Fəxr edilən
məzunlar
Elm, təhsil və mədəniyyət
sahəsində fəaliyyət
göstərən elə
müəssisələr var
ki, onların yubileyləri əsl xalq bayramına çevrilir. Çünki
onlar ölkənin inkişafında, tərəqqisində
mühüm rol oynayır, dərin tarixi iz buraxırlar.
Azərbaycanda ilk dünyəvi təhsil müəssisəsi olan Bakı Dövlət Universiteti də belələrindəndir.
BDU 1919-cu ildə
yaradıldı, noyabrın
15-i birinci dərs günü elan edildi. Universitetin ilk rektoru M.Y.Razumovski
oldu. İndiyədək
universitetin 24 rektoru olub ki, onların
da hər biri ali məktəbin
inkişafında mühüm
rol oynayıblar. Rektorlar içərisində
37-ci ilin repressiya qurbanı olan görkəmli yazıçı
Tağı Şahbazinin
("Simurq"un), böyük elm xadimi Əziz Əliyevin, gorkəmli alimlər Y.Məmmədəliyevin,
Abdulla Qarayevin, Şəfaət Mehdiyevin,
Faiq Bağırovun rolu xüsusi qeyd edilməlidir.
90 il tarix üçün o qədər də böyük bir dövr deyil.
Amma bu müddət
ərzində insanlığın
əldə etdiyi biliklər öz nəhəngliyi, dərinliyi
və əhəmiyyəti
ilə heyrət doğurur. Müəyyən
edilmişdir ki, insanlığın əldə
etdiyi biliklərin 15 faizindən də azı minillər ərzində, 85 faizdən
çoxu isə XX əsrin ikinci yarısından sonra toplanmışdır. Elmdə
bir çox ixtiralar, kəşflər
edilmiş, müasir dünya elmi sayı-hesabı olmayan yeni fikirlərlə
zənginləşmişdir. Qloballaşan dünyada elm və bilik
həlledici mövqeyə
malikdir. 90 il ərzində Bakı Dövlət Universiteti bu prosesdən əsla geri qalmamış, təhsil ocağında elmin yeni sahələri yaranmış və inkişaf etmişdir. Universitetimiz dünyanın
ən qabaqcıl ali məktəbləri səviyyəsindədir və
onun müasir sahələri ilə fəxr edə bilərik. Bu riyaziyyatda və fizikada semqulyar operatorlar, semqulyar-inteqral tənliklər, onların
analitik funksiyaları,
yaxınlaşma nəzəriyyəsi,
harmonik analiz, xətti və qeyri-xətti operatorların spektral nəzəriyyəsi, funksional-differensial
tənliklər kimi zəngin riyazi məsələlər, nüvə
fizikası, Kvant mexanikası, yarımkeçiricilər,
radiofizika, radioelektronika,
nəzəri mexanika, bütöv mühit mexanikası, informasiya texnologiyası və sair, biologiya sahəsində molekulyar biologiya və gen nəzərriyyəsi, biotexnika, biotexnologiya, kimyada fiziki və kolloid kimya, yüksək molekullu birləşmələr
kimyası, kimya texnologiyalarının nəzəri
problemləri, coğrafiya
sahəsində geodeziya
və kartoqrafiyanın
inkişafı, ətraf
mühitin mühafizəsi
və ekologiya, geologiya, kristalloqrafiya və geokimya, paleobiokimya, neft emalında yeniliklər və s. sahələrdə
alimlərimizin qazandığı
uğurlar hamıda böyük qürur hissi doğurur.
Humanitar və ictimai elmlər sahəsi də belədir. Burada da yeniliklər öz geniş əksini tapmışdır. Azərbaycan tarixinin elmi-obyektiv tədqiqi ictimai inkişafın dərin elmi əsaslar üzərində izahı, hüquq elminin ən aktual və mühüm problemlərinin, Azərbaycan ədəbiyyatı və dilinin geniş şərhi, Şərq xalqlarının tarixi, ədəbiyyatı və elmi, jurnalistika, kitabxanaçılıq, fəlsəfə və digər sosial elmlər və psixologiyanın tarixi, nəzəriyyəsi, ilahiyyatın elm kimi tədqiq olunması və bütün bunların nəticəsi kimi göstərilən sahələrdə aparılan tədris dünyanın klassik universitetləri səviyyəsində təşkil olunmuş, böyük inkişaf yolu keçmişdir.
Universitet bütün bu sahələrdə funksiyasını - istər təbiət və istərsə də humanitar elmlər sahəsində - müasir səviyyədə quran ali məktəb olmuş, uğurlar qazanmışdır.
Azərbaycanda elə bir ailə tapılmaz ki, BDU onun həyatında iz buraxmasın, oğlu, qızı və ya valideyni, yaxın bir qohumu bu ali məktəbdə oxumasın.
"Dar"
ərəbcə böyük
evə, yerə, məkana deyilir. Bu mənada universitet, doğrudan da, darülelm, darülfünun,
darültəhsil, darülmüəllimin,
darülürfandır. Universitet
bir neçə fənn üzrə mütəxəssislər hazırlayan
ali elmi tədris müəssisəsinə
deyilir. Kembric (1209), Oksford,
Bu gün Bakı Dövlət Universitetinin adı çəkiləndə öncə nəzərimizdə onun məzunu olmuş ümummilli lider Heydər Əliyevin əzəmətli siması, məzmunlu nitqləri, çıxışları canlanır. Bu gün universitetin adı çəkiləndə burada çalışmış dünyamiqyaslı alimlər Landaunu, Mehmet Fuad Köprülünü xatırlayıram, kimya sahəsində Yusif Məmmədəliyev, M.Hacıyev, riyaziyyat sahəsində Əşrəf Hüseynov, Zahid Xəlilov, fiziklərdən Həsən Abdullayev, bioloqlardan Şirokoqorov, təbiətin böyük qoruyucusu Həsən Əliyev, geoloqlar Mirəli Qaşqay, Ələşrəf Əlizadə, ədəbiyyatşünaslardan Məmməd Arif, Feyzulla Qasımzadə, Həmid Araslı, Mir Cəlal Paşayev, dilçilərdən Məmmədağa Əfəndiyev, Əzəl Dəmirçizadə, şərqşünaslardan V.Bartold, V.Qorleyevski, A.Krımski, Əbdülkərim Əlizadə, Ziya Bünyadov, Aida İmanquliyeva, filosoflardan Heydər Hüseynov, Aleksandr Makovelski, jurnalistlərdən Həsən Şahgəldiyev, Nəsir İmanquliyev, Qulu Xəlilov, Nurəddin Babayev və başqaları yada düşür. Universitetin fəxr edilən məzunları çoxdur. Bakı Dövlət Universitetinin yubileyi xalq zəkasının, xalq dühasının bayramıdır. BDU-nun məzunları və əməkdaşları sırasında görkəmli yazıçı və sənətkarlar da az deyil. Təkcə Cəfər Cabbarlının, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevin, Mikayıl Müşfiqin, Süleyman Rəhimovun, Əfrasiyab Bədəlbəylinin, Bəxtiyar Vahabzadənin, Xəlil Rza Ulutürkün adlarını çəkmək kifayətdir. Mən universitetdə Səməd Vurğunun, Mirzə İbrahimovun, Mehdi Hüseynin və digər söz ustadlarının çıxışlarını xatırlayıram. Bəli, bu yubiley onların da yubileyidir.
Məzunlar arasında Aynur Sofiyeva, Məhyəddin Allahverdiyev, Xəzər İsayev kimi görkəmli idmançılar var. Güləşmə üzrə məşhur idmançı, 20 dəfə respublika çempionu olmuş, az qala 30 ilə yaxın müddətdə universitetin bədən tərbiyəsi və idman kafedrasına başçılıq etmiş Rza Baxşəliyev həm Bədən Tərbiyəsi İnstitutunu, həm də BDU-nun şərqşunaslıq fakültəsini bitirmişdir.
Universitet alimlərinin fundamental elmlərin bütün sahələrində misilsiz xidmətləri var. Bunu mexanika-riyaziyyat, tədbiqi riyaziyyat və kibernetika, fizika, kimya, biologiya, geologiya, coğrafiya fakültələrinin, həmçinin tarix, hüquq, filologiya, şərqşünaslıq, jurnalistika, kitabxanaçılıq, sosial elmlər və psixologiya, beynəlxalq münasibətlər və beynəlxalq hüquq, ilahiyyat fakültələrinin inkişaf tarixi aydın göstərir.
Bakı Dövlət Universiteti burada çalışmış görkəmli elm xadimləri, tanınmış müəllimləri, dünya şöhrəti qazanmış məzunları ilə böyük qürur hissləri keçirə bilər.
Bakı Dövlət Universiteti, sözün ən dolğun mənasında, "canlı ensiklopediya"dır.
Universitetin 30, 40 və 50 illik yubiley mərasimləri
ərəfəsində fəlsəfə
elminin inkişafı ilə əlaqədar arxivdə işləyərkən
bir sıra yeni materiallarla
Yazılar üzərində
işləyərkən gözüm
stolun üstündə
olan məlumat kitabçasına sataşdı.
Bu, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası haqqında kitabça idi. Akademiklər və müxbir üzvlərin siyahısı
ilə
Bakı Dövlət Universiteti əsl flaqmandır, elm və təhsil dənizinin flaqmanıdır.
90 il ərzində BDU-nun keçdiyi inkişaf yolunun kəmiyyət göstəriciləri belədir: yarandığı vaxt 40 müəllim və 4 fakültəsi olan təhsil ocağında indi 18 min tələbə, 130 kafedrada 300 nəfərdən çox elmlər doktoru, o cümlədən akademik və müxbir üzv, 800 nəfərdən çox elmlər namizədi və dosent var.
Bakı Dövlət Universiteti zamanın nəbzini tutan, müasir həyatla ayaqlaşan, dünya elmi ilə bir addımlayan məbədgahdır. Təhsil və elm bu ocağın vəhdət təşkil edən əsas amilidir, qoşa qanadıdır, bir yanan, nur saçan işığıdır. Bakı Dövlət Universiteti xalqın görən gözüdür! Bu nur mənbəyinin, elm və təhsil məbədinin 90 illiyi xalqın bayramıdır.
Fuad QASIMZADƏ,
akademik
Azərbaycan.- 2009.- 24 oktyabr.- S. 4.