...50-55 il bundan əvvəlin
sözüdür. O vaxtlar bizim Muradxan kəndindən
Bakıya ən çox gedib-gələn rəhmətlik Mirzəmməd
əmi olardı. Hər dəfə də təzə bir xəbərlə
qayıdardı: yəni, Bakıda getdiyi teatrlardan,
baxdığı yeni tamaşalardan, xüsusilə də
"Koroğlu"dan, Bülbülün Qıratın belində
Koroğlu kimi nərə çəkib oxumasından həyəcanla
danışardı. Adətən axşam
çağlarında qoyun-quzu qabağına çıxan,
mal-qaranın örüşdən gəlməsini gözləyən
adamlar Mirzəmməd kişinin başına
yığışıb onun söhbətlərinə həvəslə
qulaq asar, maraqdan yaranan bir istəklə onu sorğu-suala
tutardılar. O vaxtlar mən də dövrə vurub dayanan
böyüklərin böyrünə qısılıb həmin
söhbətlərə uşaq marağı ilə diqqət
kəsilərdim. Ən çox da "Koroğlu"dan,
"Leyli və Məcnun"dan, "Vaqif"dən
danışılardı.
Mən Koroğlu və
Bülbül sözlərini ilk dəfə həmin söhbətlərdən
eşitmişdim. Çünki o vaxtlar kəndimizdə tək-tük
adamın evində "daş"la işləyən radio
vardı.
Sonralar kəndimizə
radio xətti çəkildi və bizim də evimizdə radio
oldu. Bundan sonra mən Bülbülün bənzərsiz səsini
eşitməyə, "Koroğlu" operasından
parçaları radio dalğalarından dinləməyə
başladım. O vaxt Bülbülün səsi, xüsusi
avazla oxuduğu mahnılar canıma, qanıma, duyğularıma
hopdu. Mən,
sözün əsl mənasında, o bənzərsiz səsin,
bir-birindən gözəl mahnıların sədaları
altında böyüyüb yaşa doldum. Odur ki, sənətdən
söhbət düşəndə Bülbülün
adını həmişə eyni hiss, istək və məhəbbətlə
çəkirəm.
...Evimizdə patefon vardı. Yadımdadır,
patefonda oxutmaq üçün atam ilk dəfə
Bülbülün vallarını almışdı. Yəni,
evimizdə gördüyüm ilk val Bülbülün valı
olub. "Çoban Qara", "Neftçi Qurban",
"Ölkəm", "Olmazsa, olmaz", "Bulaq üstə
gedən gözəl", "Gülərəm, gülsən"
mahnılarını, romansları patefonda tez-tez oxudur,
Bülbülün o şirin, məlahətli səsini dinləməkdən
doymurdum.
Zaman keçdi.
Bülbülün sənətini daha dərindən duymağa
başladım. İnsanın varlığına, qəlbinə
hakim kəsilən, ən incə, ən zərif
duyğuları dilə gətirən o mahnıları indi də
kövrələ-kövrələ dinləyirəm.
Bülbülün böyüklüyünü, sənətinin
əzəmətini, onun qəlbimə, varlığıma necə
hakim kəsildiyini ifadə etmək mənim üçün
çətindir, çox çətin!
...Yeddinci sinifdə oxuyurdum. Zəng
vuruldu. Birinci dərsimiz cəbr idi. Rza müəllim sinfə
daxil oldu. Həmişə zəhmli, sərt və ciddi
gördüyümüz Rza müəllim bu gün nədənsə
tamam başqa cür görünürdü. O, ötəri
salam verib əlindəki jurnalı stolun üstünə qoydu.
İlk sözü:
- Bilmirəm
eşitmisiniz, ya yox, Bülbül rəhmətə gedib... Bu gün səhər tezdən
radio xəbər verdi...
O bu kədərli xəbəri
bir də təkrar etdi və sözünə bir anlıq ara
verib:
- Gözəl oxuyurdu, -
deyə dərindən köks ötürdü, - çox
gözəl səsi vardı. Həmin gün cəbr dərsi Bülbüllə
başlayıb, deyərdim ki, Bülbüllə də sona
yetdi. Biz Bülbül haqqında rəhmətlik Rza müəllimdən
çox şey öyrəndik.
Tale elə
gətirdi ki, Bakıya gəldim, universitetə daxil oldum. Amma tələbəlik illərimdə
ürəyimdən gələn bir istəyin təsiri ilə
Bülbülün iri xatirə lövhəsi vurulmuş evinin
yanından tez-tez keçirdim. Hər dəfə də ayaq
saxlayıb onun barelyefinə dönə-dönə
baxırdım. Təkcə xatirə lövhəsi yox,
bütövlükdə Bülbülün yaşamış
olduğu bu bina, məhəllə mənə çox
doğma və əziz görünürdü.
Sonralar
Bülbülün ev-muzeyinin açılması isə onun sənətini
sevən milyonlardan biri kimi məni də hədsiz sevindirdi.
Dahi Bülbülün həyat
və yaradıcılığından bəhs edən xatirə
kitabının nəşrə hazırlanması mənə
də Bülbül sənəti, Bülbül şəxsiyyəti
ilə daha yaxından tanış olmaq imkanı verdi. Axı, mən də dahi
Bülbül haqqında söz demək arzusunda idim.
Bülbülün ev-muzeyinə
getdim. Dahi sənətkarın ömür-gün
yoldaşı Adilə xanımla görüşdüm.
Bülbül haqqında gözəl xatirələri məhz
Adilə xanımın dilindən eşitmək mənim
üçün son dərəcə maraqlı idi.
Bu həzin, kövrək
məqamlarda sanki mənim üçün əlçatmaz
olan sehrli bir aləmə düşmüşəm. Düşünürəm: bir
vaxtlar Bülbül də bax, beləcə, bu pillələrlə
qalxıb-enib, qonum-qonşularla salamlaşıb, həmin bu
qapını açıb evinə daxil olub. Bu evə, bu sənət
ocağına Bülbülün nə qədər
qonağı gəlib-gedib. Bu evdə Bülbül neçə-neçə
sənət dostları ilə deyib-gülüb,
duz-çörək kəsib. Ən başlıcası isə
Bülbülün dünyanı heyrətə gətirən
ölməz sənət əsərləri bu evdə ərsəyə
gəlib, bu evdən pərvazlanıb, qol-qanad açıb...
...Muzeydəki
eksponatların hər biri isə əsl sənət və həyat
tarixidir. Bülbülün
sənət dünyasından, uğurlarından bəhs edən
çoxsaylı yazılar, fotoşəkillər, təltiflər,
mükafatlar, təşəkkürnamələr, eləcə
də Bülbülün bir vaxtlar çay içdiyi armudu stəkandan
tutmuş müxtəlif məişət əşyaları...
Bütün bunları seyr etdikcə, olub-keçənləri
yada saldıqca dərin bir kədərlə köks
ötürməkdən, bu fani dünyanın vəfasızlığına
təəssüflə baş bulamaqdan, heyifslənməkdən
savayı əlindən heç nə gəlmir...
Bəli, Bülbül sənəti,
Bülbül şəxsiyyəti ilə bağlı hər
bir şey var bu muzeydə. Amma təkcə Bülbülün o canlı
varlığını görə bilmirsən, onun içərisindən
qopub gələn o canlı səsi, nəfəsi eşidə
bilmirsən...
Bütün bunlar barədə
düşünərkən xəyalım yenidən kəndimizə
- Bülbül haqqında ilk dəfə xoş sözlər
eşitdiyim o günlərə, Bülbülün gözəl,
təkrarolunmaz səsindən zövq aldığım
uşaqlıq və ilk gənclik çağlarıma
qayıdır. O
çağlara ki, dahi Bülbülün yalnız səsini
eşidirdim. Bu gün isə bir vaxtlar heç ağlıma
belə gətirə bilməyəcəyim "əfsanəvi"
bir məkana düşmüşəm - Bülbülün
doğma evinə, ocağına gəlmişəm...
Tofiq ABDULLAYEV,
Respublika Xatirə kitabı
redaksiyasının redaktoru
Azərbaycan.- 2009.- 13 sentyabr.- S. 5.