir ki, bu da parlamentlərarası münasibətlərin, ümumilikdə isə ölkələr arasında əlaqələrin inkişafında mühüm rol oynayır. Azərbaycan parlament nümayəndə heyətinin müxtəlif ölkələrə yaddaqalan və uğurlu səfərləri olur.

İnanırıq ki, Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədovun başçılığı ilə nümayəndə heyətinin oktyabrın 12-si və 13-də Belarus Respublikasına rəsmi səfəri hər iki tərəf üçün çox böyük tarixi əhəmiyyətə malik olan səfərlərdən biri kimi yadda qalacaq.

Məlumdur ki, yüksək səviyyəli nümayəndə heyətlərinin səfərləri, xüsusilə də rəsmi səfərləri müəyyənləşdirilmiş proqram əsasında və protokol qaydalarına uyğun həyata keçirilir. Bu, birmənalı olaraq bütün dövlətlər tərəfindən rəsmi qaydada qəbul olunmuş və yerinə yetirilməsi vacib olan prinsiplərdəndir. Amma bu cür səfərlər müəyyənləşmiş çərçivə daxilində keçirilsə də, nümayəndə heyətinə olan münasibəti həmin nümayəndələrin təmsil olunduğu ölkəyə olan münasibət kimi də qiymətləndirmək, zənnimcə, düzgün olardı. Bu baxımdan, parlament nümayəndə heyətimizin Belarusun paytaxtı Minsk şəhərinə səfərinin ilk dəqiqələrindən ölkəmizə olan xoş münasibətin şahidi olduq.

Minsk hava limanında Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədovu və onu müşayiət edən parlament nümayəndə heyətini Belarus Respublikası Milli Məclisinin Nümayəndələr Palatasının Sədr müavini Valeriy İvanov, ölkəmizin Belarusdakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Əli Nağıyev, Azərbaycan diasporunun nümayəndələri və digər rəsmi şəxslər qarşıladılar. Əllərində duz-çörəklə milli geyimli qızların Minsk hava limanına gəlməsi bambaşqa maraqlı bir mənzərə yaradırdı, rəsmi qarşılanma mərasiminə sanki bir doğmalıq, bir şirinlik qatırdı.

Rəsmi səfərin müddəti qısa olsa da, proqram çox zəngin idi. Səfər proqramı çərçivəsində bir sıra görüşlər, danışıqlar və müxtəlif tədbirlər nəzərdə tutulmuşdur. Elə həmin gün, yəni oktyabrın 12-də Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədov Belarus Respublikasının Prezidenti Aleksandr Lukaşenko ilə görüşdü.

Səmimi qəbula və yüksək qonaqpərvərliyə görə Prezident A.Lukaşenkoya minnətdarlığını bildirən Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədov Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin salamlarını çatdırdı. Sədr qeyd etdi ki, Azərbaycan Belarus Respublikası ilə hərtərəfli əməkdaşlığa böyük önəm verir. Dövlət başçılarının qarşılıqlı səfərləri ikitərəfli münasibətlərin inkişafına impuls verir. Sədr qeyd etdi ki, diplomatik əlaqələrimiz 1993-cü ildən başlayıb və hər iki ölkədə səfirliklərimizin fəaliyyət göstərməsi Azərbaycan-Belarus əlaqələrinin yüksək səviyyədə olduğunun bariz nümunəsidir.

Qeyd olundu ki, ölkələrimiz arasında iqtisadi münasibətlərin daha da dərinləşməsi üçün böyük potensial imkanlar mövcuddur. 2008-ci ildə Azərbaycanla Belarus arasında mal dövriyyəsi təxminən 95 milyon ABŞ dolları həcmində olmuşdur. Energetika, kənd təsərrüfatı, turizm, nəqliyyat, kommunikasiya, digər sənaye sahələri üzrə əməkdaşlığın bütün imkanlarından istifadə olunması hər iki ölkənin xalqlarının mənafeyinə xidmət edir.

Parlamentlərarası əlaqələrimizin inkişafından danışan Spiker Oqtay Əsədov bu əlaqələrin dövlətlərarası münasibətlərin dərinləşməsinə böyük töhfə verdiyini söylədi. Qeyd etdi ki, parlamentlərimiz arasında nəzərdə tutulan Əməkdaşlıq haqqında Saziş bu sahədəki hüquqi bazanın möhkəmləndirilməsinə xidmət edəcək. Sədr beynəlxalq təşkilatlarda da əməkdaşlığımızın möhkəm əsaslara söykəndiyini bildirdi.

Azərbaycan parlament nümayəndə heyətini səmimiyyətlə salamlayan Belarus Prezidenti Aleksandr Lukaşenko salamlarına görə Prezident İlham Əliyevə təşəkkürünü bildirdi və onun da salamlarını Azərbaycan Prezidentinə çatdırmağı xahiş etdi. Prezident Lukaşenko bu cür səfərləri yüksək qiymətləndirərək bildirdi ki, qanunverici orqanlar dövlətin və cəmiyyətin həyatında çox mühüm rol oynayır. Onlar arasındakı əlaqələr ölkələrarası münasibətlərin inkişafında vacib məqamlardandır. Belarus Prezidenti bu baxımdan hər iki ölkənin qanunvericilik orqanı arasında imzalanacaq sənədi yüksək dəyərləndirdi.

Görüşdə iqtisadi, siyasi, mədəni, parlamentlərarası əlaqələr və həyatın digər sahələrində əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsi ilə bağlı fikir mübadiləsi aparıldı.

Sonrakı görüşlər birbaşa parlamentlərarası əlaqələrlə bağlı idi. Yəni Azərbaycan nümayəndə heyətinin Belarus parlamentinin rəhbərliyi ilə görüşləri, o cümlədən Əməkdaşlıq haqqında Sazişin imzalanma mərasimi və digər tədbirlər. Həmin görüşlər və onların nəticələri barədə danışmazdan əvvəl, istərdik ki, Belarus parlamenti barədə qısa məlumat verək. Amma, yəqin ki, burada, ümumilikdə Belarus Respublikası haqqında qısa məlumatlar da yerinə düşərdi.

Coğrafi mövqeyinə görə Belarus Şərqi Avropada yerləşir. Şimal və şərqdə Rusiya, şimal və şimal-qərbdə Litva və Latviya, qərbdə Polşa, cənubda isə Ukrayna ilə həmsərhəddir. Təxminən, 208 min kv.km əraziyə malik olan Belarus sahəsinə görə dünyada 83-cü yerdədir. Bu ilin statistikasına görə bu ölkədə 10 milyona yaxın əhali yaşayır. Etnik tərkibinə görə əhalinin 81 faizini belaruslar, qalanını isə ruslar, polyaklar, ukraynalılar və yəhudilər təşkil edir. Burada iki dövlət dili mövcuddur - belarus və rus dilləri.

Müstəqillik əldə etdikdən sonra Belarus Respublikası dünyanın bir çox ölkələri ilə diplomatik əlaqələr qurmuşdur. Azərbaycanla Belarus arasında diplomatik əlaqələrin yaradılması ilə bağlı protokol 1993-cü ilin iyununda imzalanmışdır. Hal-hazırda Belarusun Azərbaycanda, Azərbaycanın isə Belarus Respublikasında səfirlikləri fəaliyyət göstərir. Bu günə qədər ölkələrimiz arasında 59 dövlətlərarası sənəd imzalanmışdır. Əlaqələrimizin dairəsi getdikcə genişlənməkdədir və bu əlaqələr hərtərəfli xarakter daşıyır.

Azərbaycan parlamenti ilə Belarus parlamenti arasında olan münasibətləri yüksək qiymətləndirmək olar. Belarus Respublikasının Ali qanunverici orqanı iki palatalıdır - yuxarı və aşağı palatalar. Belarus Respublikası Milli Məclisinin Nümayəndələr Palatası - aşağı, Respublika Şurası isə - yuxarı palata hesab olunur.

Oktyabrın 12-də Azərbaycan parlament nümayəndə heyəti Belarus Respublikası Milli Məclisinin Nümayəndələr Palatasının Sədri Vladimir Andreyçenko ilə görüşdü. Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədov səmimi qəbula və səfərin yaxşı təşkilinə görə cənab Andreyçenkoya minnətdarlığını bildirdi. Sədr ümidvar olduğunu bildirdi ki, bu səfər parlamentlərarası əlaqələrimizin daha da dərinləşməsində yeni mərhələ açacaq və bu əlaqələrin inkişafı Azərbaycanla Belarus arasında fəal siyasi dialoqa öz töhfəsini verəcək. Qeyd olundu ki, Azərbaycanla Belarus arasında müxtəlif sahələrdə sıx əməkdaşlıq hələ keçmiş Sovetlər dövründən mövcud olmuş, dövlətlərimiz arasındakı bu dostluq və tərəfdaşlıq ənənələri müstəqillik dövründə daha da dərinləşmişdir. Bu münasibətlər dövlət başçılarımızın səyləri nəticəsində gündən-günə yüksəlməkdədir.

Azərbaycan parlament nümayəndə heyətinin Belarusa səfərini yüksək qiymətləndirən Vladimir Andreyçenko qeyd etdi ki, bu cür səfərlər ölkələrarası münasibətlərin inkişafında, xüsusilə parlamentlərarası əlaqələrin daha da dərinləşməsində mühüm rol oynayır. İqtisadi, siyasi, mədəni və həyatın digər sahələrində yaxşı ikitərəfli əməkdaşlığın mövcud olduğunu deyən Nümayəndələr Palatasının sədri hər iki ölkənin hərtərəfli əməkdaşlıq üçün daha böyük potensiala malik olduğunu vurğuladı. Qeyd olundu ki, müxtəlif səviyyələrdə nümayəndə heyətlərinin qarşılıqlı səfərləri ölkələrimiz arasında olan əlaqələrin daha da inkişafına öz töhfəsini verir. Ali qanunverici orqanlarımız arasında imzalanacaq Əməkdaşlıq haqqında Saziş münasibətlərimizin hüquqi bazasının daha da möhkəmləndirilməsinin bir nümunəsinə çevriləcək.

Sonra Azərbaycan parlament nümayəndə heyəti Belarus Respublikası Milli Məclisinin Nümayəndələr Palatasının iclas zalı ilə tanış oldu, birgə foto çəkdirildi.

Nümayəndə heyətimizin növbəti görüşü Belarus Respublikası Milli Məclisi Respublika Şurasının sədri cənab Boris Batura ilə oldu. Bu görüşdən məmnunluğunu ifadə edən Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədov müstəqillik qazandıqdan sonra ölkələrimiz arasında olan əlaqələrin daha geniş və hərtərəfli sahədə inkişaf etdiyini diqqətə çatdırdı. Qeyd etdi ki, Azərbaycan rəhbərliyi dövlətlərimiz və xalqlarımız arasında olan əlaqələrin inkişafına böyük önəm verir. Təsadüfi deyildir ki, bizim Belarusda yaşayan həmvətənlərimiz bu ölkənin ictimai və iqtisadi həyatında fəal iştirak edirlər. Bu baxımdan 2003-cü ilin oktyabrında Minsk şəhərində "Azərbaycan İcması Konqresi" Beynəlxalq İctimai Birliyinin yaradılması təqdirəlayiq haldır və bu birlik Azərbaycan diasporunu Belarus Respublikasında rəsmi təmsil edir.

Sədr bildirdi ki, qarşılıqlı səfərlər və görüşlər əlaqələrimizin möhkəmlənməsində xüsusi rol oynayır. 2006-cı ildə Prezident İlham Əliyevin Belarus Respublikasına, 2007-ci ildə isə Prezident Aleksandr Lukaşenkonun Azərbaycana rəsmi səfərləri və bu səfərlər çərçivəsində aparılan danışıqlar, imzalanan sənədlər iqtisadiyyatımızın bütün sahələrində, elm, mədəniyyət və humanitar sahələrdə əlaqələrimizin sonrakı perspektivini müəyyənləşdirmiş və bu sahədə möhkəm hüquqi baza yaratmışdır.

Azərbaycan parlament nümayəndə heyətinin bu səfərini yüksək qiymətləndirən Belarus Respublikası Milli Məclisinin Respublika Şurasının sədri Boris Batura parlamentlərimizin arasında əlaqələrin daha da inkişaf etdirilməsinin vacibliyini vurğuladı. Qeyd etdi ki, ölkələrimiz arasında olan hərtərəfli münasibətlərin daha yüksək səviyyəyə qaldırılmasına və mövcud potensial imkanlardan daha səmərəli istifadə edilməsinə parlamentlərarası əlaqələr böyük töhfələr verə bilər. Bu mənada Azərbaycan parlamenti ilə Belarus parlamenti arasında əməkdaşlığın genişləndirilməsi vacib şərtlərdəndir. Hər iki ölkə parlamentində fəaliyyət göstərən dostluq qruplarının işinin intensiv xarakter alması bu sahədə böyük rol oynayır. Söhbətdə parlamentarilərimizin beynəlxalq təşkilatlarda birgə fəal əməkdaşlıqları diqqət mərkəzində oldu və bu əməkdaşlığın daha da inkişaf etdirilməsi vacib sayıldı.

Görüşdə iqtisadi, siyasi, mədəni, humanitar, turizm və digər sahələrdə qarşılıqlı maraq doğuran məsələlərə də toxunuldu.

Sonra Belarus Respublikası Milli Məclisi və Azərbaycan Respublikası Milli Məclisi arasında əməkdaşlıq haqqında Sazişin imzalanma mərasimi oldu. Sənədi Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi adından Sədr Oqtay Əsədov, Belarus Respublikası Milli Məclisi adından Respublika Şurasının Sədri Boris Batura və Nümayəndələr Palatasının Sədri Vladimir Andreyçenko imzaladılar.

10 maddədən ibarət olan bu sazişdə Azərbaycan və Belarus dövlətinin, xalqının mənafelərinə uyğun olan və dövlətlərimiz arasında qarşılıqlı əməkdaşlığın ayrı-ayrı istiqamətlərinin daha da möhkəmlənməsinə kömək etmək məqsədi daşıyan məqamlar nəzərdə tutulub. Buraya dostluq münasibətlərimizin möhkəmlənməsi naminə parlamentlərarası əməkdaşlığı bundan sonra daha da inkişaf etdirmək, siyasi, iqtisadi və qarşılıqlı maraq doğuran digər sahələrdə əməkdaşlığın inkişafına kömək göstərmək, iki ölkə arasında beynəlxalq müqavilələrin tezliklə təsdiq edilməsinə, qüvvəyə minməsinə və onların vicdanla yerinə yetirilməsinə kömək göstərmək, qanunverici orqanlar arasında qanunyaratma fəaliyyəti, informasiya və təcrübə mübadiləsini daha da genişləndirmək, hər iki parlamentin komitə və komissiyaları arasında səmərəli intensiv əlaqələrin daha da artırılmasını təmin etmək, müxtəlif beynəlxalq parlament assambleyalarında, ittifaq və digər beynəlxalq təşkilatlarda, seminar və konfranslarda və başqa tədbirlər çərçivəsində müntəzəm görüşlər və məsləhətləşmələr keçirmək, bu sahədə də əməkdaşlığı genişləndirmək və bu kimi digər vacib məsələlər daxildir.

Əməkdaşlıq haqqında Sazişin imzalanma mərasimindən sonra Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədov, Respublika Şurasının Sədri Boris Batura və Nümayəndələr Palatasının Sədri Vladimir Andreyçenko mətbuat nümayəndələri önündə çıxış edərək sənədin mahiyyəti və əhəmiyyəti barədə fikirlərini açıqladılar. Qeyd olundu ki, bu saziş ölkələrimiz arasında əlaqələrin daha da dərinləşməsinə, parlamentlərarası münasibətlərin daha da möhkəmlənməsinə təkan verəcək.

Xatırladırıq ki, Azərbaycan parlament nümayəndə heyətinin Belarus Respublikasına səfəri çərçivəsində həyata keçirilən bütün görüşlərdə və danışıqlarda Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı ətraflı fikir mübadiləsi aparılmışdır. Azərbaycan parlament nümayəndə heyəti bu məsələ ilə əlaqədar Belarus tərəfinə ətraflı məlumat vermiş, Ermənistanın beynəlxalq hüquq normalarına əməl etmədiyini, BMT Təhlükəsizlik Şurası və digər beynəlxalq qurumların qəbul etdiyi qətnamə və qərarlara məhəl qoymadığını, öz işğalçılıq siyasətindən əl çəkmədiyini diqqətə çatdırmışdır.

Azərbaycan parlament nümayəndə heyəti Belarusa rəsmi səfəri çərçivəsində oktyabrın 13-də bir sıra müxtəlif tədbirlərə qatıldı. Minsk şəhərindəki müasir arxitekturanın tələbləri səviyyəsində tikilib istifadəyə verilmiş Belarus Milli Kitabxanası ilə tanışlıq yaddaqalan məqamlardan oldu. Əzəmətli görünüşü ilə diqqəti cəlb edən bina bu gün təkcə kitabxana kimi deyil, ölkənin böyük bir elmi və informasiya mərkəzi funksiyasını da yerinə yetirir. Burada, demək olar ki, bütün proseslər, xüsusilə də oxucunun tələbatını ödəmək üçün lazım olan işlər avtomatlaşdırılmış və mexanikləşdirilmiş qaydada həyata keçirilir. Nümayəndə heyətimizə verilən məlumata görə, Belarus arxitektorları bu sahədə dünyanın bir çox ölkələrindəki layihələrlə tanış olmuş, həmin layihələrin məcmusundan yeni bir layihə ortaya qoymuş və dünyada analoqu olmayan bir kitabxana binasının yaradılmasını təmin etmişlər. Bu kitabxanada qədim kitablardan ibarət muzey də yaradılmışdır.

Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədov muzeyin qonaqlar kitabına ürək sözlərini yazaraq bu elm və mədəniyyət məbədində çalışan insanlara uğurlar arzuladı.

Minsk şəhərinin idman və mədəni obyektləri sırasında "Tennis sarayı" özünəməxsus yer tutur. Nümayəndə heyətimizin üzvləri orada olarkən beynəlxalq yarış iştirakçılarının oyunlarını izləmək imkanını qazandılar. Keçirilən görüş zamanı idmanın bu sahəsində əməkdaşlıq məsələləri müzakirə olundu. Belarus tennisinin rəhbər nümayəndələri Azərbaycanla əməkdaşlığa çox böyük önəm verdiklərini diqqətə çatdırdılar. Onlar Azərbaycanda bu sahədə son vaxtlar çox böyük yeniliklər olduğundan və Azərbaycan tennisçilərinin uğurlarından məmnun qaldıqlarını xüsusi vurğuladılar və ölkəmizin idman aləmi ilə daha sıx əlaqələr yaratmaq niyyətlərini açıqladılar.

Bu gün Belarusda ən nəhəng tikinti obyektlərindən biri "Minsk arenası" adlanan İdman sarayıdır. Hələ də tikilməkdə olan bu sarayda idmanın müxtəlif sahələri ilə bağlı beynəlxalq yarışları keçirmək mümkün olacaq.

Yeni təmirdən çıxmış və bərpa olunmuş Minsk Opera və Balet Teatrı diqqəti cəlb edən binalardandır və onunla tanışlıq nümayəndə heyətində xoş təəssürat yaratdı.

Hələ Sovetlər dövründə məşhur olan Minsk Traktor zavodu bütün gücü ilə işləyir və müasir tələblərə cavab verən müxtəlif çeşidli traktorlar istehsal edir.

Zavodla tanışlıqdan sonra Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədov ölkəmizin Belarusdakı səfirliyində oldu, Azərbaycan diasporunun nümayəndələri ilə görüş keçirdi, onların qayğı və problemləri ilə maraqlandı.

Bununla da, Milli Məclisin Sədri Oqtay Əsədovun başçılığı ilə parlament nümayəndə heyətinin Belarus Respublikasına rəsmi səfəri başa çatdı və nümayəndə heyətimiz oktyabrın 13-də Vətənə qayıtdı.

Akif TƏVƏKKÜLOĞLU,

Milli Məclisin mətbuat katibi

Azərbaycan.- 2009.- 15 oktyabr.- S. 6.