Estoniya Prezidenti Toomas Hendrik İlvesin İctimai televiziyaya müsahibəsi

- Axşamınız xeyir, cənab Prezident!

Proqramımıza xoş gəlmisiniz. Vaxt ayırıb İctimai televiziyaya məxsusi müsahibə verdiyinizə görə Sizə təşəkkürümüzü bildiririk. Sizə ilk sualımız iki ölkə arasındakı münasibətlər barədə olacaq. İkitərəfli münasibətlərin hazırkı vəziyyətini necə qiymətləndirirsiniz?

- Münasibətlərimiz çox yaxşıdır, bizim dostluq münasibətlərimiz var. Bu, mənim Azərbaycana ikinci səfərimdir. Birinci səfərimi xarici işlər naziri kimi 2000-ci ildə etmişəm. Bir daha deyim ki, münasibətlərimiz yaxşıdır. Amma biz daha intensiv şəkildə çox işlər görməliyik. İqtisadi sahədə əlaqələrin daha da genişləndirilməsi üçün mənimlə özəl sektoru təmsil edən 30 nəfər gəlibdir. Siyasi baxımdan isə Estoniya lap əvvəldən Azərbaycanı güclü şəkildə dəstəkləyən ölkə olubdur.

Xatırladım ki, 1995, 1996, 1997-ci illərdə də biz Azərbaycanı Avropa Şurasına qəbul olunması üçün dəstəkləmişik. Münasibətlərimiz yaxın olub, amma bir daha deyim ki, siyasi və ticarət əlaqələrimizin genişləndirilməsi üçün daha çox işlər görməliyik.

- Estoniya Avropa İttifaqının üzvüdür, eyni zamanda Azərbaycan da yeni qonşuluq siyasətində fəal iştirak edir. Ölkələrimiz arasındakı münasibətlər Avropa İttifaqı çərçivəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsinə nə kimi töhfə verə bilər?

- Mən istərdim ki, Avropa İttifaqının qonşuluq siyasəti indikindən daha güclü olsun. Şəxsən mən özüm və Estoniya Avropa qonşuluq siyasətinin təkmilləşdirilməsinə cəlb olunmuşuq. Səmimi olaraq onu da deyim ki, həyata keçirilən Avropa qonşuluq siyasətinin səviyyəsi ilə razı deyilik. Biz fikirləşirik ki, daha çox işlər görülməlidir. Biz həmçinin Azərbaycanın bu prosesdə daha yaxından iştirakında çox maraqlıyıq. Bu barədə bu gün Prezident İlham Əliyevlə də müzakirələr apardıq ki, daha nə edə bilərik? İnanırıq ki, Avropa xarici siyasətində bizə daha çox diqqət ayıracaqdır.

Bu, bizim üçün də önəmlidir. Bu mənada Azərbaycan vacib ölkədir. Avropanın hazırkı enerji durumuna nəzər saldıqda, Azərbaycanın vacibliyini görməmək mümkün deyildir.

- Azərbaycan torpaqlarının 20 faizi Ermənistanın işğalı altındadır. Ölkəmizin ərazi bütövlüyü dünya dövlətləri, eləcə də beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən tanınıbdır. Ermənistan isə beynəlxalq hüquqa nə əməl, nə də hörmət edir. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ədalətli həllində Estoniyanın mövqeyi yəqin ki, indi bizə baxan tamaşaçıları ən çox düşündürən sualın cavabı olardı.

- Estoniya hər zaman ölkələrin ərazi bütövlüyünə hörmət edibdir. Müharibə məqsədə nail olmaq üçün vasitə deyildir. Ötən ilin avqustunda baş verən hadisələr də göstərdi ki, ərazi bütövlüyünə güc yolu ilə müdaxilə necə də təhlükəlidir. Mən Azərbaycanın İctimai televiziyasına müsahibə verdiyim üçün belə demirəm. Həqiqətən də, ərazi bütövlüyünün pozulması yalnız həmin ölkənin deyil, bütün ölkələrin problemidir. Dağlıq Qarabağ tək sizin yox, hamımızın problemidir.

İstər Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ, istərsə də digər münaqişələr tezliklə danışıqlar yolu ilə həllini tapmalıdır. Əks təqdirdə, bütün dünyanı müharibələr bürüyər. Bir daha bildirmək istəyirəm ki, Estoniya dövlətlərin sərhədlərinin toxunulmazlığı prinsipini qəti şəkildə dəstəkləyir.

- Humanitar sahədə əlaqələrin daha da genişlənməsi üçün yaxşı potensial var, Siz bu fikirlə razısınızmı?

- Bunun üçün həqiqətən də güclü baza mövcuddur. Estoniyada 2 mindən çox azərbaycanlı yaşayır. Amma təəssüf ki, Azərbaycanda o qədər də çox eston yaşamır. Bu 2 min nəfər də Azərbaycan mədəniyyət mərkəzində çox fəal iştirak edir. Bu yaxınlarda biz estonca-azərbaycanca lüğətin nəşrinin şahidi olduq. Yəni, ünsiyyət qurmaq üçün artıq lüğətimiz də var. Amma gördüyünüz kimi, biz artıq ingilis dilində rahat söhbət edirik. Bununla yanaşı, humanitar və mədəni sahələrdə də bir çox işlər görülməlidir. Bütün bunları iqtisadi sahəyə də aid etmək olar.

- Estoniyadakı Azərbaycan diasporu ölkənizin ictimai həyatında və digər sahələrdə fəal iştirak edir. İkitərəfli münasibətlərin genişlənməsində, xalqlarımızın bir-birinə daha da yaxınlaşmasında diasporun rolunu necə qiymətləndirirsiniz?

- Düşünürəm ki, bu sahədə xeyli iş görülə bilər. Əlaqələrin qurulmasında diasporun böyük rolu var. Mənimlə gələn 30 nəfər özəl sektor nümayəndəsi sadə estoniyalılardır və onlar iqtisadi əlaqələrin genişləndirilməsində maraqlıdırlar. Mədəniyyət sahəsində isə daha çox imkanlar var. Hər iki dildə danışan insanlar bu işdə daha böyük rol oynaya bilərlər. Biz Estoniyada yaşayan azərbaycanlılarla fəxr edirik. Onlar həm də ölkənin siyasi həyatında fəaldırlar. Azərbaycanlı Eldar Əfəndiyev parlamentin üzvüdür. Bu, bizim ölkə üçün çox normaldır və insanları bu cür fəaliyyətə həvəsləndiririk.

Hazırkı böhran göstərir ki, enerji, təbii qaz mənbəyindən asılılıq Avropa üçün ziyanlıdır. Ümid edirəm ki, bu, bizim üçün bir siqnal olacaq ki, Azərbaycanın əsas iştirakçı sayıldığı Nabukko layihəsinə, Cənub dəhlizinə daha ciddi yanaşaq.

- Avropa enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması məsələsində Azərbaycanın potensialına böyük önəm verir. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?

- Mən enerji mənbələrinin şaxələndirilməsi barədə Avropada bir neçə dəfə danışıqlar aparmışam. Ümid edirəm ki, gələcək illərdə Nabukko layihəsinə daha çox diqqət yetiriləcəkdir. Mən düşünürəm ki, buna nail olacağıq. Hətta deyərdim ki, bir qədər gecikmişik. Ötən bir neçə həftə də növbəti bir siqnal olubdur. Avropadakı bu problem ona bənzəyir ki, sizi səhər yuxudan ayıldacaq zəngi hər dəfə bir az sonraya dəyişirsiniz. 5-10 dəqiqədən sonra yenidən zəng çalınır və siz yenidən oyanırsınız. Biz də bu cür yeni siqnal gözləməməliyik. Estoniya bu məsələyə digər ölkələrdən daha ayıq yanaşır. Biz Avropa İttifaqı ilə bu məsələyə dair bağlı müzakirələri davam etdirəcəyik.

- Cənab Prezident, biz enerji sahəsi barədə danışdıq. Bizim üçün o da maraqlıdır ki, Estoniya Azərbaycanla konkret hansı sahələrdə iqtisadi əlaqələrin inkişaf etdirilməsini istərdi?

- Sonuncu olmayacaq bu səfərimdə, nümayəndə heyəti, əsasən, informasiya texnologiyaları sektorunu təmsil edir. Bu sahə bizim inkişafımızın göstəricisidir. Çünki Estoniya təbii resurslarla zəngin deyildir. Yəni, Allah tərəfindən verilən neft və qazımız, başqa təbii sərvətlərimiz yoxdur. Ona görə də biz informasiya texnologiyaları sahəsinə arxalanmalıyıq. Məncə, Azərbaycanda çox az adam bilir ki, Skayp internet telefonu Estoniyanın məhsuludur. Nümayəndə heyətində də bu sahənin təmsilçiləri var. Bizim Azərbaycanla rabitə və digər sahələrdə birgə işləməklə bağlı çoxlu ideyalarımız var. Məncə, bütün bunlar ölkəni daha da müasirləşdirməyə və şəffaflığı artırmağa kömək edəcəkdir.

- Cənab Prezident, vaxt tapıb bizim proqramımıza qatıldığınıza görə Sizə bir daha təşəkkürümüzü bildiririk.

AzərTAc

Azərbaycan.-2009.-15 yanvar.-S.2-4.