Beynəlxalq əlaqələr yüksələn xətlə
inkişaf edir
1919-cu ilin sentyabrında müsəlman
Şərqində ilk ali təhsil ocağı olan Bakı
Dövlət Universitetinin yaradılması müstəqil Azərbaycanın
ictimai-siyasi və mədəni həyatında əlamətdar
hadisə olmuşdu. Bu hadisədən bir qədər sonra
BDU-nun ilk rektoru V.Y.Razumovski İtaliyada ezamiyyətdə olarkən
mehmanxanada doldurduğu anketdə "vəzifəsi"
sözünün qarşısında iftixar hissi ilə
yazmışdı: "Bakı Dövlət Universitetinin
rektoru". Oxucuda elə təsəvvür yaranmasın ki, Azərbaycanın
ilk ali məktəbinin ilk rektoru vəzifəsinə qeyri-azərbaycanlının
təyin edilməsi ədalətsizlikdir. Elə
buradaca deyək ki, həmin dövrdə təhsil sahəsində
milli kadrlar, xüsusilə professor alimlik dərəcəsi
olan şəxslər yox dərəcəsində idi və
buna görə də milli kadr hazırlığı prosesinə
rus alimlərinin cəlb edilməsi məqsədəuyğun
hesab olunmuşdu. O zamanlar Azərbaycanı az-çox
tanısalar da, belə bir ali məktəbin mövcudluğunu
yalnız anketlərdən, özü də mehmanxana anketlərindən
öyrənirdilər. Indi isə italyanlar Azərbaycanı,
Bakı Dövlət Universitetini çox gözəl
tanıyırlar. Onlar yaxşı bilirlər ki, Bakı
Dövlət Universitetində Bolonya prosesi uğurla davam
etdirilir.
Bu gün dünyanın
tanınmış ali məktəbləri arasında layiqli yer
tutan BDU dünyanın aparıcı ali məktəbləri ilə
sıx əlaqələr yaratmışdır. Bu
əlaqələrin genişlənməsində universitetimiz
xarici ölkələrin ali məktəbləri ilə ikitərəfli
əməkdaşlığa, beynəlxalq təhsil
proqramlarında iştiraka, müxtəlif elm-təhsil
qurumları ilə birgə layihələrin həyata
keçirilməsinə, universitetlərin beynəlxalq
assosiasiyalarında təmsil olunmağa, xarici ölkələrin
Azərbaycandakı səfirlik və nümayəndəlikləri
ilə əməkdaşlığa, Azərbaycan dili və ədəbiyyatının
dünya birliyində təbliği və yayılmasına
xüsusi əhəmiyyət verir. Universitetin
professor-müəllim heyətinin xarici elm tədris
ocaqlarındakı fəaliyyəti, tələbə, magistrant
və doktorantların dünyanın bir çox ali məktəblərində,
əcnəbi vətəndaşların isə Bakı Dövlət
Universitetində təhsili məsələlərinə
xüsusi diqqət yetirilir.
Bütün deyilənlərdə
əsas məqsəd universitetimizin dünyanın elm və təhsil
məkanında nüfuzunu artırmaq, ən məşhur
universitet assosiasiyalarına qəbul olunmaq və orada
mühüm mövqe tutmaq, Avropanın elm və təhsil məkanında
gedən inteqrasiya proseslərinə qoşulmaq və bu sahədə səmərəli
fəaliyyət göstərmək, Avropa Birliyinin və
dünyanın elm və təhsilə ayırdığı
qrantları qazanmaq, müxtəlif beynəlxalq proqramların
iştirakçısı olmaq, ölkəmizdə təhsil
alan əcnəbi tələbələrin sayını
artırmaq və həmin tələbələrin təmsil
etdikləri ölkələrdə diplomlarımızın
tanınması istiqamətində həlledici addımlar
atmaqdır.
İftixar hissi ilə qeyd etmək
lazımdır ki, BDU hazırda dünyanın 50-dən
artıq aparıcı universitetləri ilə ikitərəfli
əməkdaşlıq edir. Bu siyahıya baxanda
görürük ki, universitetimizi təkcə Avropada deyil, Yer
kürəsinin bütün qitələrində yaxşı
tanıyırlar. Moskva Dövlət Universiteti,
Moskva Dövlət Beynəlxalq Universiteti, Sankt-Peterburq Dövlət
Universiteti, Rumıniyanın Avidos Universiteti, Almaniyanın Bonn
Universiteti, Varşava Universiteti, Tbilisi Dövlət Universiteti,
Belarus Dövlət Universiteti, Afina Milli Kapodistrean Universiteti,
Ukraynanın Donetsk Dövlət Universiteti, Cənubi
Koreyanın Sanlin Universiteti ilə sıx əlaqələr
yaradılmışdır. Bu ali məktəblərlə
əməkdaşlıq müqavilələri əsasında
dissertasiyalara birgə rəhbərlik, tədris təcrübəsinin,
elmi konfrans və simpoziumların təşkili, tələbə
və müəllim mübadiləsi, elmi informasiya mübadiləsi,
elmi kitabxanalar arasında əməkdaşlıq həyata
keçirilir. Qeyd edək ki, Moskva Dövlət Universitetinin
coğrafiya və biologiya fakültələrinin tələbələri
tədris təcrübəsini ölkəmizin Hirkan Milli
Parkının və Qızılağac qoruğunun ərazisində
keçirlər. Bu, rusiyalı tələbələrin
nəzəri biliklərini təcrübədə tətbiq etmələrinə
yaxşı şərait yaradır, eyni zamanda onlara Azərbaycanın
əsrarəngiz təbiəti, Bakının görməli
yerlərilə yaxından tanış olmağa imkan verir.
Tələbələr bütün bunlardan əlavə, Azərbaycan
xalqının mehribanlığının və qonaqpərvərliyinin
şahidi olurlar.
BDU-nun ikitərəfli əməkdaşlıq
etdiyi ali məktəblər sırasında ABŞ-ın 3
universiteti - Minnesota, İndiana və Cekson universitetləri də
var. Bu universitetlərlə əlaqələr
yaradılması perspektivdə tələbə mübadiləsi
aparılması üçün gözəl imkan deməkdir.
Bakı Dövlət Universitetinin
beynəlxalq əlaqələri haqqında danışarkən
Türkiyənin ali təhsil ocaqlarını da qeyd etmək
lazımdır, çünki bu ölkənin ali məktəbləri
ilə əlaqələrimiz daha geniş və səmərəlidir.
Ankara, Qazi, Fırat, Süleyman Dəmirəl, Gebze, İstanbul
Aydın, Yıldız Texnik, Bilkənd universitetləri ilə
əlaqələrimiz həm tələbə mübadiləsi,
həm də elm sahəsində çox böyük əhəmiyyət
kəsb edir.
Yeri gəlmişkən qeyd edək
ki, xarici ölkələrin ali məktəbləri ilə
qarşılıqlı əlaqələr yaratmaq sahəsində
2008-ci il Bakı Dövlət Universiteti üçün
çox məhsuldar il olmuşdur. Belə ki, həmin il 9
xarici ölkə ali məktəbləri arasında əməkdaşlıq
müqavilələri imzalanmışdır. Bura Misirin,
Yaponiyanın, Fransanın, Cənubi Koreyanın,
Polşanın və Türkiyənin aparıcı universitetləri
daxildir. İmzalanmış müqavilələr elmi-texniki,
müəllim-tələbə mübadiləsi sahəsində
səmərəli əməkdaşlığa yol
açır.
Belə bir fakta diqqət yetirək. Ötən il Cənubi Koreyanın Pay-Çay Universiteti ilə imzalanmış müqavilədə BDU-nun şərqşünaslıq fakültəsində Koreya dilinin tədrisinin inkişafı, NANO texnologiyalar üzrə əməkdaşlığın qurulması və gələcəkdə tələbə mübadilələrinin təşkil olunması kimi məsələlər öz əksini tapmışdır.Yeri gəlmişkən onu də deyək ki, Cənubi Koreyanın KADO şirkətinin maliyyə dəstəyi ilə rəqəmsal imkanlardan istifadə olunması üçün universitetimizdə Azərbaycan-Koreya İnformasiya Mərkəzi yaradılmışdır. Bu, tətbiqi riyaziyyat və iqtisadi-kibernetika, mexanika-riyaziyyat fakültələrinin tələbələrinə yeni texnologiyalardan geniş istifadə etmək imkanları vermişdir. Daha bir fakt: ötən ilin sentyabrında Bakı və Florensiya universitetləri arasında razılaşma imzalanmış və həmin sənəd hər iki ali məktəbə təhsil və mədəniyyət sahəsində elmi-tədqiqat işləri aparmağa imkan vermişdir. Burada universitetlərin psixologiya sahələri üzrə əməkdaşlığı nəzərdə tutulur. Daha bir yenilik: Bakı Dövlət Universitetinin hüquq fakültəsində insan hüquqları problemləri fənninin tədrisindən əlavə, beynəlxalq insan hüquqları üzrə magistr kursları açılır. Proqramda nəzərdə tutulan bütün dərslər ingilis dilində tədris olunacaqdır. Tarix fakültəsində bir sıra dərslərin, o cümlədən ABŞ jurnalistikası ilə bağlı mühazirələrin ingilis dilində oxunması da yaxşı səmərə verir. Həmin kursu beynəlxalq jurnalistika kafedrasının dosenti, ingilis dilinin mükəmməl bilicisi, dünyanın müxtəlif ölkələrində təşkil olunan bir sıra beynəlxalq tədbirlərin iştirakçısı Təranə Mahmudova aparır.
Ölkəmizdə fəaliyyət göstərən xarici ölkələrin bəzi fondlarının, o cümlədən ABŞ-ın Açıq Cəmiyyət İnstitutunun ali təhsilə dəstək proqramı çərçivəsində BDU-nun beynəlxalq münasibətlər, beynəlxalq hüquq, sosial iş və iqtisadi kibernetika kafedraları ilə əməkdaşlıq mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Adları çəkilmiş kafedralarda xarici ölkələrin aparıcı universitetlərində təhsil almış müəllimlər bu proqram çərçivəsində işləyirlər. Onlar tədris etdikləri fənləri beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə təşkil etməyə çalışırlar. Belə müəllimlərin hər il müsabiqə yolu ilə seçilməsi də onlarda məsuliyyət hissinin artmasına kömək edir. Xarici universitetlərdən dəvət olunan professorlar tədris proqramının təşkili və tədrisində azərbaycanlı həmkarlarına yardım göstərirlər.
Bakı Dövlət Universitetində beynəlxalq əlaqələrin durmadan inkişaf etməsi bu ali məktəbdə yeni-yeni qurumların yaranmasına gətirib çıxarmışdır. Bu gün beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektorluğun fəaliyyət göstərməsi, 2004-cü ildə beynəlxalq jurnalistika kafedrasının yaradılması, beynəlxalq əlaqələrlə bağlı bir sıra bölmələrin təsis edilməsi universitetdə beynəlxalq əlaqələrin sürətli inkişafından xəbər verir. Dünyanın bir sıra dövlət, ictima-siyasi xadimlərinin, görkəmli alimlərinin Bakı Dövlət Universitetinin fəxri doktoru adını daşımaları da bizim beynəlxalq nüfuzumuzun artmasına kömək edir. Təhsil ocağında fəxri doktor diplomlarının təqdim edilməsi mərasimində tanınmış dövlət, ictimai-siyasi xadimlərin, görkəmli alimlərin Azərbaycan elmi və təhsili, Bakı Dövlət Universiteti haqqında söylədikləri ürək sözləri uzun illər boyu salonda iştirak edənlərin yadından çıxmır.
BDU-nun beynəlxalq əlaqələrindən danışarkən bu ali məktəbdə rus mədəniyyətinin və tarixinin daha dərindən öyrənilməsinə, rus dili və ədəbiyyatının tədrisinin təkmilləşdirilməsinə necə böyük diqqət yetirildiyini qeyd etmək yerinə düşər. Universitetdə "Russkiy mir" fondunun maliyyə dəstəyi ilə həmin adda mərkəz yaradılmışdır. Mərkəz rus dili və ədəbiyyatı, Rusiya tarixi və mədəniyyətinə dair kitablar, internet resursları və texniki avadanlıqlarla təchiz edilmişdir. Həmin mərkəzin açılışında BDU-nun rektoru, akademik Abel Məhərrəmovla yanaşı, Rusiya Federasiyasının Azərbaycandakı fövqəlada və səlahiyyətli səfiri Vasili İstratov, "Russkiy mir" fondunun rəhbəri Vyaçeslav Nikonov da iştirak etmişlər.
2008-2009-cu tədris ilində Moskva Dövlət Universitetinin Bakı filialının açılması həm Rusiyanın, həm də Azərbaycanın təhsil və mədəniyyəti sahəsində diqqətəlayiq hadisə olmuşdur.
Xarici
ölkə universitetlərinin ayırdığı qrantlar
hesabına, habelə BDU-nun beynəlxalq təhsil
proqramlarında iştirakı, müxtəlif elm və təhsil
fondları tərəfindən keçirilən müsabiqələr
nəticəsində, xaricdə təhsil üzrə dövlət
proqramı əsasında son bir ildə BDU-nun 30 tələbə
və magistrantı müxtəlif xarici ölkələrin tədris
ocaqlarında təhsillərini davam etdirmişlər. Ötən
dərs ilində Bakı Dövlət Universitetində 12
ölkədən, o cümldən Türkiyədən,
Çindən, İrandan, Almaniyadan, Misirdən, İsraildən,
Belarusdan, Ukraynadan, Gürcüstandan gəlmiş 1249 nəfər
əcnəbi tələbə təhsil almışdır.
Yeri gəlmişkən deyək ki, ötən dərs ilində
Gürcüstandan gəlmiş və iki il
beynəlxalq jurnalistika kafedrasının magistrantı olmuş
Daro Budedaşvili "Azərbaycan-Gürcüstan münasibətləri
Bakı Dövlət Universitetinin təhsil sahəsində dünya təcrübəsini uğurla mənimsəyib tətbiq etməsini Bolonya prosesinə qoşulmaqda aydınca görmək olar. Hamıya məlum olduğu kimi, bu, gündən-günə qloballaşan təhsil sahəsində Avropa Birliyi məkanında baş verən prosesdir. O da məlumdur ki, 1999-cu ilin iyununda Avropanın 29 dövlətinin təhsil nazirlərinin görüşü olmuş və bu görüşdə Bolonya bəyannaməsi qəbul edilmişdir. Bəyannamənin başlıca məqsədi Avropanın təhsil müəssisələrində tələbələrin mobilliyini və qazanılmış biliklərin tətbiqini təmin etmək, eyni zamanda Avropa təhsilinin dünya səviyyəsində rəqabət gücünü artırmaqdır. Bu isə təhsilin keyfiyyətini yüksəltməyə, biliyi təkmilləşdirməyə və ona olan tələbatı dünya miqyasında artırmağa, Avropa universitetlərinin inteqrasiyasını təmin etməyə, vahid kredit sistemini yaratmağa, ali təhsil sənədlərinin və ixtisasların Avropa məkanında qarşılıqlı tanınmasını təmin etməyə yönəldilir.
Göründüyü kimi, Bolonya prosesinin qarşısında böyük vəzifələr durur. Bakı Dövlət Universiteti hələ 2006-2007-ci tədris ilində bu prosesə qoşulmuşdur. Əvvəlcə ali məktəbin iki fakültəsində - jurnalistika və biologiya fakültələrində, sonrakı dərs illərində 4 fakültədə - kimya, geologiya, filologiya və şərqşünaslıq fakültələrində, ötən dərs ilindən etibarən isə bütün fakültələrdə Bolonya sisteminə keçilmişdir. Yeri gəlmişkən qeyd etmək lazımdır ki, universitetin rəhbərliyi, bütün qurumları bu sistemin layiqincə tətbiq edilməsi üçün əllərindən gələni edirlər.
Həmid VƏLİYEV,
BDU-nun Beynəlxalq
jurnalistika kafedrasının müdiri
Azərbaycan.- 2009.- 27 oktyabr.- S. 3.