2008-ci il ölkəmiz üçün inkişafın yeni mərhələsi oldu

Nazirlər Kabinetinin 2008-ci ildə sosial-iqtisadi inkişafın yekunlarına həsr olunmuş iclasında müxtəlif sahələrdə qazanılan nailiyyətlər açıqlanıb. Ölkə Prezidenti İlham Əliyevin tədbirdəki giriş və yekun nitqlərində Azərbaycanın ötən il, eləcə də son beş ildə enerji sahəsində gördüyü misilsiz işlər bir daha vurğulanıb. Belə ki, bu gün Azərbaycan özünü elektrik enerjisi ilə, neft və qazla təmin edən bir ölkəyə çevrilib.

Dünyada qaza olan tələbatın artdığı, bir çox ölkələrin bu yanacaq növünə kəskin ehtiyac duyduğu bir zamanda qaz hasilatının ildən-ilə çoxalması böyük əhəmiyyət kəsb edir. Təsadüfi deyil ki, ölkə başçısının çıxışında məhz bu məsələ barəsində də geniş söhbət açılıb. Vurğulanıb ki, bir neçə il əvvəl biz istehlak etdiyimiz qazın bir hissəsini xaricdən alırdıq. Özü də çox baha qiymətə.

Xəzərin Azərbaycan bölməsindəki "Şahdəniz" yatağından qaz hasilatına başlanması ilə vəziyyət tədricən dəyişdi. Eyni zamanda ARDNŞ işlədiyi köhnə yataqlardan qaz hasilatını müvəffəqiyyətlə davam etdirir. "Azəri-Çıraq-Günəşli" layihəsi çərçivəsində çıxarılan səmt qazının bir hissəsi də Azərbaycan dövlətinə təhvil verilir.

"Şahdəniz" yatağının ikinci mərhələsinin yaxın illərdə işlənməsi nəticəsində ölkəmiz daha çox qaz əldə edəcək. Hazırda "Ümid" qaz-kondensat yatağında aparılan işlər də tezliklə öz bəhrəsini verəcək. Odur ki, qaz ehtiyatlarımız hələ çoxdur və bu, bizə həm öz tələbatımızı ödəməyə, həm də qonşu ölkələrə qaz ixrac etməyə imkan yaradır.

Sözügedən iclasda ölkə Prezidenti İlham Əliyev bu barədə belə demişdir: "Bax, budur bizim gördüyümüz işlər və indi Azərbaycan özünü tamamilə qazla təmin edir, qazlaşdırma prosesi gedir, qazlaşdırılmayan rayonlar yoxdur. Heç sovet tarixində də elə olmamışdır ki, bütün rayonlar qazlaşdırılsın".

İndi ölkənin rayon mərkəzlərinin hamısı qaz alır. Qazlaşdırma ən ucqar kəndləri belə əhatə etməkdədir. Ölkədə qazlaşdırma 85 faizə çatır. Növbəti illərdə qaz verilməsinin həcmi daha da artacaq.

Xatırlatmaq yerinə düşər ki, Azərbaycandan xeyli çox qaz hasil və ixrac edən ölkələr var. Lakin onların bəzilərinin şəhər və kəndlərinin yalnız yarısı, yaxud yarıdan bir az çoxu qazlaşdırılıb.

Azərbaycan dünyanın qaz bazarında da öz mövqelərini möhkəmləndirir. "Şahdəniz" qazı Cənubi Qafqaz Boru Kəməri vasitəsilə Gürcüstana ötürülür. Gürcüstan Azərbaycan qazının alıcısıdır, həm də onun Türkiyəyə nəqlində tranzit ölkə kimi çıxış edir. Gürcüstan-Türkiyə sərhədindən Azərbaycan qazı Ərzuruma çatdırılır. Odur ki, bu xətt bütövlükdə Bakı-Tbilisi-Ərzurum kəməri adlandırılır.

Türkiyənin ərazisindən isə Azərbaycan qazının Avropaya uzanan yolları başlanır. Hazırda ölkəmiz Gürcüstan və Türkiyə ilə yanaşı, Yunanıstana da qaz satır. Bir sözlə, cəmi beş il əvvəl işlətdiyi qazın yarısını başqa dövlətlərdən alan Azərbaycan bu gün özü qaz ixrac edən ölkəyə çevrilib. Dövlət başçısı İlham Əliyevin dediyi kimi: "Aparılan danışıqlar onu göstərir ki, bu gün Avropada, xüsusilə Yunanıstanda və Bolqarıstanda Azərbaycan qazına böyük ehtiyac var. Bu iki ölkə ilə və eyni zamanda İtaliya ilə bizim danışıqlarımız aparılır. Bizim imkanlarımız elədir ki, 2009-cu ildə əgər tranzit anlaşması - beynəlxalq normalara və beynəlxalq təcrübəyə əsaslanmış tranzit müqaviləsi imzalanarsa, biz 2009-cu ildə həm Yunanıstana, həm də Bolqarıstana Azərbaycan qazını ixrac edə biləcəyik".

Ölkəmizin qaz ehtiyatlarının minimum həcmi 2 trilyon kubmetrdir. Odur ki, dünyanın bu yanacaq növünə tələbatının çoxaldığı şəraitdə Azərbaycan qazına maraq da artmaqdadır. Çünki heç də hər yerdə yeni mənbələr aşkar olunmur. Köhnə yataqlar və nəql sistemləri isə gündən-günə artan ehtiyacı, təbii ki, ödəyə bilmir. Ona görə də Azərbaycan qazı hasil və ixrac edən, həm də tranzit imkanlarına malik olan bir ölkə kimi getdikcə daha çox maraq doğurmaqdadır.

Ölkəmiz özünün zəngin karbohidrogen ehtiyatlarını, o cümlədən qazını ixrac etmək üçün geniş infrastruktura da malikdir. Bizim alternativ neft və qaz kəmərlərimiz var. Bu isə iqtisadiyyatımızın digər sahələri kimi, enerji sisteminin də möhkəm təməl üzərində inkişaf etdiyini göstərir. Deməli, gələcək uğurlarımız da şəksizdir.

Flora SADIQLI

Azərbaycan.-2009.-18 yanvar.-S.1.