Gənclərimizin milli-mənəvi dünyasını yad təsirlərdən qorumaq dövlət siyasətinin mühüm sahəsi kimi...

Milli şüur hər bir gəncdə olmalıdır ki, o, vətənpərvərliyin nə olduğunu anlasın. Bu halda, gənclər vətənin, dövlətin, xalqın təəssübünü çəkə bilər. Gənc nəslin yüksək səviyyədə inkişafı üçün cəmiyyətdə şəffaflıq olmalıdır ki, onlar düz yol seçə bilsinlər. Məlumdur ki, gənclərin həyatında mənfi və müsbət rol oynayan bir sıra amillər var. Bu faktorlar gənclərin həyatını, gələcəyini müəyyən edir.

Sosioloqlar bildirir ki, gənc nəsildə milli mənlik şüurunun inkişaf etdirilməsi bu gün ən aktual məsələlərdən biri hesab olunur. Onlar hesab edir ki, dövlətin, dilin, adət-ənənələrin yaşadılmasını şərtləndirən faktorlardan biri də gənclərin milli mənlik şüurunu dərk etməsindən keçir. Sosioloq Aytəkin Kamranqızı (Bağırova) bizimlə söhbətində bildirdi ki, gənclər yad təsirlərdən qorunmalıdır: "Düzdür, burada digər faktorlar da var, ancaq əsas milli mənlik şüurudur. Bu faktor həqiqətən də mühüm əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdən biridir. Gənclərin buna sahib olması bütövlükdə dövlətin ümummilli ideologiyasının qorunması baxımından müstəsna rola və əhəmiyyətə malikdir. Bu indi də belədir, bundan sonra da belə olacaq. Eyni zamanda, milli-mənəvi dəyərlərin deqradasiyaya məruz qalmasının qarşısını alır. Ümumilikdə sözügedən dəyərlərin qorunmasının cəmiyyətə verdiyi fayda ölçüyəgəlməz dərəcədə böyükdür. Çünki bu həm də milli kimlik məsələsini özündə ehtiva edir".

Ekspertin dediyinə görə, bu baxımdan milli mənlik şüurunun vəd etdiyi fayda yetərincə müxtəlif və çoxşaxəlidir. Onun sözlərinə görə, yetər ki, onun prinsipial əsaslarını qoruyub saxlaya, böyüməkdə olan gənc nəslə aşılaya, çatdıra, təməl prinsiplərini öyrədə biləsən: "Ona görə də sözügedən məsələnin cəmiyyətə çatdırılmasında bütün vasitələrdən istifadə etmək lazımdır. Təbii ki, bunun üçün də başlıca olaraq gənclərə milli mənlik şüurunun aşılanmasını həyata keçirmək lazımdır. Müşahidələr göstərir ki, sözügedən məfhumun qavranılması gənclərin milli dəyərlərə nə dərəcədə bağlı olması ilə ölçülür. Aydın məsələdir ki, bunun üçün də birinci növbədə ailədə, məktəbdə, ictimaiyyətdə müvafiq mühit olmalıdır. Çünki milli mənlik şüuru özünüdərk deməkdir. Milli özünüdərk deyəndə ilk növbədə insan bağlı olduğu tarixi kökü, milli mənsubiyyətini, vətəninin tarixini bilməli və dərindən təhlil etməyi bacarmalıdır. Hər bir gənc, vətəndaş dərk etməlidir ki, hansı vətəni, milləti, milli xüsusiyyətləri təmsil edir. Eyni zamanda, milli dəyərlərin tarixin hansı mərhələlərindən keçdiyini bilməlidir. Yuxarıda sadalananlar milli mənlik şüuruna aid olan faktorlardır".

Digər sosioloq Ofeliya Bayramova deyir ki, milli mənlik şüurunu mənimsəmək üçün uşaqlarda milli keyfiyyətlər formalaşdırılmalıdır. O hesab edir ki, bu məfhum uşağın tərbiyəsində, xüsusən də gənclik dövründə çox mühüm şəkildə özünü büruzə verən məsələdir: "O səbəbdən, sözügedən ideya gəncliyə beşikdən başlayaraq aşılanmalıdır. Məsələn, uşaq ailədə tərbiyə alır. Verilən tərbiyə gəncliyin formalaşmaqda olan dünyagörüşündə rol oynayır. Ancaq milli mənlik şüuru yeniyetməlik və gənclik dövründə xüsusilə formalaşan bir məfhumdur. Ona görə də bu, gəncliyə aşılanmalı və gənclik bu ideologiya ilə yüklənməlidir. Bəzən Azərbaycan ailələrində belə fikirlər səslənir ki, uşağa bəlli bir yaşdan sonra tərbiyə vermək lazımdır, hələ balacadır və s. Hər halda bu cür yanaşma yanlışdır. Məsələn, yəhudilər deyir ki, uşaq doğulan kimi onun tərbiyəsi ilə məşğul olmaq lazımdır. O cümlədən, almanlarda da buna bənzər həyat tərzi var. Bəlkə də bu cür yanaşmanın təsirindəndir ki, alman xalqı bu gün dünyada dəqiqliyinə, səliqəliliyinə görə seçilir. Yaponların öz milli adət-ənənələrinə, tarixi keçmişinə necə hörmətlə yanaşdığı çoxlarına məlumdur. Bunun nəticəsidir ki, yapon xalqı keçmişlə müasirliyin uğurlu vəhdətini yaradıb". Ekspert onu da dedi ki, cəmiyyət bu vəhdətdən ziyan görmür. Onun sözlərinə görə, bu gün Azərbaycan əhalisinin mühüm bir hissəsi gənclərdən ibarətdir: " Hər keçən gün onların cəmiyyətdə çəkisi və rolu artır. İndiki dövrdə gənclərin dinamikliyi daha çox diqqəti cəlb edir. Xüsusən də müasir informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının timsalında bu özünü daha qabarıq göstərir. Belə bir dövrdə Azərbaycanda da gənclərin necə tərbiyə olunması qarşıda duran mühüm vəzifələrdən biridir. Xüsusən də müstəqil Azərbaycan üçün bu, məlum səbəblər üzündən vacib əhəmiyyət kəsb edir. Digər tərəfdən, gənclər aparıcı qüvvə olaraq gələcəkdə dövlətin yükünü öz üzərində daşımalı olacaq. Gənclərin milli mənlik şüurunun yüksək səviyyədə inkişaf etdirilməsi ölkənin və dövlətin qarşısında duran prioritet məsələdir. Aydın məsələdir ki, bunları dərk edən gəncdə milli mənlik şüurunun inkişafı yüksək səviyyədə olar. Bununla belə, gənclik ümummilli ideologiyadan qidalanıb bəhrələnəcək".

Onun dediyinə görə, milli mənlik şüurunun inkişaf etdirilməsi üçün bir sıra parametrlərin nəzərə alınması vacib əhəmiyyət kəsb edir. Onun dediyinə görə, bunun konsepsiya halına salınması daha səmərəli nəticə verə bilər: "Çünki qloballaşan dünyada yad ölkələrə məxsus populyar mədəniyyət növlərinin (rep, şəhvət hisslərini təcəssüm edən mahnılar, kino-filmlər və s.) geniş yayılması və gənc nəslin buna meylli olması milli mənlik şüurunun, vətənpərvərlik hisslərinin inkişafının qarşısını alır. Nəzərə alsaq ki, bu gün internet və müxtəlif sosial şəbəkələr gənclərin ayrılmaz məşğuliyyət növlərindən biridir, o zaman vəziyyət xeyli mürəkkəbləşir. Ona görə də dəyişən dünya reallıqlarını nəzərə almadan bu işi görsək, aparılan təbliğatın səmərəsi arzuolunan səviyyədə olmayacaq. Bu da nəticə etibarilə müəyyən boşluqların yaranmasına gətirib çıxara bilər ki, bunun özü də çox təhlükəlidir. Ona görə ki, bundan istifadə edən kənar qüvvələr öz məqsədlərini həyata keçirməyə çalışacaq. Nəticədə həm gənclərin milli mənlik şüurunda bir aşınma vüsət alacaq, həm də paralel olaraq onların vətənpərvərlik hisslərinə ciddi zərər dəyəcək. Bir daha qeyd etmək lazımdır ki, gənclərin milli mənlik şüuru vətənpərvərlik hisslərinin fövqündə dayanan başlıca faktordur".

Ümumilikdə daha hansı yad ünsürlər gənclərdə milli mənlik şüurunun və vətənpərvərlik hisslərinin inkişafına mane olur?

"Oğuz" Müstəqil Araşdırmaçılar Qrupu idarə heyətinin rəhbəri Vüqar Zifəroğlu xeyli əvvəl qəzetimizə verdiyi açıqlamada bildirib ki, həddən artıq Qərb mədəniyyətinə hərislik milli mənlik şüuruna və vətənpərvərlik hisslərinə mənfi təsir göstərir: "Qərb mədəniyyətinə kor-koranə aludəçilik, pərəstiş, "kopya"lamaq və onu öz yaşam tərzinə çevirmək kimi məsələlər bu gün ciddi problemdir. O üzdən, mənə elə gəlir ki, bu cür yanaşma və təqlidçilik hazırkı gəncliyimizin əsas problemlərindən biridir. Necə gəldi o mədəniyyəti mənimsəmək və onu məişət tərzinə daxil etmək düzgün olmayan bir yaşam tərzidir. Bu, bütövlükdə milli-mənəvi dəyərlərə zərər vurur. Hər halda, biz öz milli-mənəvi dəyərlərimizi unutmamalıyıq. Sözügedən dəyərlərə hər zaman sahib çıxmağı bacarmalıyıq. Təbii ki, Qərbdə müsbət məqamlar çoxdur və onlardan faydalanmaq lazımdır. Bunda qəbahət bir şey yoxdur. Ancaq milli məişətimizə uyğun olmayan dəyərləri əxz etmək doğru deyil. Məsələn, götürək Qərbin adi geyim tərzini. Əksər geyimləri açıq-saçıqdır. Təbii ki, sözügedən geyimlərdən qız və qadınların istifadə etməsini müsbət qarşılamaq olmaz. Çox təəssüflər olsun ki, Qərbin geyim tərzindən istifadə edən çoxsaylı gənc var. Halbuki, bu, nəticə etibarilə milli mənlik şüurunun sütunlarını kökündən zədələyir. Böyüməkdə olan uşaqların təfəkkür tərzinə sirayət edir. Elə gənclər var ki, Qərb mədəniyyət nümunələrini bütə çevirir. Bu cür yanaşma halları gələcəkdə müəyyən fəsadların yaranmasına yol açır. Mümkün qədər gəncləri bu kimi təsirlərdən qorumaq lazımdır. Bu məsələdə vaxt itirmək olmaz. Konkret adekvat addımların atılmasına ehtiyac var".

V.Zifəroğlunun fikirlərindən o da məlum oldu ki, milli mənlik şüurunun və vətənpərvərlik hisslərinin inkişafını əngəllərdən qorumağın ən optimal yolu maarifləndirmədir: "Bu məsələdə maarifləndirmə işinin aparılması ən səmərəli metodlardan biridir. Yəni praktiki olaraq ən gözəl metoddur. Məsələn, milli-mənəvi dəyərlərlə bağlı müxtəlif yazılar yazılmalı, tədbirlər keçirilməlidir. Son zamanlar bununla bağlı kifayət qədər işlər görülüb və görülür. Ancaq bütün bunlarla kifayətlənmək və arxayınlaşmaq olmaz. Daha artıq dərəcədə çalışmaq və fəaliyyət göstərmək lazımdır. Konkret olaraq gənclər arasında milli-mənəvi dəyərlərin elementlərini, xüsusiyyətlərini təbliğ etmək lazımdır. Xüsusən də bizim milli kökümüzlə bağlı təbliğat işi aparmaq lazımdır. Adicə musiqini götürək. Milli mənlik şüurunun, dəyərlər sisteminin ən vacib elementlərindən biri də milli musiqi sayılmalıdır. Araşdırmaq lazımdır ki, gənclər bizim milli musiqimizə nə dərəcədə aludədir, nə dərəcədə ondan bəhrələnir. Bununla belə, tariximizlə, ədəbiyyatımızla, digər incəsənət növləri ilə bağlı maarifləndirmə işi aparılmalıdır. Bu cür problemləri ancaq bu yolla həll etmək olar. Çünki adətən insan özünü tanımayanda başqasına oxşamağa çalışır. Ona görə də ilk növbədə biz özümüzü tanıtmalıyıq ki, gənclərimiz özlərini avropalıdan daha aşağı səviyyədə görməsin. Onda hansısa kompleks olmasın. O üzdən, gənclər milli mənlik şüurunu dərk etməkdən ötrü öz mədəniyyətini gözəl bilməlidir".

Hər bir gənc öz vətənini sevməli, dəyərlərə sayğı bəsləməlidir. Gənclərdə milli mənlik şüurunun daha da artması üçün geniş maarifləndirmə işinə yenə də ehtiyac var. Hesab edirik ki, media başda olmaqla bu sahəyə aidiyyəti olan bütün şəxslər və təşkilatlar öz üzərinə düşən işi görə biləcək.

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.-2014.-14 yanvar.-S.15.