İmkanlar və perspektivlər

XX əsrdə Azərbaycan xalqının bəşəriyyətə bəxş etdiyi nadir şəxsiyyətlərdən biri, dünya şöhrətli siyasətçi və təcrübəli dövlət rəhbəri, ulu öndərimiz Heydər Əliyevin bənzərsiz ömür yolu, zəngin ictimai və siyasi fəaliyyəti tariximizdə mühüm, şərəfli və böyük bir mərhələ təşkil etmişdir. Onun gərgin fəaliyyəti və uzaqgörənliyi nəticəsində Azərbaycanda vətəndaş cəmiyyəti və hüquqi dövlətin əsası qoyulmuş və respublikamız demokratik, hüquqi, dünyəvi dövlət quruculuğu yolu ilə əzmlə irəliləyərək öz müstəqilliyini daha da möhkəmləndirmişdir.

Müasir Azərbaycan dövlətinin banisi Heydər Əliyev tərəfindən əsası qoyulmuş iqtisadi inkişaf strategiyasının həyata keçirilməsi bu gün möhtərəm Prezident İlham Əliyev tərəfindən çox böyük uğurla davam etdirilir. Ötən dövr ərzində Azərbaycan yeni dünya düzənində özünə layiqli yer tutmuşdur. O da danılmaz həqiqətdir ki, bu gün qlobal enerji-kommunikasiya layihələrinin əsas iştirakçısı kimi ölkəmiz regionda, ümumilikdə Avropada əsas söz sahiblərindən biridir.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin yeni neft strategiyasının tərkib hissəsi olan Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac neft boru kəməri və Bakı-Tbilisi-Ərzurum əsas ixrac qaz boru kəməri reallığa çevrilərək Xəzərin karbohidrogen ehtiyatlarının dünya bazarlarına daşınmasını təmin etməkdədir. Azərbaycanın bu gün Avropanın enerji təhlükəsizliyinin əsas təminatçılarından birinə çevrilməsi hamımızda qürur hissi oyadır və dövlətimizin beynəlxalq mövqelərinin möhkəmlənməsinə xidmət edir.

Enerji təhlükəsizliyi məsələsinin bu gün müstəqil dövlətlər üçün nə dərəcədə böyük problem olmasını qonşu ölkələrin nümunəsində dəfələrlə müşahidə etmişik. Bu problem bir çox hallarda ölkələrin müstəqilliyini təhdid edən, inkişafına maneə yaradan çox ciddi əngələ çevrilir. Azərbaycan isə nəinki bu cür problemlərdən uzaqdır, üstəlik, respublikamız regionun və Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təminatında əsas tərəfdaşlardan biri kimi çıxış edir.

Ölkə iqtisadiyyatının və əhalinin enerji resurslarına olan tələbatının daha dolğun ödənilməsini təmin etmək bu gün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin yanacaq-enerji kompleksinin qarşısında qoyduğu əsas vəzifələrdən biridir. Xüsusilə respublikanın regionlarının dinamik inkişafını və bununla əlaqədar elektrik enerjisinə tələbatın artım sürətini nəzərə alaraq yeni güclərin yaradılması əsas strateji məsələlərdən biridir.

Müasir dövlətimizin banisi Heydər Əliyevin müəllifi olduğu yeni neft strategiyasının, eləcə də elektroenergetika sahəsində dövlət siyasətinin uğurla həyata keçirilməsi nəticəsində Azərbaycan artıq özünün enerji təhlükəsizliyini tam təmin etməklə bərabər neft, qaz və elektrik enerjisi ixrac edən ölkəyə çevrilmişdir. Bütövlükdə son dövrləri Azərbaycanın elektroenergetika sənayesi üçün əsaslı yüksəliş və yeni inkişaf mərhələsi kimi xarakterizə etmək olar.

Prezident İlham Əliyevin şəxsi təşəbbüsü və qayğısı sayəsində bu illər ərzində ölkədə 9 elektrik stansiyası tikilmişdir ki, bunun da əksəriyyəti regionların payına düşür. Naxçıvan Muxtar Respublikasında yeni tikilmiş elektrik stansiyasının hesabına artıq Türkiyəyə elektrik enerjisinin ixracına başlanılmışdır. Sumqayıt şəhərində müasir buxar-qaz yeni istilik elektrik stansiyasının tikilib istifadəyə verilməsi Abşeron iqtisadi regionunun elektrik enerjisi ilə etibarlı təmin edilməsinə səbəb olmuşdur. Hazırda bu işlərin davamı olaraq Şirvan şəhərində, Dəvəçi və Füzuli rayonlarında da yeni elektrik stansiyalarının tikintisi davam etdirilir. Bundan əlavə, son illər paytaxt əhalisinin elektrik enerjisinə olan tələbatını ödəmək məqsədilə Bakı şəhərində 104,4 MVt-lıq və Qaradağ rayonunda 300 MVt-lıq "Səngəçal" modul tipli elektrik stansiyaları tikilib istismara verilmişdir. Ölkənin elektroenergetika sisteminin dayanıqlığının təmin edilməsi məqsədilə nəzərdə tutulmuş tədbirlərin, ötürücü və paylayıcı elektrik şəbəkələrinin yenidənqurulması işlərinin uğurla həyata keçirilməsi əhalinin və sənayenin elektrik enerjisi ilə fasiləsiz təminatına imkan yaratmışdır.

Məlum məsələdir ki, ənənəvi enerji mənbələri tükənməz deyildir, zaman keçdikcə onların azalması prosesi baş verir. Bu amil və onlardan istifadə zamanı ətraf mühitə külli miqdarda zərər vurulduğunu nəzərə alaraq dünya ölkələrində (ABŞ, Yaponiya, Almaniya, Finlandiya, Kanada, İspaniya, Çin və s.) ekoloji cəhətdən təmiz enerji mənbələrindən (günəş, külək enerjisi, kiçik SES-lər, termal sular, biokütlə enerjisi) geniş istifadə olunur. Dünya üzrə istehsal edilən elektrik enerjisinin 15 faizə yaxını alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə edilməklə əldə edilir, onun isə 80 faizi biokütlədən alınan enerjidir. Günəş enerjisinin birbaşa elektrik enerjisinə çevrilməsi də dünya praktikasında geniş yayılmışdır və inkişaf etmiş ölkələrdə energetikanın əsas istiqamətlərindən biri hesab olunur. Son 10 ildə külək enerjisindən istifadə etməklə elektrik enerjisi istehsalı on dəfədən çox artmışdır.

Ölkəmizin yerləşdiyi əlverişli coğrafi mövqe və iqlim şəraiti imkan verir ki, dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində olduğu kimi, respublikamızda da ekoloji cəhətdən təmiz və bərpa olunan alternativ enerji mənbələrindən geniş istifadə edilsin. Belə mənbələrdən istifadə edilməsi istilik enerji stansiyalarında yandırılan böyük miqdarda yanacağa qənaət edilməsi və ətraf mühitə atılan zərərli maddələrin miqdarının nisbətən azaldılması ilə nəticələnər. Həmçinin, təbii potensialların elektrik və istilik enerjisi istehsalına cəlb edilməsi elektroenergetikanın gələcək inkişafı istiqamətində mütərəqqi dəyişikliklər etməyə də imkan yaradacaq.

Ənənəvi enerji növləri sahəsində malik olduğumuz zəngin potensial ölkəmizin tələbatına tam cavab versə də, perspektiv inkişaf baxımından mütləq alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə istiqamətində dövlət başçısı cənab İlham Əliyev tərəfindən qarşıya daha konkret vəzifələr qoyulmuşdur. Azərbaycan Respublikasının Beynəlxalq Bərpa Olunan Enerji Agentliyinin tamhüquqlu üzvü olması barədə tapşırıq və bu təşkilatın Nizamnaməsini imzalaması da məhz möhtərəm Prezidentin bu sahənin inkişafına göstərdiyi böyük diqqətin ifadəsidir. Belə ki, Azərbaycan Prezidentinin müvafiq sərəncamına əsasən, cari il yanvarın 26-da Bonn şəhərində təsis edilmiş Beynəlxalq Bərpa Olunan Enerji Agentliyinin Nizamnaməsini Azərbaycan Respublikası adından imzalamaq səlahiyyəti Azərbaycan Respublikasının sənaye və energetika nazirinə verilmiş və sərəncamdan irəli gələn vəzifələrin icrası ilə əlaqədar Almaniya Federativ Respublikasının paytaxtı Berlin şəhərində bu mötəbər təşkilatın Nizamnaməsi imzalanmışdır.

Beynəlxalq Bərpa Olunan Enerji Agentliyinin (İRENA) əsas məqsədi bərpa olunan enerjinin qlobal səviyyədə geniş və davamlı istifadəsinə təkan verməkdən ibarətdir. İRENA həmçinin inkişaf etmiş və inkişaf etməkdə olan ölkələr üçün əməkdaşlıq çərçivələrinin müəyyən olunmasını nəzərdə tutur. Eyni zamanda, İRENA davamlı inkişaf nöqteyi-nəzərindən bərpa olunan enerjinin hərtərəfli, geniş tətbiqi və istifadəsini əsas məqsəd kimi müəyyənləşdirib. İRENA-nın əsas vəzifələri sırasında bərpa olunan enerji və enerji səmərəliliyi məsələlərinə birgə sistemli yanaşmada meydana çıxan milli prioritetlərə yardımların təmin olunmasıdır. Onu da qeyd edim ki, Azərbaycan İRENA-nın Nizamnaməsini imzalayan 93-cü dövlət olmuşdur.

Bu ilin iyun aynda Misirin Şarm əl-Şeyx şəhərində keçirilmiş Beynəlxalq Bərpa Olunan Enerji Agentliyinin sessiyasındakı çıxışımda da möhtərəm Prezidentin tapşırığına uyğun olaraq respublikamızın Beynəlxalq Bərpa Olunan Enerji Agentliyinin fəaliyyətini tamamilə dəstəklədiyini və bu təşkilatın qarşıya qoyduğu vəzifələrin həyata keçirilməsi yolunda bütün imkanlardan istifadə olunacağını bildirdim. Belə bir fikri də iştirakçı ölkələrin təmsilçilərinin diqqətinə çatdırdım ki, son illər Azərbaycan Respublikası tərəfindən alternativ və bərpa olunan enerji növlərindən səmərəli istifadə sahəsində bir sıra mühüm addımlar atılmış və bu məsələyə diqqət dövlət siyasəti səviyyəsinə qaldırılmışdır.

Ölkəmizdə alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrini istismara cəlb etməklə enerji resurslarından istifadənin səmərəliliyini yüksəltmək və Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2004-cü il 21 oktyabr tarixli sərəncamı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikasında alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə olunması üzrə Dövlət Proqramı"ndan irəli gələn məsələlərin ardıcıl və səmərəli həyata keçirilməsini sürətləndirmək məqsədilə Sənaye və Energetika Nazirliyinin tərkibində Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət Agentliyinin yaradılması haqqında Azərbaycan Prezidentinin imzaladığı 16 iyul 2009-cu il tarixli fərmanın əhəmiyyəti olduqca yüksəkdir. Təsadüfi deyil ki, möhtərəm Prezident Nazirlər Kabinetinin 2009-cu ilin birinci yarısının yekunlarına həsr olunmuş iclasındakı çıxışında da bu məsələnin həllinin böyük əhəmiyyətini qeyd etmişdir: "Biz alternativ enerji mənbələrini yaratmağa çalışmalıyıq. İlk növbədə kiçik çaylarda mini su-elektrik stansiyaları tikilməlidir.

Bununla yanaşı, biz külək və günəş enerjisindən də səmərəli istifadə etməliyik. Günəş də, külək də bizdə kifayət qədərdir. Biz bu təbii imkanlardan səmərəli istifadə etməliyik. Bu sahəyə həm yerli, həm də xarici özəl şirkətləri cəlb etmək olar. Bu yaxınlarda mən Alternativ Enerji Mənbələri üzrə Dövlət Agentliyinin yaradılması haqda sərəncam imzalamışam. Biz bu sahəyə çox ciddi diqqət yetirməliyik".

Dövlət başçısının bu qərarı həm də milli energetikanın tərəqqisi naminə həyata keçirilən məqsədyönlü siyasətin məntiqi nəticəsidir. Təsadüfi deyil ki, möhtərəm Prezidentin imzaladığı fərmanda dünya təcrübəsində geniş yayılmış alternativ enerji mənbələrindən (günəş, külək, termal sular enerjisindən, kiçik çaylar və s.) istifadə və daha da inkişaf etdirilməsi öz əksini tapmışdır. Şübhəsiz ki, ekoloji cəhətdən təmiz alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə edilməsi respublikamızda istilik elektrik stansiyalarında yandırılan böyük miqdarda yanacağa qənaət edilməklə həm də ətraf mühitə atılan zərərli tullantıların miqdarının azaldılmasına imkan verəcəkdir. Mühüm əhəmiyyət kəsb edən bu fərmanın icrası enerjiyə qənaət və ekologiya sahəsində nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsinə güclü təkan verəcəkdir. Bununla əlaqədar olaraq Prezident İlham Əliyev enerji təhlükəsizliyinin təmin olduğunu və əlavə elektrik enerjisinin qonşu ölkələrə ixrac edilməsini nəzərə alaraq Sənaye və Energetika Nazirliyinə tapşırıq vermişdir ki, bundan sonra alternativ enerji mənbələrinin yaradılması, ilk növbədə, kiçik çaylarda mini su-elektrik stansiyalarının tikilməsi, Tovuz çay su elektrik stansiyasının tikintisinə ciddi fikir verilməsi, gələn ilin büdcəsində bu tikintiyə müəyyən vəsaitin nəzərdə tutulması, külək və günəş enerjisindən səmərəli istifadə etmək üçün işlərin görülməsi, bu sahəyə yerli və xarici özəl şirkətlərin də cəlb olunması, gələn ildən başlayaraq dövlət büdcəsi hesabına pilot layihələr kimi külək və günəş enerjisindən istifadə etmək üçün əməli-praktik işlərin görülməsi tezliklə həyata keçirilsin.

Xüsusi olaraq qeyd etməliyəm ki, Azərbaycan Prezidentinin 21 oktyabr 2004-cü il tarixli sərəncamı ilə təsdiq olunmuş "Azərbaycan Respublikasında Alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə olunması üzrə Dövlət Proqramı" çərçivəsində bir sıra müvafiq tədbirlər həyata keçirilir, respublikamız bu sahədə ayrı-ayrı ölkələrin təcrübəsini diqqətlə öyrənir, təhlillər aparır və beynəlxalq qurumlarla sıx əməkdaşlıq edir.

"Azərbaycan Respublikasında Alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə olunması üzrə Dövlət Proqramı"nda öz əksini tapan tapşırıqlarla yanaşı, son dövrlər möhtərəm Prezidentin imzaladığı digər dövlət proqramlarında da alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə ilə bağlı konkret müddəalar var.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 14 aprel 2009-cu il tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı" nda bu vacib məsələyə geniş yer ayrılmışdır. Yeni regional inkişaf proqramında alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin genişləndirilməsi də nəzərdə tutulur ki, bu da ölkənin enerji təhlükəsizliyinin təminatına mühüm töhfələr verəcək. Bu məqsədlə ölkənin ayrı-ayrı regionlarında günəş və külək enerjisi istehsal edən qurğuların inşası planlaşdırılır. Məsələn, ilkin təcrübə kimi Naxçıvan iqtisadi rayonuna daxil olan Ordubad və Culfa rayonlarının Arazboyu düzənlik ərazilərində külək elektrik qurğuları, eləcə də muxtar respublikanın ayrı-ayrı yerlərində günəş enerjisi ilə qidalanan müasir tipli elektrik stansiyaları tikilib istismara veriləcək.

Bütün bu tədbirlərin reallaşdırılması isə qeyd etdiyim kimi, ölkənin elektroenergetika sisteminin dayanıqlığının tam təmin edilməsinə gətirib çıxaracaq ki, bu da öz növbəsində istehlakçıların elektrik enerjisi ilə fasiləsiz təmin edilməsinə imkan yaratmaqla bərabər, qarşıdakı illərdə Azərbaycanın elektrik enerjisi üzrə ixrac potensialını daha da genişləndirəcək.

Təsadüfi deyil ki, son illərdə bu sahədə aparılan elmi-tədqiqat işləri nəticəsində külək, günəş və biokütlədən enerji alınması sahəsində bir sıra layihələr hazırlanmış, təcrübə-sınaq qurğuları yaradılmışdır. Günəş enerjisinin faydalı iş əmsalının artırılması sahəsində mühüm elmi-tədqiqat işləri görülmüş, ölkənin külək kadastrı işlənib hazırlanmış, Abşeron yarımadasında irimiqyaslı külək enerjisi qurğularının inşası üçün ərazilər seçilmiş və bu ərazilərdə külək enerjisinin fiziki və energetik parametrləri təyin edilmişdir.

"Azərbaycan Respublikasında Alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə olunması üzrə Dövlət Proqramı"nda nəzərdə tutulan tədbirlərin yerinə yetirilməsini təmin etmək məqsədilə Sənaye və Energetika Nazirliyində Koordinasiya Şurası yaradılmışdır ki, bu da yarandığı vaxtdan etibarən respublikada alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrinin müəyyən edilməsində və onun prioritetliyinin əsaslandırılmasında müntəzəm işlər yerinə yetirir.

Həyata keçirilən işlərdən biri kimi, Asiya İnkişaf Bankı ilə Azərbaycan Respublikası Sənaye və Energetika Nazirliyi arasında imzalanmış alternativ enerji mənbələrinin istifadəsi barədə müqavilə mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bu çərçivədə kiçik su elektrik stansiyalarının inşası layihəsinin həyata keçirilməsi üçün Asiya İnkişaf Bankı tərəfindən İsveçrənin

"N-tech" şirkəti məsləhətçi seçilmişdir. Bu layihə çərçivəsində kiçik su elektrik stansiyalarının quraşdırılması üçün müvafiq ərazilər seçilmiş və layihənin texniki-iqtisadi əsaslandırılması hazırlanmışdır.

BMT-nin İnkişaf Proqramı çərçivəsində Azərbaycan Respublikası ərazisində kiçik su elektrik stansiyalarına texniki yardım layihəsi və külək enerjisi potensialının araşdırılması layihələri həyata keçirilir. Layihəni dəstəkləyən Norveç hökuməti Azərbaycan Respublikasında kiçik su elektrik stansiyalarının inkişafına dair qanunları Avropa standartlarına uyğunlaşdırmaq və bu sahəyə sərmayənin cəlb edilməsini sadələşdirmək məqsədi daşıyır.

BMT-nin İnkişaf Proqramı çərçivəsində olan digər bir layihə Azərbaycanda külək enerjisi potensialının araşdırılmasından ibarətdir. Yəni, külək enerjisinin istifadəsi üçün müvafiq zonaların təyin edilməsi və bu zonalarda külək enerjisinin istifadə olunmasının həyata keçirilməsidir. Qeyd edək ki, Quba rayonunun Xınalıq kəndində alternativ enerji mənbələrindən istifadə etmək üçün "Ekoenergetika Akademiyası" ilə birgə müvafiq ərazilərin seçilməsi və avadanlıqların quraşdırılması məqsədilə bir sıra tədqiqat işləri aparılmışdır. Həmçinin, "Quba rayonunun Xınalıq kəndinin elektrik enerjisi və qaz təchizatı üçün alternativ enerji mənbələrindən istifadə etməklə hibrid sisteminin yaradılması" layihəsinin ilkin texniki-iqtisadi əsaslandırılması hazırlanmışdır.

Azərbaycan dünyanın inkişaf etmiş ölkələri ilə əməkdaşlığını və dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasını nəzərə alaraq iqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş ölkələr tərəfindən həyata keçirilən və perspektivi olan enerji siyasətindən kənarda qala bilməz. Nəzərə almalıyıq ki, təbii sərvətlər hesabına alınan enerjidən fərqli olaraq alternativ enerji mənbələri tükənməzdir və buna gələcəkdə tələbat daha da artacaqdır. Qeyd olunanlarla yanaşı, alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən səmərəli istifadənin özünəməxsus çətinlikləri də var. Təsadüfi deyil ki, texnologiyanın ən son nailiyyətlərinin tətbiq olunduğu müasir dünyamızda istehsal olunan enerjinin hələ ki, yalnız 13,5 faizi alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrinin payına düşür.

Həmin enerjinin isə 79,9 faizi biokütlənin, 16,4 faizi suyun, 3,2 faizi geotermal, 0,3 faizi günəşin və 0,2 faizi küləyin payına düşür. Dünyada, bu sahənin inkişafı "Ozon qatının qorunması haqqında Vyana Konvensiyası" (1985), "Ozon qatını dağıdan maddələr haqqında Monreal Protokolu" (1987) və Protokola düzəlişlər (London - 1990, Kopenhagen - 1992, Monreal - 1997), "Dayanıqlı inkişaf haqqında" BMT-nin XXI əsrin gündəliyi konfransı (Rio-de Janeyro - 1992), Avropa ölkələrinin ətraf mühit nazirlərinin konfransı (Lyusem - 1993), "Dayanıqlı energetika və parnik effekti yaradan qaz tullantılarının azaldılması haqqında Kioto Protokolu"nun (1997) prinsiplərinə əsaslanmışdır ki, Azərbaycan Respublikası da bu sənədlərə tərəfdaş çıxmışdır.

Karbohidrogen xammalından istifadədə qənaətə və zərərli maddələrin tullantılarının azalmasına ənənəvi enerji növlərini bərpa olunan enerji mənbələri ilə tədricən əvəzləməklə nail olmaq mümkündür. Azərbaycanda tüstü qazlarının (parnik effekti yaradan qazlar) əsasını karbon qazı təşkil edir ki, onun da emissiyasının 97 faizi energetikanın payına düşür. Hesablamalara əsasən, birbaşa təsirli tüstü qazlarının emissiyasının dəyişmə dinamikasına görə 2000-2025-ci illərdə onun həcmi artacaq. Digər tərəfdən onu da nəzərə almaq lazımdır ki, qeyd etdiyimiz kimi, karbohidrogen xammalı ehtiyatları tükənməz deyil və nə zamansa bütün dünya bu problemlə üz-üzə qalmalı olacaq.

Aparılan hesablamalara əsasən, alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə etməklə yaxın perspektivdə respublikamızda istehsal olunan elektrik enerjisinin 5-7 faizini, istilik enerjisinin isə 10 faizə qədərini bu mənbələr hesabına ödəmək mümkündür. Azərbaycan öz coğrafi mövqeyinə görə günəş enerjisi ehtiyatları ilə zəngindir. Xüsusilə, Abşeron yarımadasında və Xəzər dənizinin sahilboyu ərazisində günəş işığının müddəti il ərzində 2500, Naxçıvan Muxtar Respublikasında isə 2900 saata bərabərdir. Hesablamalar göstərir ki, muxtar respublikanın enerji ehtiyatlarının təxminən yarısını alternativ enerji mənbələrsi hesabına ödəmək mümkündür.

Külək enerjisinə gəldikdə isə məlumdur ki, Abşeron yarımadası və Xəzər dənizinin sahilboyu ərazisində il ərzində azı 270 gündən artıq güclü küləklər əsir. Maraqlıdır ki, 500 kVt gücə malik olan bir külək elektrik stansiyası daş kömür stansiyası ilə müqayisədə 750-1250 ton karbon qazının, 3-6 ton digər zərərli maddələrin emissiyasının qarşısını alır. Abşeron yarımadasında külək qurğularının tətbiqi ölkə iqtisadiyyatına mühüm töhfə olacaqdır. Bu ərazidə külək enerjisindən genişmiqyaslı istifadə ümumi enerji balansının 20 faizini təmin edər və bu qədər də üzvi yanacağa qənaət olunar. 20 il ərzində külək enerjisindən istifadə etməklə 2,4 milyon ton mazuta qənaət etmək olar ki, bu da 7,5 milyon ton karbon qazının atmosferə atılmasının qarşısını almaq deməkdir.

Bərpa edilən enerji mənbələri ilə məşğul olan mütəxəssislərimiz də bu sahənin inkişaf perspektivlərinə böyük ümidlə baxırlar. Əsas məsələ isə ölkədə alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadə sahəsinə kapital qoyuluşu üçün hüquqi bazanın yaradılmasıdır. Bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin özünəməxsus xüsusiyyətlərindən irəli gələn bir sıra səbəbləri - ənənəvi təcrübənin yoxluğunu, peşəkarların azlığını, müasir texnologiya və reklamların çatışmamasını, rəqabət qabiliyyətinin aşağı səviyyəsini, xaricdə istifadə olunan avadanlıqlar haqqında informasiyanın qıtlığını, ümumiyyətlə, sistemli infrastrukturun zəifliyini nəzərə alaraq qeyd etmək istəyirəm ki, gələcəkdə bizim bu sahədə görəcəyimiz işlər hələ çoxdur.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 16 iyul 2009-cu il tarixli fərmanı ilə Sənaye və Energetika Nazirliyinin tabeliyində yaradılmış Alternativ və Bərpa Olunan Enerji Mənbələri üzrə Dövlət Agentliyinin yuxarıda qeyd olunmuş məsələləri vaxtında və yüksək keyfiyyətlə yerinə yetirəcəyini əminliklə bildiririk.

Natiq ƏLİYEV

Azərbaycan Respublikasının

sənaye və energetika naziri

Azərbaycan.- 2009.- 3 sentyabr.- S.4.