Beynəlxalq inteqrasiyada gənclərimizin iştirakı və vətənpərvər formalaşma prosesi...

Aqil Mehdi: "Son on il ərzində gənclərin beynəlxalq proseslərdə iştirakı əhəmiyyətli dərəcədə artıb"

Azərbaycanda bütün sahələrdə gənclərin iştirakının artması prosesi sürətlə gedir. Eyni zamanda, bu proses dövlət siyasətinin bir hissəsidir. Ən başlıcası odur ki, bu, ölkə Prezidenti tərəfindən tam dəstəklənir. Digər peşələr kimi, hüquq peşəsi də bu prosesdən kənarda qalmayıb. Ötən illər ərzində bu sahə əhəmiyyətli dərəcədə gəncləşib. Görünən odur ki, bu gün ölkə gəncləri nəinki ölkə daxilindəki təsisatlarda, eyni zamnda, beynəlxalq inteqrasiya prosesində də fəal iştirak edirlər.

Belə ki, gənclər arasında xarici dili bilənlərin sayı get-gedə artır. Xaricdə təhsil alan gənclər beynəlxalq qurumlarda fəaliyyət göstərir. Bütün bunlar gənclərin vətənpərvərlik hisslərinə öz müsbət təsirini göstərir. Azərbaycanın bu cür nailiyyətlərinin praqmatik və rasional xarici siyasət kursu nəticəsində əldə olunduğu da hər kəsə bəllidir. Balanslaşdırılmış xarici siyasət strategiyası kimi rəsmiləşdirilmiş bu kursun banisi mərhum prezident Heydər Əliyevdir.

Azərbaycan 1991-ci ildə müstəqillik əldə etməsinə baxmayaraq, ilk vaxtlar hakimiyyətdə olmuş iqtidarlar reallığı nəzərə alaraq, müvafiq xarici siyasət kursu işləyə bilmədi. 1992-1993-cü illərdə Azərbaycan rəhbərliyi nəinki prioritet vəzifələri müəyyənləşdirib həyata keçirmədi, əksinə, həm daxildə, həm də xaricdə çox ziyanlı siyasət yeridərək ölkəni çətin duruma saldı. Beynəlxalq təşkilatlarla qarşılıqlı münasibətlərin intensiv inkişaf etdirilməsi isə həm digər dövlətlərlə çoxşaxəli siyasi, iqtisadi, elmi-mədəni və humanitar əməkdaşlığın daha səmərəli həyata keçirilməsinə, həm də ölkədə baş verən proseslər haqqında obyektiv beynəlxalq ictimai rəyin formalaşmasına əsaslı təsir göstərmək imkanlarını genişləndirmək baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Beləliklə, 1993-1994-cü illərdə mərhum prezident Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycanın xarici siyasətinin və beynəlxalq münasibətlər sistemində təmsilçiliyinin strateji və cari vəzifələri, xarici aləmlə əlaqələrin konturları, prioritetləri müəyyən edildi. Məhz Heydər Əliyevin sayəsində ölkənin xarici aləm üçün kəsb etdiyi maraqlar dairəsi, geosiyasi və iqtisadi əhəmiyyəti düzgün dəyərləndirildi. Beynəlxalq aləmin Cənubi Qafqazda, Xəzər regionunda və Azərbaycanda təmsil olunan, üst-üstə düşən, kəsişən maraq dairələri müəyyənləşdirildi. Eyni zamanda, beynəlxalq münasibətlərin yeni düzəni, dövlətlərarası əlaqələrin prinsipləri, beynəlxalq hüququn təsir gücü və dairəsi, dünyanın böyük dövlətlərinin, regionun aparıcı ölkələrinin və beynəlxalq təşkilatların Azərbaycanla bağlı yürütdüyü və reallaşdıracağı siyasət təhlil edildi.

Bundan sonra Azərbaycan dövləti qarşıya çıxan mühüm problemlərin, ilk növbədə, dövlət müstəqilliyinin qorunub saxlanması və möhkəmləndirilməsi, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ probleminin sülh yolu ilə həll olunması, bazar iqtisadiyyatı istiqamətində islahatların həyata keçirilməsi və dünya inteqrasiya prosesinə sıx cəlb olunmasında beynəlxalq təşkilatların rolundan istifadə etmək məqsədilə qısa müddət ərzində xeyli iş gördü. BMT-nin, Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı (ATƏT), İslam Konfransı Təşkilatı (İKT), Türk Dövlətləri Birliyi, Müstəqil Dövlətlər Birliyi (MDB), Beynəlxalq Valyuta Fondu, Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı, Ümumdünya Bərpa və İnkişaf Bankı və İslam İnkişaf Bankının üzvü oldu, Parlamentlərarası İttifaq, Avropa Birliyi, Avropa Şurası, Avropa Parlamenti, NATO və başqa beynəlxalq və regional qurumlarla səmərəli əlaqələr yaratdı.

Azərbaycanın sıx əlaqələri olduğu təşkilatlardan biri ATƏT-dir. Ölkəmiz ATƏT-in üzvlüyünə 1992-ci ilin 30 yanvarında qəbul olunub və qeyd edək ki, ATƏT Azərbaycanın daxil olduğu ilk Avropa təşkilatıdır. Təşkilatla Azərbaycan arasında qısa müddət ərzində aparılmış intensiv əməkdaşlıq nəticəsində Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı ciddi sənədlər qəbul edilib, Minsk Qrupu yaradılıb. Azərbaycanla ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları Bürosu (DTİHB) arasında da sıx əməkdaşlıq münasibətləri olub. Bununla yanaşı, ATƏT-in mətbuat azadlığı üzrə nümayəndəsi ilə də əməkdaşlığa Azərbaycan hökuməti tərəfindən xüsusi önəm verilir. Eyni zamanda, ATƏT-in tamhüquqlu üzvü olduğundan, Azərbaycan təşkilatın Milli Azlıqlar üzrə Ali Komissarının Ofisi ilə də əlaqələr yaradıb. ATƏT-in Parlament Assambleyası (PA) ilə Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi arasında sıx əməkdaşlıq əlaqələri qurulub. Azərbaycanın intensiv əməkdaşlıq əlaqələri qurduğu beynəlxalq təşkilatlardan biri də Avropa Şurasıdır. Azərbaycan 1992-ci ildə "xüsusi dəvət edilmiş qonaq" statusu almaq üçün Avropa Şurasına müraciət edib. Həmin ildən başlayaraq, təşkilat qarşısında götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirən Azərbaycan 2001-ci ilin 17 yanvar tarixində tamhüquqlu üzv kimi təşkilata qəbul edilib. Ötən müddət ərzində Azərbaycan həm qanunvericilik sahəsində, həm də demokratikləşmə kursu üzrə əhəmiyyətli addımlar atdı, ölüm hökmü ləğv edildi, siyasi və ictimai əhəmiyyətli qanunlar qəbul edildi. Azərbaycanın Avropa Şurası Parlament Assambleyası çərçivəsində həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinin diqqətinə çatdırılması da reallaşdırılmaqdadır. Bunun nəticəsidir ki, Azərbaycan AŞPA-nın iclaslarında Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı ciddi sənədlərin qəbul edilməsinə nail olub. Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas üstünlüklərindən birini Avropa İttifaqı (Aİ) ilə əməkdaşlıq təşkil edir. Avropa və Asiyanın kəsişmə nöqtəsində yerləşən Azərbaycanın strateji mövqeyi Aİ-nin üzv dövlətlərinin Azərbaycanla siyasi və iqtisadi münasibətləri inkişaf etdirmək marağını artırır. Aİ öz xüsusi elçisini 1998-ci ildə Azərbaycana göndərib və Azərbaycan Aİ-də öz Daimi Nümayəndəliyini 2000-ci ildə açıb.

Bütövlükdə, Azərbaycan Avropa İttifaqı ölkələrilə Şərq tərəfdaşlığı proqramı çərçivəsində də əlaqələr saxlayır.

Azərbaycanın münasibətlərini genişləndirdiyi və dərinləşdirdiyi təşkilatlardan birini də İslam Konfransı Təşkilatı (İKT) təşkil edir. Tarixi keçmişi, dini, mədəni və mənəvi dəyərləri ilə islam dünyasının ayrılmaz hissəsi olan Azərbaycanın 1991-ci ilin dekabr ayında İslam Konfransı Təşkilatına üzv olması beynəlxalq aləmdə respublikamızın qarşısında yeni üfüqlər açıb. Çünki Azərbaycan İKT və ona üzv dövlətlərin ardıcıl dəstəyinə nail olub və ilkin vaxtlarda İKT Baş Katibliyi Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı respublikamızın mövqeyini dəstəkləyən bəyanatlar verdiyi halda, daha sonrakı mərhələdə İKT konfransları Dağlıq Qarabağ münaqişəsi, Xocalı soyqırımı haqqında kəsərli qətnamələr qəbul edib. Bu qətnamələrdə isə münaqişə birmənalı şəkildə Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcavüzü kimi qiymətləndirilib. Sonuncu dəfə isə İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı Xarici İşlər Nazirləri Şurası (İƏT XİNŞ) Xocalı faciəsini soyqırım aktı tanıyan növbəti sənəd qəbul edib.

Azərbaycanda bütün sahələrdə gənclərin iştirakının artması prosesi sürətlə gedir. Bu proses dövlət siyasətinin bir hissəsidir və ölkə Prezidenti tərəfindən tam dəstəklənir. Leyla xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə həyata keçirilən "Xocalıya ədalət" kampaniyası geniş beynəlxalq dəstək qazanıb. İƏT XİNŞ "Xocalıya ədalət" beynəlxalq məlumat kampaniyasını alqışlayır və üzv dövlətlərdən bu soyqırım aktının milli və beynəlxalq səviyyədə insanlığa qarşı cinayət kimi tanınması üçün kampaniyanın işində fəal iştirak etməyə və lazımi səylər göstərməyə çağırır.

Qeyd edək ki, İKT qətnamələri Azərbaycan üçün yalnız siyasi əhəmiyyət daşımır, eyni zamanda, respublikamıza müsəlman ölkələri tərəfindən göstərilən humanitar, texniki və s. yardımın böyük bir hissəsi İKT konfranslarının qəbul etdiyi bu kimi mühüm sənədlər əsasında həyata keçirilib.

Azərbaycan İKT çərçivəsində islam dünyası üçün də mədəni-humanitar xarakterli fəaliyyət sərgiləyib və öz töhfəsini verib. Əlbəttə, qürurverici haldır ki, sivilizasiyalararası dialoq daxil olmaqla, müxtəlif sahələrdə genişmiqyaslı və fədakar fəaliyyətinə, qayğıya ehtiyacı olan uşaqlara diqqətinə, onların yaşayış şəraitinin yaxşılaşmasına, təhsilə, həmçinin, islam aləmində görülən işlərə böyük dəstəyinə görə Mehriban Əliyeva 2006-cı il noyabrın 24-də İSESCO-nun xoşməramlı səfiri adına layiq görülüb.

Azərbaycanın təmsil olunduğu ən mühüm beynəlxalq təşkilatlardan biri də Birləşmiş Millətlər Təşkilatıdır. Azərbaycan və BMT arasında əməkdaşlıq Sovet İttifaqının dağılması və Azərbaycanın öz müstəqilliyini bərpa etməsindən dərhal sonra bərqərar olub. Azərbaycan 1992-ci ilin 2 mart tarixində BMT-nin üzvlüyünə qəbul edilib və 1992-ci il may ayının 6-da Azərbaycanın BMT nəzdində Daimi Nümayəndəliyi açılıb. BMT ilə əməkdaşlığın ilk günündən Azərbaycan BMT platformasından beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinə cəlb etməyə və BMT-nin potensial imkanlarından istifadə etməklə sülh sazişinin əldə olunmasına çalışıb. Bunun nəticəsində də 1993-cü il ərzində BMT Təhlükəsizlik Şurası münaqişəyə dair 822, 853, 874, 884 saylı qətnamələr qəbul edib. Hər bir qətnamə isə Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ və digər ərazilərinin Ermənistanın silahlı qüvvələri tərəfindən işğalı faktını qəbul edib. Bu qətnamələr Azərbaycanın ərazi toxunulmazlığını yenidən təsdiq edərək, dərhal atəşkəs elan olunması, hərbi əməliyyatlara son qoyulması və işğalçı qüvvələrin Azərbaycan Respublikası ərazisindən çıxarılması tələblərini irəli sürüb. Təəssüf ki, məlum qətnamələrin müddəaları indiyə kimi yerinə yetirilməyib.

Azərbaycan milli maraqlarını müdafiə etmək və ölkə ilə bağlı həqiqətləri dünyanın ən ali kürsüsündən beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırmaq üçün təşkilatla sıx əlaqə saxlayır. Ölkəmiz BMT çərçivəsində mühüm proseslərdə iştirak edib, əsasən sülh və əməkdaşlığın tərəfdarı kimi ciddi dəstək alıb. Elə bu prosesin nəticəsi idi ki, Azərbaycan 2011-ci ildə BMT üzvü olan ölkələrin 155 səsini toplayaraq 2012-2013-cü illər üzrə BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü seçilib. Ötən iki il ərzində isə Azərbaycan dünyanın son dərəcədə əhəmiyyətli hadisələri ilə bağlı BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclaslarına sədrlik edib, müvafiq qərarların qəbulunda iştirak edib.

Parlaq Gələcək Gənclərin Maarifləndirilməsi İctimai Birliyinin rəhbəri Aqil Mehdi hesab edir ki, son on il ərzində gənclərin beynəlxalq proseslərdə iştirakı əhəmiyyətli dərəcədə artıb: "Bütövlükdə bunu şərtləndirən bir neçə faktor mövcuddur. Əvvəla, Azərbaycan iqtisadi baxımdan xeyli güclənib. Eyni zamanda, ölkənin beynəlxalq əlaqələri də əhəmiyyətli şəkildə inkişaf edib. Ölkə gənclərinin dünyanın nüfuzlu təhsil ocaqlarında təhsil alması buna əhəmiyyətli şəkildə öz töhfəsini verib. Xüsusən də dövlət səviyyəsində gənclərin xaricdə oxumasına verilən dəstəyin rolu böyükdür. Məlum olduğu kimi, bununla bağlı 2007-2015-ci illəri əhatə edən Dövlət Proqramı var. Bütün bunlar gənclərin məlum proseslərdə iştirakına ciddi təkan verir. Bu da,öz növbəsində, gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda böyüməsinə öz təsirini göstərir".

Vidadi ORDAHALLI

Bakı xəbər.-2014.-18 mart.-S.12.