İstedadlı gənclərin yenilikçi ideyalarına özəl şirkətlərin dəstəyi əhəmiyyətli vətənpərvərlik tərbiyəsi üsuludur

İstedad elə bir nemətdir, elə bir vergidir ki, onu Allah hər gəncə, hər insana qismət etmir. Azərbaycan gəncləri arasında kifayət qədər istedadlı, bilikli, intellektli insanlar var ki, xalqımız, dövlətimiz onlarla fəxr edir. Bilirik ki, gənclər cəmiyyətdə də, dövlət quruculuğunda da hər zaman aparıcı mövqe tutur. Bu da müsbət bir haldır.

Bunu demək də yerinə düşərdi ki, gənclər dövlətin əsas aparıcı təbəqəsi olmaqla yanaşı, eyni zamanda əmək qabiliyyətli əhalinin əsas hissəsini təşkil edir. Məlumdur ki, onların sahib olduğu enerjini, potensialı doğru istiqamətə yönəltmək bu gün ən aktual məsələlərdən biridir. Çünki günbəgün dəyişən dünya reallıqları bunu tələb edir.

Tarixçi Ələddin Qələmçəlinin dediyinə görə, çağdaş dünya ilə ayaqlaşmağın bir sıra yolları var ki, onlardan biri gəncliyin təhsil səviyyəsinin yüksəldilməsidirsə, digər vacib olanı isə onların məşğulluğunun təmin olunmasıdır": Gənclərin mükəmməl səviyyədə formalaşmasında bu iki faktorun müstəsna rolu var. Məşğulluğun təmin olunması həm də ölkənin dinamik olaraq inkişaf etməsini şərtləndirir. Bu istiqamətdə də gənclərin işlə təmin olunması önəmli rola malikdir. Dünyəvi əsaslara söykənən ölkələrdə məşğulluğun təmin olunması iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrinin inkişaf etdirilməsinə əsaslanır. Məlum olduğu kimi, bazar iqtisadiyyatı sistemini seçmiş ölkələrdə iqtisadiyyatın əsas çəkisini özəl sektor təşkil edir. Azərbaycan da müstəqillik əldə etdikdən sonra bazar iqtisadiyyatı yolunu seçib. Əmək fəaliyyəti ilə məşğul olanların böyük hissəsi özəl sektorda çalışır. Azərbaycanda bu gün əmək qabiliyyətli gənclərin böyük hissəsi məhz xidmət sektorunda - ticarət, turizm, iaşə, tikinti, buna bənzər sahələrdə çalışır. İlbəil özəl sektorda çalışan gənclərin sayı artır. Ona görə də özəl sektorda əmək fəaliyyəti ilə məşğul olan gənclərlə iş aparmaq, onların milli mənlik şüurunun, vətənpərvərlik hisslərinin inkişaf etdirilməsinə yardım etmək və bununla bağlı işlək mexanizm tapmaq vacib məsələlərdən biridir. Çünki dövlət sektorunda çalışan gənclərlə bağlı lazımi işlər görülür. Hökumət gənclərin məşğulluq və təhsil probleminin həlli istiqamətində bir sıra işlər görür. Aparılan dövlət siyasətinə uyğun olaraq gənclərin bilik və bacarıqlarının düzgün qiymətləndirilməsi və məşğulluq imkanlarının artırılması istiqamətində atılan addımlar onlara göstərilən diqqətin nəticəsidir". O qeyd etdi ki, Azərbaycanın müstəqillik əldə etdiyi dövrə baxsaq görərik ki, son bir neçə ildə dövlət səviyyəsində gənclərin məşğulluğunun təmin olunmasına, işsizlik probleminin həllinə yönəlik bir sıra işlər görülüb: "Dövlət sektorunda çalışan gənclərə diqqət və qayğı hökumətin əsas fəaliyyət istiqamətlərindən birinə çevrilib. Dövlətin gənclər siyasəti bu yöndə bir sıra problemlərin həllinə hesablanıb. Yeni nəslin inkişafının əsas vasitəsi onların dövlətin və cəmiyyətin sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi və mədəni həyatında iştirakının təmin edilməsidir. İstedad elə bir məfhumdur ki, ona mütləq qayğı olmalıdır. Xüsusi istedada malik şəxs özünə qarşı diqqət hiss etməyəndə bir qədər passivləşir, onun üçün növbəti uğurlara imza atmaq çətinləşir. İnsanın xüsusi istedada malik olması gənclik dövründə üzə çıxır. Gənclik dövrü isə insan həyatının ən həssas və diqqətə meylli periodudur. Gəncliyin istedadı istənilən sahədə üzə çıxa bilər. Bu baxımdan da istedadlı gəncləri həvəsləndirmək üçün istər dövlət, istərsə də hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən xüsusi mükafatlar təsis edilərək belə kateqoriyalı insanlara verilməlidir".

Ekspertin fikrincə, bu sahədə Azərbaycan dövləti çox mühüm işlər görüb və görməkdədir. Onun sözlərinə görə, ancaq bu işi yalnız dövlətin həyata keçirməsi ilə kifayətlənmək olmaz. O hesab edir ki, gərək imkanlı şirkətlər, bəzi fiziki şəxslər də belə məsələlərdə fəal olsun": Çünki qayğı ilə yanaşılan gəncin istənilən sahədə qazanacağı uğura, onun özü ilə yanaşı, həm də Azərbaycan dövləti şərikdir. Bir sözlə, bu həm də bizim uğurumuz sayılır. Müasir dövrdə artıq mübahisəsiz təsdiq olunub ki, dövlətin gələcəyinin etibarlı təminatı intellektual səviyyəli potensial kadrların yetişdirilməsindən keçir. Yəni elmin inkişafı dövlətin gələcəyi deməkdir. Bu gün Azərbaycan gəncləri ictimai-siyasi, sosial-mədəni və digər sahələrdə fəal iştirak edir. Gənclərlə iş sahəsində görülən tədbirlər onların inkişafına təkan verir, cəmiyyətdə özlərini təsdiq etməsində böyük rol oynayır. Ölkəmizdə gənc nəslin mənəvi-ideoloji tərbiyəsinə, onların sağlamlığının qorunmasına xüsusi qayğı ilə yanaşılır. Azərbaycanın aparıcı dövlətə çevrilməsi naminə gənclərin imkanlarından daha səmərəli istifadə edilməsi, həmçinin, bunun üçün əlverişli şəraitin yaradılması gənclər siyasətinin əsasını təşkil edir. Bundan əlavə, gənclərlə bağlı dövlət siyasətinin uğurla həyata keçirilməsi məqsədilə zəruri qanunvericilik bazasının formalaşdırılması da təmin edilib. Bunlardan biri də Azərbaycanın təhsil, elm, texnika, mədəniyyət sahəsində xüsusi istedada malik gənclərlə bağlı yeridilən dövlət qayğısı siyasətidir".

Gənc idman müəlliməsi Elnarə Qurbanqızının dediyinə görə də dövlətin istedadlı gənclərlə bağlı siyasəti qənaətbəxşdir. E.Qurbanqızının sözlərinə görə, 1996-2002-ci illərdə qəbul olunan "Bədən tərbiyəsi və idman haqqında", "Gənc istedadlar üçün xüsusi təqaüdlərin təsis edilməsi haqqında", "Azərbaycanın gənc istedadlarına dövlət qayğısı haqqında", "Dövlət gənclər siyasəti haqqında" qanun, fərman və sərəncamlar, habelə "Gənc ailə" proqramı, "Gənclərdə vətənpərvərlik və vətəndaşlıq hisslərinin yüksəldilməsi haqqında", "İstedadlı yeniyetmələrin və yaradıcı gənclərin sosial, iqtisadi və s. problemlərinin həllinə yönəlmiş, onların öz qabiliyyətlərini inkişaf etdirməsinə kömək edən Dövlət Proqramı", "Ordudan tərxis olunmuş gənclərin məşğulluğu" Dövlət Proqramı bu qəbildəndir. Qanunlar, fərman, sərəncam və dövlət proqramları gənc nəslin mütəşəkkil qüvvə kimi formalaşmasına, mənəvi-ideoloji cəhətdən tam yetkinləşməsinə, sosial problemlərinin həllinə, faydalı məşğulluğunun təmin olunmasına təsir göstərdi: "Dövlətlə yanaşı, bəzi fiziki və hüquqi şəxslərin də istedadlı gəncləri həvəsləndirmək üçün xüsusi mükafatlar təsis etməsinin şahidi oluruq. Təkcə bir faktı yada salmaq kifayət edər ki, Azərbaycan cəmiyyətinin bütövlükdə öz gənc istedadlarına necə yanaşdığına qiymət verəsən. Olimpiadada yüksək nəticələr qazanan gənclərimizə dövlət tərəfindən çoxsaylı hədiyyələr, xüsusi pul mükafatları təqdim olundu. Həmin vaxt Azərbaycanın ayrı-ayrı tanınmış şirkətləri tərəfindən də gənc idmançılara müxtəlif bahalı mükafatlar verildi. Bu hədiyyələrin sırasında şirkətlər tərəfindən idmançılara təqdim olunan mənzilləri, bahalı avtomobilləri göstərmək olar. Dövlətin qayğısı ilə yanaşı, həm də fiziki və hüquqi şəxslərin diqqətini hiss edən istənilən istedadlı gənc bununla qürur duyur və yalnız növbəti nailiyyətlər barədə düşünməyə başlayır. İdmanla yanaşı, bəzi şirkətlərin elmdə nailiyyətlərə imza atmış gənclərə xüsusi mükafatlarının təsis edilməsi hallarına da çox rast gəlirik.

Yuxarıda dövlətin bu istiqamətdə gördüyü işlər barəsində ətraflı məlumat verdik".

Bu kimi qayğının istedadlı gənclərə müsbət təsir etdiyini deyən Gənc Alimlər, Aspirantlar və Magistrlər Cəmiyyətinin sədri İlqar Orucov da hesab edir ki, istedadlı gənclərə, dövlətin qayğısı ilə yanaşı, özəl sektorun da diqqəti böyük olmalıdır. Onun sözlərinə görə, onun rəhbərlik etdiyi təşkilat öz ətrafında xüsusi istedada malik gəncləri cəmləşdirir: "Bu baxımdan da biz istedadlı gənclərə dəstəyin hansı səviyyədə olmasından xəbərdarıq. Biz özəl qurumların, biznes strukturlarının istedadlı gənclərlə sıx təmasda olmaları üçün əlimizdən gələni edirik. Gələcəkdə də bu istiqamətdə həyata keçirmək istədiyimiz layihələr var. Xüsusi istedada malik gənclərin fəaliyyətinin stimullaşdırılması, onların innovativ ideyalarının, səmərəliləşdirici təkliflərinin dəstəklənməsi baxımından biznes strukturları xüsusilə maraqlı olmalıdır. Məsələyə dövlətin dəstəyilə özəl qurumların dəstəyinin səviyyəsinin müqayisəsi kontekstindən yanaşsaq, özəl qurumların geridə olduğunun şahidi olarıq. Düzdür, bu o demək deyil ki, ümumiyyətlə belə dəstək yoxdur. Məsələn, mən BP şirkətinin gənc alimlərə göstərdiyi dəstəyi göstərə bilərəm. Bu şirkətin əməkdaşlığından, gənclərlə yanaşı, BP-nin özü də mənfəət əldə edir. Gənclərin yaradıcılığına verdikləri dəstəyin fonunda meydana çıxan ixtiranı onlar öz şirkətlərində innovativ ideya kimi tətbiq edir və bunun xeyrini görmüş olur. Özəl sektorun istedadlı gənclərlə bağlı həyata keçirdiyi layihələrin çox olması, bu istiqamətdə fəaliyyətin gücləndirilməsi ilə bağlı yaxın vaxtlarda geniş bir tədbir keçirməyi planlaşdırırıq. Bir dəfə belə bir tədbirin keçirilməsi ilə yaxşı nəticələr əldə etdik. 2010-cu ildə gənc alimlərin innovativ ili yarmarkasını keçirdik və 100-ə qədər gənc alimin ixtirasını nümayiş etdirdik. Bütün nüfuzlu elm adamları sərgini və alimlərin işlərini bəyəndi, bütün işlərdə yeniliyin olduğunu təsdiqlədilər. Belə yarmarkalar dünyanın inkişaf etmiş ölkələrində də keçirilir. İstedadlı gənclərin meydana çıxardığı ideyalara özəl qurumlar dəstək verməlidir ki, həmin ixtiraların tətbiqinə nail olunsun. Təşkilatımız Elmin İnkişaf Fondu ilə birlikdə yay aylarında buna bənzər bir tədbir keçirir".

O deyib ki, iki il əvvəl keçirilən yarmarkanın budəfəki formatı bir qədər fərqli olub və daha geniş spektri əhatə edib.

Onun qeydlərinə görə, xüsusi istedada malik gənclərə özəl qurumların diqqətinin daha çox olması zəruridir. O hesab edir ki, bununla da istedadlı gənclərlə onlar arasında möhkəm bir körpü yaratmaq mümkündür: "Bizim verdiyimiz bir sıra təkliflər qəbul edilən gənclərlə bağlı Dövlət Proqramında da yer alıb. Verdiyimiz təkliflərdə daim istedadlı gənclərə diqqətin artırılmasına toxunuruq. Özəl qurumlar da bu işdə xüsusilə maraqlı olmalıdır. Belə olduqda istedadlı elm adamı olan gənc öz arxasında gücün olduğunu duyacaq və daha böyük uğurlara imza atacaq. Göstərilən qayğının nəticəsində gənclər daha da vətənpərvər olur. Xüsusi istedadlı gənc deyəndə biz cəmiyyətə lazım olan bir fərd başa düşürük. Bəli, onlara dünyanın hər yerində böyük ehtiyac var. Elə etməliyik ki, həmin gənclər bizdən küsməsin, xarici dövlətlərə üz tutmasın. Mən dövlətin bu istiqamətdə atdığı addımları dəstəkləyirəm".

Əlbəttə, bu qayğının gənclərin vətənpərvərlik tərbiyəsində rolu əvəzsizdir. Hesab edirik ki, sahibkarlar, özəl şirkətlər dövlətlə bərabər gənc istedadlara dəstək versələr, bunun onlara çox müsbət təsiri olacaq.

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.-2014.-7 aprel.-S.12.