Azərbaycanda son beş
il yarımda siyasi-mədəni, sosial-iqtisadi sahələrdə
əldə olunan nailiyyətlər Prezident İlham Əliyevin
apardığı çoxşaxəli islahatların məntiqi
nəticəsidir. Məlum həqiqətdir ki, demokratikləşmə
üçün siyasi sabitlik və davamlı iqtisadi
inkişaf ilkin şərtdir. Ölkədə siyasi sabitliyin,
vətəndaş həmrəyliyinin bərqərar edilməsi,
iqtisadi inkişafın davamlılığının təmin
edilməsi, regional və qlobal layihələrin uğurla
reallaşdırılması bugünkü nailiyyətlərə
gətirib çıxarmışdır. Qərb dövlətlərinin
bir neçə yüzillikdə keçdiyi inkişaf yolunu
respublikamız çox qısa müddətdə
ötmüş, siyasi mühitin liberallaşması, demokratikləşmə
sahəsində həlledici uğurlara imza atmış,
Avrostrukturlara inteqrasiyada inamlı addımlar
atmışdır.
Prezident İlham Əliyevin
rəhbərliyi altında respublikada elmi əsaslara söykənməklə
həyata keçirilən siyasət, sabit iqtisadi və siyasi
sistemin yaradılması, sosial problemlərin həlli əhalinin
rifah halının, alıcılıq qabiliyyətinin yüksəldilməsinə,
cəmiyyətdə ictimai konsensusun əldə edilməsinə
yönəlmişdir. Makroiqtisadi nailiyyətlər Azərbaycanın
davamlı inkişafını təmin etməklə dünya
miqyasında nüfuzunun yüksəlməsinə gətirib
çıxarmışdır. Azərbaycan Prezidentinin dəfələrlə
vurğuladığı kimi, demokratik proseslərin davamlı
şəkildə aparılmadığı hansısa dövlətin
iqtisadi sahədə yüksək nəticələr əldə
etməsi, beynəlxalq arenada layiqli yerini tutması, dünya təsərrüfat
sisteminə inteqrasiyası mümkün deyildir. Eləcə də
iqtisadi cəhətdən inkişaf etməmiş hansısa
dövlətdə demokratikləşməyə və vətəndaş
cəmiyyəti quruculuğuna yönələn cəhdlər əsasən
uğursuzluqla nəticələnir, çünki tətbiqinə
cəhd göstərilən mütərəqqi yeniliklər vətəndaşların
real yaşayış səviyyəsi ilə bir araya
sığmır. Bu baxımdan Azərbaycan Prezidenti hər iki
təmayülə vəhdət şəklində
yanaşılmasını vacib sayır və ölkənin
uzunmüddətli inkişafını məhz demokratik və
iqtisadi islahatların paralel şəkildə davam etdirilməsi
şərtilə real hesab edir.
Son beş il yarımda
respublikamızda demokratikləşmə prosesinin dövlətin
siyasi, iqtisadi, sosial, mədəni həyatının modernləşdirilməsi,
əhalinin maarifləndirilməsi, ictimai davranış
normalarının yeniləşməsi ilə birlikdə həyata
keçirilməsi deməyə tam əsas verir ki, Azərbaycanda
demokratik transformasiya milli inkişaf strategiyasının ana xəttinə
çevrilmişdir. Qısa müddətdə demokratik
inkişaf yolunda qazandığı nəticələrlə
kifayətlənməyən Azərbaycan qlobal proseslərdə
rolunu, iştirak formalarını və imkanlarını
müəyyənləşdirmək üçün bir
sıra aparıcı dövlətlərin beynəlxalq
inteqrasiya xüsusiyyətlərini, mütərəqqi dəyişikliklərə
və islahatlara necə nail olduqlarını izləməyi də
vacib sayır. Respublikamız demokratiyanın universal prinsiplərindən
uzaqlaşmamaq şərtilə özünün milli-tarixi adət-ənənələrini,
maddi-mədəni irsini, milli-mənəvi dəyərlərini
ehtiva edən demokratiya modeli formalaşdırmışdır.
Ölkəmizdə
sosial-iqtisadi problemlərin həlli məqsədinə
hesablanmış irimiqyaslı layihələrin
reallaşdırılması vətəndaşlarımızın
firavan həyatının təmin olunmasına gətirib
çıxarmışdır. Sosial-iqtisadi inkişaf
proqramlarının icrası hazırda uğurla davam etdirilir.
Respublikanın bölgələrində həyat canlanır,
özəl sektor ildən-ilə inkişaf edir, yeni iş yerləri
açılır, işsizlik, yoxsulluq problemi həllini
tapır, geniş infrastruktur layihələri həyata
keçirilir. Bölgələrimizdə iri sənaye müəssisələri
açılır, kənd təsərrüfatının
inkişafı sahəsində əhəmiyyətli işlər
görülür. Bunun nəticəsidir ki, cari ilin yanvar-iyul
aylarında əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin
yüksəlməsi müşahidə olunub. Ticarət, eləcə
də xidmət şəbəkələrindən hər bir
ölkə vətəndaşı ayda orta hesabla 138,5
manatlıq müxtəlif istehlak malları alıb və pullu
xidmətlərdən istifadə edib.
Qeyri-neft sektorunun inkişafına
xüsusi diqqət ayrılmışdır. Kəndli-fermer təsərrüfatlarını
bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinə cavab verən formada, yeni
prinsip və qaydalara əsaslanan, müasir tipli kollektiv əməyin
tətbiqi sahələrini yaratmaq məqsədilə ciddi
addımların atılması müsbət nəticələr
vermişdir. Daxili bazarın qorunması yolu ilə
sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi, qeyri-neft
sektorunun ümumi daxili məhsuldakı çəkisinin
artırılması ilə bağlı kompleks tədbirlərin
görülməsi bugünkü uğurları şərtləndirmişdir.
Kənd təsərrüfatının maddi-texniki
bazasını möhkəmləndirmək,
istehsalçılara texniki xidməti daha da genişləndirmək
məqsədilə "Aqrolizinq" Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin
yaradılması aqrar sektorun inkişafına güclü təkan
verdi.
Azərbaycanın aqrar məhsullarının
ixracında əsas yer tutan faraş tərəvəz və
kartof, tomat pastası, meyvə şirələri, qara
çay, şəkər məmulatlarının və
üzüm şərablarının istehsalının ildən-ilə
artması bu sahəyə olan diqqətin parlaq təzahürüdür.
Xatırladaq ki, aqrar sektorun xarici ticarət dövriyyəsi
2006-cı ildə 706 milyon, 2007-ci ildə 1,2 milyard dollar təşkil
edirdisə, 2008-ci ildə bu rəqəm 1,3 milyard dollara
yaxın olmuşdur. Azərbaycanda bazar iqtisadiyyatı
meyarlarının sürətlə formalaşması ölkənin
xarici iqtisadi əlaqələrinin yüksəlməsinə
ciddi zəmin yaratmışdır.
İnvestisiyaların təşviqi
üçün respublikada münbit səraitin
yaradılması, daxili və xarici sərmayəni
stimullaşdıran səmərəli metodlardan istifadə
edilməsi, xarici kapital qoyuluşunun başlıca istiqamətini
regionların, qeyri-neft sektorunun inkişafına yönəldilməsi
istiqamətində görülən kompleks tədbirlər
müsbət nəticələr vermişdir. Bu ilin yeddi
ayında əsas kapitala yönəldilən daxili
investisiyaların həcmi xarici investisiyaları üstələyib.
Belə ki, əsas kapitala yönəldilən vəsaitin 82,7
faizini daxili investisiyalar təşkil edib. Daxili investisiya əvvəlki
ilin müvafiq dövrünün səviyyəsinə nisbətən
6,8 faiz artıb və bu investisiyanın 69,7 faizi dövlət,
30,3 faizi qeyri-dövlət mülkiyyətinə məxsus
müəssisələrin payına düşür.
Cari ilin yeddi ayında əsas
kapitala yönəldilən ümumi investisiyanın 73,3 faizindən
qeyri-neft, 26,7 faizindən neft bölmələrində istifadə
edilib ki, bu da əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə
müqayisədə qeyri-neft bölməsinə yönəldilən
investisiyanın həcminin 4,5 faiz çoxalması deməkdir.
Ötən müddətdə
iqtisadi və sosial sahələr üçün bütün
maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 4082,5 milyon
manat vəsait yönəldilib. Xarici ölkələr və
beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən bu ilin əvvəlindən
əsas kapitala yönəldilən xarici investisiyanın 87,8
faizi Böyük Britaniya, ABŞ, Yaponiya, Fransa, Norveç,
Çexiya və Türkiyə investorlarına məxsusdur.
Azərbaycanda əlverişli
biznes mühitinin olması dünyanın iqtisadi cəhətdən
inkişaf etmiş ölkələrinin iqtisadiyyatımıza
iri həcmli sərmayə yatırmalarına imkan
yaratmışdır. Son illər xarici investisiyaların əsasən
qeyri-neft sektoruna yönəldilməsi ölkəmizdə bu
sahənin də sürətli inkişafından xəbər
verir. Dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya yolu seçmiş Azərbaycan
bu gün regionun lider dövlətidir.
E.HACIALIYEV
Azərbaycan.- 2009.- 3
sentyabr.- S. 3.