Azərbaycandan mühacirət edənlərin sayı azalıb

Ekspertlər bunu iqtisadi amillər və qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsilə bağlayır

BMT-nin Qaçqınlarla İş üzrə Komissarlığına məlumatına görə, inkişaf etmiş ölkələrdə sığınacaq axtaran insanların sayı son 10 ildə ən aşağı səviyyəyə enib. APA-nın xəbərinə görə, analoji tendensiya sığınacaq almaq üçün müraciət edən azərbaycanlıların sayında da müşahidə olunur. 2009-2010-cu illərdə belə soydaşlarımızın sayı 2000-ci illərin əvvəllərinə nisbətən 20 faiz azalıb.

Ötən iki ildə Azərbaycan vətəndaşları 44 Qərb ölkəsinə sığınacaq almaq üçün müraciət edib. 2009-cu ildə belə müraciətlərin sayı 2495, ötən il isə 1987 olub. Azərbaycanlılar, əsasən Avropa İttifaqı ölkələrində sığınacaq axtarmağa üstünlük verir. 2009-cu ildə 2338, ötən il isə 1841 soydaşımız Aİ ölkələrinə sığınacaq almaq üçün müraciət edib. Konkret ölkələrə gəldikdə, sığınacaq almaq istəyən vətəndaşlarımız üçün ən cəlbedici dövlətlər ABŞ, Fransa, Almaniya, İsveç və Kanadadır.

Ümumilikdə ötən il dünyada sığınacaq almaq üçün ayrı-ayrı ölkələrə 358 min müraciət edilib. Bu, ötənilki göstəricidən 5 faiz, 2001-ci ilin göstəricisindən isə iki dəfə azdır.

Adətən insanlar bir sıra səbəblər üzündən başqa dövlətlərə üz tutur. Bu səbəblər içərisində sosial, iqtisadi, siyasi, elm, təhsil, ailə vəziyyəti və s. bu kimi amillər üstünlük təşkil edir. Sadaladığımız problemlərdən əziyyət çəkən insanlar fürsət düşən kimi baş götürüb xarici ölkələrə mühacirət edir. Bu hal, özünü xüsusən də iqtisadi cəhətdən geri qalan dövlətlərdə göstərir. Azərbaycanda isə son illər iqtisadi yüksəliş prosesi gedir. Hətta aparıcı dövlətlər maliyyə böhranından ziyan çəkdiyi ərəfədə belə, ölkəmizdə iqtisadiyyat yüksələn templə inkişaf edirdi. Vaxtilə xeyli sayda işsizlər ordusu olan vətənimizdə indi nəinki təkcə belələrinin sayında əməlli-başlı azalma müşahidə olunur, hətta xaricdən Azərbaycana işləmək üçün gələnlər var. Ölkədə son illər bütün sahələrdə hərtərəfli islahatlar həyata keçirilir. Həyata keçirilən islahatların tempinə görə də Azərbaycan son illər dünyanın lider dövlətlərindən birinə çevrilib. Özü də bu islahatlar birbaşa əhalinin mənafeyinin təmin olunmasına, onun maddi rifahının yüksəldilməsinə xidmət edir. Söz yox, həyata keçirilən bu kimi tədbirlərin nəticəsidir ki, Azərbaycandan xaricə axın edənlərin sayında azalmalar müşahidə olunub. Görəsən, bu məqamla bağlı mütəxəssislər nə düşünür?

Miqrasiya məsələləri üzrə mütəxəssis Azər Allahverənov məsələyə bir neçə prizmadan yanaşmağın vacib olduğunu dedi:

"Ümumiyyətlə, dünya üzrə miqrasiya proseslərinin ümumi həcmi azalıb. 10-20 il bundan qabaq baş verən məlum hadisələr-sosialist düşərgəsinin dağılması, dəmir pərdənin aradan götürülməsi, bir çox dövlətlərdə miqrasiya qanunvericiliyinin liberallaşdırılması böyük bir miqrasiya mənzərəsinin yaranmasına gətirib çıxarmışdı. İnsanlar kütləvi şəkildə bu ölkədən digərinə, xüsusən də inkişaf etmiş dövlətlərə üz tuturdu. Bu da daha yaxşı həyat axtarışı, işsizlik probleminin aradan qaldırılması, hərbi əməliyyatların getdiyi ərazidən uzaq olmaq istəyilə bağlı idi. Belə problemlərin məngənəsində boğulan insanlar nəticədə miqrasiya etməyə daha çox meyl göstərmiş və daimi yaşayış yeri üçün başqa dövlətləri seçmək məcburiyyətində qalmışdı. Bu, Azərbaycana da şamil olunan məsələdir. Ölkəmizdə də keçən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərindən üzü bəri məlum hadisələr baş verdi". Həmsöhbətimiz bildirdi ki, istənilən halda hər bir millətin miqrasiya etmək potensialı var. Ona görə, bizim millət bütövlükdə mobil millət sayılır: "O baxımdan ki, bizlər daim digər dövlətlərə üz tutub, orada əmək fəaliyyətilə məşğul olaraq başqa ölkələrlə daha sıx əlaqəli millət olmuşuq. Bununla yanaşı, bizim də miqrasiya etmək potensialımız var. Həmin potensial da keçən əsrin 90-cı, XXI əsrin əvvəlinə təsadüf etdi. Nəticədə getmək istəyən, buradakı işsizlik səbəbindən xaricdə əmək fəaliyyətilə məşğul olmaq niyyətində olan insanlar artıq getdi. Son illər gedən tendensiya, yəni azalma prosesi təkcə Azərbaycanla bağlı deyil, bu digər ölkələrlə də bağlı müşahidə olunan hadisədir. Bu da normal haldır". A.Allahverənov düşünür ki, vəziyyətin belə cərəyan etməsində Azərbaycanda baş verən iqtisadi amillərin də böyük rolu var: "Dünyanın düzəni dəyişdikcə, digər sahələrdə də dəyişikliklər baş verir. İnkişafda olan dövlətlərin bir çoxunda, o cümlədən ölkəmizdə artıq uzunmüddətli dövlət proqramları qəbul olunub. Burada 15-20 illiyə nəzərdə tutulan iqtisadi proqramlar daha önəmlidir. Həmin ölkələrdə, həmçinin bizdə də iqtisadi artımlar müşahidə olunmaqdadır. Vaxtilə Cənub-Şərq ölkələrində yaşayanlar Avropa və Amerikaya üz tuturdusa, hazırda həmin dövlətlərin özləri inkişaf edən ölkələrə çevrilib. Onların özünün də insan resurslarına böyük ehtiyacı var". Mütəxəssis qanunvericilik bazasının təkmilləşməsinin də miqrasiya prosesinin azalmasında əhəmiyyətini qeyd etdi: "Dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin əksəriyyətində artıq təkmil qanunvericilik bazası formalaşıb. Vaxtilə həmin qanunvericilikdə müəyyən boşluqlar da var idi ki, başqa dövlətin sakini də həmin məqamdan istifadə edərək ora miqrasiya edirdi. İndi isə bu boşluqlar yoxdur və bu çox zaman qanunvericiliyin sərtləşdirilməsi kimi qələmə verilir.

Bu da bütövlükdə insanların miqrasiya etmək əhval-ruhiyyəsinə mənfi təsir göstərən haldır. Vaxtilə Almaniyaya insanlar rahatca mühacirət edirdisə, 2001-ci ildən sonra keçirilən qanunverici islahatla bu proses sərtləşdirildi.

Azərbaycanda bu gün başqa statistika özünü göstərir. Bizə gələnlərin sayı gedənlərin sayından çoxdur, yəni miqrasiya saldosu müsbətdir. Vaxtilə azərbaycanlı miqrantlar Yunanıstana üz tutub oranın plantasiyalarında əmək fəaliyyətilə məşğul olurdu. İndi isə bu ölkədə baş verən böhran prosesi ora üz tutan soydaşlarımızın əhval-ruhiyyəsinə birbaşa olaraq mənfi təsir göstərib və onların çoxu öz vətənə qayıdıb".

Həsən İSLAMOV

Bakı xəbər.- 2011.- 31 mart.- S. 12.