Nabukko layihəsinə dair sammitdə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin çıxışı

- Hörmətli xanımlar və cənablar!

Öncə mən bizi qəbul edən Macarıstan tərəfinə və Baş nazir Dyurçana bu cür möhtəşəm tədbiri təşkil etdiyinə görə minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm. Əminəm ki, bu gün keçirdiyimiz müzakirələr layihənin bütün iştirakçıları, istər təchizatçı, tranzit ölkələr, istərsə də istehlakçılar arasında daha çox anlaşmanı təmin edəcək və irəliyə doğru daha sürətlə addımlamağa imkan yaradacaqdır.

Azərbaycan regionun və Avropanın enerji təhlükəsizliyində öz rolunu oynayır. Son illər ərzində başladığımız və uğurla həyata keçirdiyimiz layihələr regionda artıq yeni vəziyyət yaradıbdır. Dünyada ilk dəfə olaraq, Xəzərin enerji resursları alternativ yolla Qərb bazarlarına çıxarılır. Tərəfdaşlarımızla birgə çəkdiyimiz neft və qaz boru kəmərləri Azərbaycana təchizat marşrutlarını şaxələndirməyə, iqtisadi və sosial tələbatlarımızı ödəməyə, iqtisadi və siyasi islahatları daha sürətlə aparmağa imkan yaradır.

Bir sözlə, Azərbaycanın enerji siyasəti ölkəmiz, xalqımız, qonşularımız və bütöv region üçün artıq böyük fayda verir. Bu gün Xəzərdə alternativ mənbələr üçün yeni nəqletmə layihələri haqqında söhbət açdığımız zaman hamımız etiraf edirik ki, bu nailiyyətin bünövrəsi 1990-cı illərin ortalarında qoyulmuşdur. Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft və Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz boru kəmərləri tikilmişdir. Bu addım qapıları açır və imkanlara aparan yolun təzahürüdür. Vaxt keçdikcə və həmin layihələri yekunlaşdırdıqca, biz lazım olan bütün işləri yerinə yetirdik. Azərbaycanın çəkdiyi boru kəmərləri xəritəsinə nəzər yetirsə, görərsiniz ki, neft və qaz kəmərləri hər bir istiqamətdə gedir. Bu gün malik olduğumuz yeddi neft və qaz boru kəməri bizə hasil etdiyimiz qədər enerji daşıyıcılarını müxtəlif istiqamətlərdə nəql etməyə imkan yaradır. Bunlar bizə imkan verir ki, yalnız bir marşrutdan, tranzit yolundan asılı olmayaq.

Biz xüsusən hasilatçılar ilə tranzit ölkələr arasında mübahisədən əziyyət çəkən istehlakçıların narahatlığını aydın şəkildə anlayırıq. Etibarlı tərəfdaş və dost ölkə kimi, o cümlədən müstəqillik dövründən verdiyi vədləri yerinə yetirən tərəf kimi Azərbaycan öz bəyan etdiyi addımları atıbdır. Gələcəkdə isə biz şaxələndirmə işində daha fəal rol oynamağı planlaşdırırıq. Şaxələndirmə hamımız, o cümlədən hasilatçılar üçün vacibdir. Əgər biz yalnız bir yoldan asılı olacağıqsa, onda problemlərlə üzləşə bilərik və ədalətli qiymətə nail olmayacağıq. Lakin variantların müxtəlif olduğu təqdirdə özümüzü daha rahat hiss edə bilərik.

Azərbaycanın nəhəng qaz ehtiyatlarını nəzərə alsaq, - minimum hesablamalara görə, onun həcmi 2 trilyon kubmetr səviyyəsindədir, - bu sərvətimiz gələn onilliklər, yüz il ərzində bizim üçün kifayət edəcəkdir. Əlbəttə ki, biz bazarlara və tranzit ölkələrlə münasibətlərimizə uyğun olaraq hasilat sürətimizi, sərmayə proqramlarımızı planlaşdırmalıyıq. Nə qədər çox ölkə Azərbaycandan qaz alarsa, bu, Azərbaycanın özü üçün bir o qədər yaxşıdır və həmin ölkələr üçün faydalıdır. Bu, hər tərəfdən faydalı variantdır. Başladığımız və uğurla həyata keçirdiyimiz layihələr hazırda göstərir ki, bütün iştirakçıların maraqları üst-üstə düşəndə, vahid heyət kimi işləyəndə və səylərini əlaqələndirəndə, o cümlədən hər bir tərəf ümumi işə töhfə verəndə biz uğur əldə edirik.

Nabukkoya gəldikdə, Azərbaycan hər zaman bu layihəni dəstəkləyibdir. Bu gün bir daha bəyan etmək istəyirik ki, biz öz dəstəyimizi davam etdirəcəyik. Bu məqsədlə hazırlanmış bəyannamə bunu aydın şəkildə əks etdirir. Əlavə olaraq demək istəyirəm ki, bir neçə ay bundan öncə Bakıda enerji sammiti zamanı biz Xəzər dənizi regionunda müxtəlif layihələri, o cümlədən Nabukkonu müzakirə etdik və onu dəstəkləməklə öz siyasi iradəmizi qəbul olunmuş bəyannamədə ifadə etdik.

Hesab edirəm ki, bütün iştirakçıların - təchizatçıların, tranzit ölkələrin və istehlakçıların maraqlarını bir araya gətirmək vaxtı artıq yetişibdir. Təbii ki, bu halda biz bir neçə məqsədə nail olmalıyıq. Öncə, etibarlı təchizat təmin edilməlidir, çünki evlərində qazın olmamasında kimin günahkar olduğu istehlakçılar üçün vacib deyildir. Onlar, sadəcə, qaza ehtiyac duyurlar, qazın qiymətini ödəyiblər və ondan istifadə etmək hüququna malikdirlər. İkincisi, etibarlı təchizat marşrutudur. Ümumi şəkildə qavranılmalıdır ki, tranzit ölkələr ərazisindən daha çox həcmdə enerji daşıyıcıları keçəndə bir o qədər çox fayda götürürlər. Eyni zamanda, qiymət də ədalətli olmalıdır, çünki neftdən fərqli olaraq, qazın qiyməti azad bazar tərəfindən tənzimlənmir. Bəzən biz qaz hasil edən ölkələrin bu və ya digər istehlakçıya fərqli yanaşmasının şahidi oluruq.

Azərbaycana gəldikdə, biz hər zaman istehlakçılarımızın tələbatlarına cavab verməyin tərəfdarı olmuşuq və yaxşı tərəfdaşlıq ruhu bizə uğur qazanmağa imkanlar yaradıbdır. Hesab edirəm ki, bütün bu amilləri və Avropada təchizat mənbələrinin şaxələndirmə ilə bağlı narahatlıqları nəzərə alaraq, regionumuzda nəhəng enerji ehtiyatlarından istifadədə uğurlar əldə edə bilərik.

Bir məsələni də əlavə etmək istəyirəm. Nabukko barədə müzakirələr başlayanda Azərbaycan təchizatçılardan biri kimi nəzərdə tutulmurdu. O vaxt təchizat mənbəyi kimi başqa yer baxılırdı. Səmimi desək, bu, həmin vaxt düzgün qərar idi, çünki Azərbaycan həmin dövrdə hətta öz tələbatlarımızı ödəmək üçün kifayət qədər həcmdə qaz hasil etmirdi. Lakin bu gün vəziyyət fərqlidir. Azərbaycan artıq həm tranzit ölkə, həm potensial ilkin təchizat mənbəyi hesab edilir. Bu cür nəhəng ehtiyatların və artıq müasir infrastrukturun, nəql qurğularının olması, eləcə də ilbəil artan qaz hasilatının həcmi ilə təbii ki, biz qarşılıqlı maraq doğuran məsələlər üzərində ciddi şəkildə işləyə bilərik. Əminəm ki, bütün maraqları bir araya gətirərək uğur əldə edəcəyik.

Mən, eyni zamanda, dostum, Baş nazir Dyurçanın söylədiyi fikirlə bağlı demək istəyirəm ki, o, haqlı olaraq bildirdi: "Azərbaycan kimi ölkələr sırf xammal mənbəyi hesab edilməsini istəmirlər". Bu, keçmişdə də belə olub. Həmin vaxt biz Sovet İttifaqında yaşayırdıq və enerji mənbələri ilə zəngin respublikalar təchizat bazası sayılırdı. Azərbaycanda böyük miqdarda neft və qaz hasil olunurdu. Lakin ölkəmiz müstəqilliyini əldə etdikdən sonra biz onun faydasını görmədik. Bizə qalan yalnız dağıdılmış infrastruktur, tükənmiş neft və qaz yataqları və böhran içərisində olan iqtisadiyyat oldu. Bu, xalqımızın 1991-ci ildə üzləşdiyi miras idi. Biz çox səylər göstərdik və xarici tərəfdaşlarımızla əməkdaşlıq qurduq. Beləliklə, bugünkü hasilat həcmimiz ölkəmizə heç nədən asılı olmamaq imkanı yaradır. Nabukkodakı iştirakımıza gəldikdə, əlbəttə ki, əməkdaşlığımızın əlavə aspektlərini görmək istərdik. Biz maliyyə dəstəyinə ehtiyac duymuruq və özümüzü təmin edən ölkəyik. Bizə sıx inteqrasiya, Avropa İttifaqı ilə daha çox proqramlar, birgə səylər nəticəsində həll olunan məsələlər və səmərəli tərəfdaşlıq lazımdır. Bütün bunlar üçün yaxşı əsaslar var. Əminəm ki, enerji layihələri bu tərəfdaşlığı gücləndirəcəkdir.

Bizim enerji siyasətimiz və fəlsəfəmiz ondan ibarətdir ki, enerji məsələləri xalqları ayırmalı deyil, birləşdirməlidir. Enerji məsələləri siyasi təzyiq və böhtan aləti kimi istifadə edilməli deyildir. Bizim siyasətimiz, təcrübəmiz və Azərbaycan tərəfindən atılmış praktik addımlar, - əminəm ki, istehlakçılarımız və tranzit ölkələr bunu etiraf edə bilər, - göstərir ki, tərəfdaşlığa və dərhal maliyyə nəticələrinə yönəlmiş siyasət bir çox uğurlar gətirəcəkdir.

Mən bu cür vacib tədbiri təşkil etdiyinə görə qəbul edən tərəfə bir daha öz minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm. Bir daha demək istəyirəm, Azərbaycan şaxələndirmə siyasətinə, Avropa İttifaqı və Avratlantik strukturları ilə güclü tərəfdaşlığına sadiqdir. Biz bu layihəni irəli doğru aparmaqda əlimizdən gələni edəcəyik.

Çox sağ olun.

Azərbaycan.-2009.-29 yanvar.-S.1.