Azərbaycan mühacir ədəbiyyatında Mirzə Kazım bəylə bağlı məqamlar...

Kazan şəhərində "Mirzə Kazım bəy irsi: tarix və müasirlik" mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans keçirilib

Vaqif Sultanlı: "Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatında Mirzə Kazım bəy irsinin tədqiqi ilə bağlı məqamlara aydınlıq gətirdim"

Dünyada elə şəxsiyyətlər var ki, onların tarixdə oynadığı əvəzsiz rol həm onların mənsub olduğu xalqa, həm də elmə böyük hörmət, başucalığı gətirir. Xalqımızın əbədi fəxr ünvanlarından olan Mirzə Kazım bəy belə şəxsiyyətlərdəndir. Onun işığı hələ neçə yüzillər bundan sonra da hiss olunacaq.

2013-cü ilin noyabr ayında Dünya Azərbaycanlıları Forumunun (DAF) və Kazan (Volqaboyu) Federal Universitetinin təşkilatçılığı ilə Tatarıstan Respublikasının paytaxtı Kazan şəhərində "Mirzə Kazım bəy irsi: tarix və müasirlik" mövzusunda beynəlxalq elmi konfrans keçirilib. Konfransda Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) Müasir Azərbaycan ədəbiyyatı kafedrasının professoru, yazıçı-ədəbiyyatşünas Vaqif Sultanlı da iştirak edib. Professor Sultanlı bu günlərdə Kazan şəhərindən qayıdıb. Mirzə Kazım bəy şəxsiyyətinə, elmi-mənəvi irsinə hədsiz sayğımız bəllidir. Bu konfransla bağlı Vaqif Sultanlı ilə əlaqə saxlayaraq onun çağdaş ədəbiyyatşünaslıq, şərqşünaslıq, türkologiya elmi üçün dəyərindən danışdıq.

V.Sultanlı bizimlə söhbətində bildirdi ki, dünya şöhrətli Azərbaycan alimi, Rusiya şərqşünaslıq elminin patriarxı Mirzə Kazım bəyə həsr olunmuş konfransı Kazan (Volqaboyu) Federal Universitetinin rektoru professor İ.R.Qafurov açaraq onun yaradıcılığının ensiklopedik məqamlarına diqqəti çəkib.

V.Sultanlının sözlərinə görə, daha sonra həmin universitetin Beynəlxalq Münasibətlər, Tarix və Şərqşünaslıq İnstitutunun direktoru, professor R.R. Hayrutdinov, Türkiyə Respublikasının Kazandakı konsulu Sabri Tunc, Sankt-Peterburq Universitetinin şərq fakültəsinin professoru N.N.Dyakov, Dünya Azərbaycanlıları Forumunun sədri Dos.dr. Namik Murad və başqaları təbrik nitqi söyləyiblər. Həmçinin Azərbaycan Respublikasının Rusiya Federasiyasındakı səfiri Polad Bülbüloğlunun təbrik məktubu oxunub.

Professorun verdiyi bilgiyə görə, konfransda Kanada, Fransa, Rusiya, Türkiyə, Liviya və Azərbaycan alimlərinin otuzdan artıq məruzəsi dinlənilib. O, həmçinin qeyd etdi ki, N.N.Dyakov, A.Pılev, Xana Yafia Yusif Cəmil (Sankt-Peterburq), M.Massip (Fransa), P.M.Valeyev, M.Z.Zəkiyev, Y.Y.Qrişin (Kazan), İlyas Topsakal (Türkiyə) və başqa alimlərin məruzələrində Mirzə Kazım bəyin həyatı, ədəbiyyatşünaslıq irsi, dilçilik görüşləri, türkoloji araşdırmaları, islamşünaslıqla bağlı tədqiqatları araşdırılıb, onun yaradıcılığının başlıca aspektləri dəyərləndirilib: "Mən konfransda "Mirzə Kazım bəyin ədəbiyyatşünaslıq irsi" mövzusunda məruzə ilə çıxış etdim. Məruzəmdə Rusiya şərqşünaslıq elminin banisi, dünya şöhrətli alimin yaradıcılığının ədəbiyyatşünaslıqla bağlı aspektlərini dəyərləndirməyə çalışdım. Xüsusilə, Azərbaycan mühacirət ədəbiyyatında Mirzə Kazım bəy irsinin tədqiqi ilə bağlı məqamlara aydınlıq gətirdim. Konfransda, eyni zamanda, Mirzə Kazım bəyin əsərlərinin əlyazmalarından ibarət sərgi nümayiş olundu. Bundan əlavə, Kazan Federal Universitetinin əsas binasında bir zamanlar Mirzə Kazım bəyin dərs dediyi, indi muzeyə çevrilmiş auditoriyaya baş çəkdik".

Səfər təəssüratlarını bizimlə bölüşən professor konfransdan sonrakı bir həftə ərzində Tatarıstan, Mari El və Çuvaşıstan Respublikasında yaşayan Azərbaycan diasporunun nümayəndələri ilə çoxsaylı görüşlər də keçirdiklərini dedi: "Görüşlərdə soydaşlarımızın təşkilatlanması, ana dilində bazar günü məktəblərinin açılması, milli mətbuatın nəşri, Rusiya vətəndaşı olan azərbaycanlılar üçün viza şərtlərinin sadələşdirilməsi və s. məsələlər ətrafında fikir mübadiləsi aparıldı. Azərbaycandan apardığım tarix, ədəbiyyat və mədəniyyətlə bağlı bir sıra kitabları Tatarıstan Milli Kitabxanasına təqdim etdim. Həmçinin Kazanda görkəmli tatar yazıçısı Həlimcan Qılmanovla görüşərək tatar və Azərbaycan ədəbiyyatlarının tərcüməsi və qarşılıqlı şəkildə tanıdılması ilə bağlı müzakirələr apardıq".

Onun sözlərinə görə, Dünya Azərbaycanlıları Forumunun təşəbbüsü ilə Mari Dövlət Universitetinin rektoru, professor Mixail Kvetsovla görüş keçirilib, görüşdə 2014-cü ilin may ayında sovet dövrü repressiya qurbanlarına həsr olunan beynəlxalq konfrans, Maridə Azərbaycan günlərinin keçirilməsi ilə bağlı ilkin razılıq əldə olunub: "Yoşkar-Olada Mari Dövlət Universitetinin professoru, məşhur ədəbiyyatşünas Aleksandr Tixonoviç Lipatovla görüşüm məndə böyük təəssürat oyatdı. İyirmi iki monoqrafiyanın müəllifi olan, on səkkiz dildə sərbəst danışan və tərcümə edən səksən yeddi yaşlı bu alimlə onun mənzilində görüşümüz zamanı çağdaş dünya nəzəri-estetik fikrinin bir sıra problemləri ilə bağlı fikir mübadiləsi aparıldı. Həmçinin Çuvaşıstan Respublikasının paytaxtı Çeboksarıda böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin abidəsini ziyarət etdim, Tatarıstanın Bulqar şəhərinin xarabalıqlarında yaradılan yeni muzey kompleksinə baş çəkdim".

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər. - 2013.- 9 dekabr.- S.14.