Tibbdə muğamlarla müalicə səmərəli üsuldur

İnsanlar qədim zamanlardan müxtəlif müalicə üsullarından, o cümlədən otlardan, dərman preparatlarından, türkəçarələrdən istifadə etməklə sağlamlıqlarını təmin etmişlər.

Musiqinin müalicəvi təsiri isə insanlara çox-çox əvvəllərdən məlumdur. Musiqi ilə müalicə metodu eramızdan əvvəl ikinci yüzillikdə Çində tətbiq edilmişdir. Bu ölkənin bir sıra xüsusi xəstəxanalarında xəstəliklər musiqi alətlərinin köməyi ilə müalicə olunurmuş. Bu üsulun xəstəliklərin müalicəsində böyük rol oynadığı artıq sübuta yetirilmişdir. Tarix elmləri doktoru Fərid Ələkbərlinin "Şərqin min bir sirri" kitabında musiqi ilə müalicənin tarixi, bu barədə Səfiəddin Urməvi, Əbdülqədir Marağayi, Əbdüllətif Şirvani, Əbu Nəsr əl-Fərabi, Məhəmməd əl-Xarəzmi, Əbu Reyhan Biruni, Əbu Əli İbn Sina və bu kimi məşhur alimlərin fikirləri, eyni zamanda, onların əsərləri haqqında yazılanlar öz əksini tapmışdır. Bütün bunlar musiqi terapiyasının həm Azərbaycanda, həm də digər ölkələrdə qədim dövrlərdən tətbiq edildiyini bir daha təsdiqləyir.

Hazırda musiqi terapiyasından dünyanın əksər ölkələrində istifadə edilir. Bu üsulla müalicə kifayət qədər öyrənilmiş və geniş yayılmışdır. Lakin musiqi ilə diaqnostika üsulu az adama bəllidir. Bu diaqnostik üsul ilk dəfə tibb elmləri doktoru, professor Rafiq Təhməzov tərəfindən öyrənilmişdir. İdeya alimdə 1994-cü ildə Çində olarkən yaranmış və orada U-SİN nəzəriyyəsi ilə tanış olmuşdur. Çin təbabətində xüsusi yeri olan bu nəzəriyyəyə görə, təbiət ilk əsas beş ünsürdən - ağac, od, torpaq, metal və sudan ibarətdir. Həmin ünsürlərlə insan orqanları, emosiyalar, musiqi, rənglər arasında müəyyən uyğunluqlar var. Belə ki, ağacla qaraciyər və öd kisəsi, odla ürək və nazik bağırsaq, torpaqla dalaq və mədə, metalla ağciyər və yoğun bağırsaq, su ilə böyrək və sidik kisəsi arasında energetik bağlılıq olduğu artıq bəllidir. Nəzəriyyəçilərin fikrincə, qaraciyər və öd kisəsinin əsas rəngi yaşıl, ürək və nazik bağırsağınkı qırmızı, dalaq, mədə və mədəaltı vəzinki sarı, ağciyər və yoğun bağırsağınkı ağ, böyrək və sidik kisəsininki qaradır. Bu rənglər hansı orqanın xəstə olmasından asılı olaraq insan dərisinin rəngində özünü göstərir. Həmçinin beş ünsür nəzəriyyəsinə görə, xəstəliklə əlaqədar adamların rəng seçimində də müəyyən qanunauyğunluqlar var.

Çin nəzəriyyəçiləri xəstə orqanlara görə insanlara xas olan emosiyaları da aydınlaşdıra bilirlər. Məsələn, Çin araşdırmaçılarının fikrincə, qaraciyərdəki problemlər qəzəbdən yaranır. Ürək, qan-damar sistemi xəstəliklərindən əziyyət çəkənlərin əsas emosiyası isə sevincdir. Dalaq, mədə və mədəaltı vəzidə yaranan narahatlığa fikir, dərd səbəb olur. Həmçinin qorxu böyrəyi, qəm, kədər, qüssə isə ağciyəri zədələyir.

Qədim Çin təbabətində notlar və musiqi ilə xəstəliklərin müalicəsi əsas yerlərdən birini tutur. Bunu Çində olarkən müşahidə edən professor R.Təhməzov Bakıya qayıtdıqdan sonra Alim Qasımov, Asif Kərimov və Elşən Mənsurov kimi professional musiqiçilərlə yeni eksperimental diaqnostik metodun yaradılması barədə məsləhətlər aparır. Professor bununla bağlı 2004-cü ildə Asif Kərimovla birlikdə Çinə səfər edərək bu ölkənin qədim musiqisini səsləndirə bilən sənətkarların köməyindən istifadə etmişdir. Onlar notları səsləndirdikcə A.Kərimov tsjaonun fa-diyez, çjinin lya, gumun re, şanın mi, yuyun si notu olduğunu müəyyənləşdirmişlər. Daha sonra həmin notlar üzərində "Bayatı-Şiraz", "Bayatı-Qacar", "Bayatı-türk", "Uşşaq" və "Çahargah" kimi gözəl muğamlar yazılmışdır. Yazılan hər muğam fraqmenti təxminən 20 saniyə davam edir.

Diaqnoz qoyularkən xəstə həmin muğamları dinləyir, hansı xoşuna gəlirsə, ona uyğun orqanın xəstəliyini təyin etmək olur. Beləliklə, dünyada ilk dəfə U-SİN prinsiplərinə uyğun olaraq ayrı-ayrı orqanların notlara və muğam fraqmentlərinə maksimal həssaslığı öyrənilməklə ölkəmizdə yeni diaqnostik üsul-muğam diaqnostikası yaradılmışdır.

Azərbaycan.- 2009.- 5 sentyabr.- S. 5.