Aydın Canıyev bu dəfə "Sözün sağlığı"na dedi...

Günümüzdə sözü taxtından enməyə qoymayan, onu başda tac etməyi bacaran çox az sayda qələm adamlarından biri populyar imza sahibi Aydın Canıyevdir. Sözün sağlığına badə qaldıran söz adamının badəyə doldurub başına çəkdiyi də elə sözdür. Sözdən söz yaradan, sözü hekayəyə, şeirə, esseyə, müsahibəyə, fikir və düşüncəyə sirdaş edən görkəmli jurnalistimiz Aydın Canıyev "Sözün sağlığına" adlı kitab nəşr etdirib.

Əlbəttə, söz olmasaydı, qələmə sarılıb sözü ünvanına çatdırmaq istəyində bulunanlar da olmazdı. Sözlə qələm vəhdətindən ürəklərə yol tapan əsərlər, şeirlər, esselər, hekayələr yaranır. Bir dəfə də demişəm, hər bir əliqələmli ilk olaraq özünü yazır, nə qədər çətin olsa da, özünü ifadə etməyə çalışır. Əslində dünyada insanın özünü yazması qədər ikinci bir çətin iş yoxdur. Özünü yazırsansa gərək hər şeyi olduğu kimi qələmə alasan, bəzən həqiqəti yazmağa cəsarətimiz çatmır. Bəzən də, əksinə, özümüzü yazanda daha cəsarətli, daha amansız oluruq. Aydın Canıyev bu mənada çoxlarından üstündür və yazanda səmimi, aydın və əhatəli yazır. Çiy sözlə, göydəndüşmə fikirlə işi yoxdur. Elə adamın beləsi ilə də arasının yaxşı olduğuna inanmıram. Çiy adam adamı yarı yolda qoyar, bəlkə də elə yolayrıcındaca "özün tək get" deyib adamı güllə ağzına göndərər. Aydın Canıyevin yazılarını uzun illərdir bir oxucu kimi izləyirəm, bu imza yalnız mənim üçün deyil, nəsildaşlarımdan ötrü həmişə bir mayak olub. Bəlkə də çoxlarımız üçün öyrənmək yeri, ünvanı rolunu oynayıb bu yazılar. Ondan öyrənmişik, amma təkrar etməmişik... Bir məqamı da deyim ki, Aydın Canıyevin yazılarını qəzetlərdən kəsib bu gün də evində saxlayanlar var. Bu da ondan irəli gəlir ki, həmkarımız oxucularını öz səmimiyyəti ilə inandıra bilib həmişə. Belə olmasaydı, o yazıları kim qoruyub saxlayacaqdı ki, onun özündən savayı? Günəşi içənlər, ay-ulduzu, səmanı, buludu içib varlığına hopduranlar haqda çoxlu poetik biçimli deyimlər, ifadələr var, amma hər qələm adamı sözün sağlığına badə qaldırmağa cürət etməz, çünki buna haqqı çatmalıdır ən azından. Aydın Canıyev sözün sağlığına badə qaldırmağa haqq edən unikal qələm adamıdır. Oxucular deyəcək ki, Aydın Canıyevi yaman çox tərifləyir, mən onun özünü yox, yazdıqlarını, yazıb oxucuya qurtum-qurtum içirtdiyi qeyri-adi dərəcədə gözəl olan yazılarını obyektiv şəkildə qiymətləndirirəm.

Hasar idim öz önümdə,

Demədiyim söz-önümdə,

Apardılar göz önündə,

Qoruya bilmədim səni...

Əslində hər bir yazarın, qələm adamının daxilində bir yasaq nöqtəsi var, onu aşıb irəliyə çıxa bilmirsən ki, sənə aid olanı qoruyasan. Görünür, A.Canıyevin də iç aləmində yasaq nöqtələri var və onu adlaya bilməyib. Bəlkə də əksinə, özü adlamaq istəməyib.

Qarşımda Aydın Canıyevin "Sözün sağlığına" kitabıdır. Kitabı vərəqlədikcə burada fərqli mənzərənin, qeyri-adi dərəcədə gözəl yazı manerasının şahidi oluram. Kitab mənə istedadlı bir şairdən, rəvan dilli nasirdən, əbədi axtarışlarda olan bir esseistdən, maraqlı publisistdən, bənzərsiz jurnalistdən danışır. Onu da əyan edir ki, Canıyevin mövzusu ancaq Azərbaycanla, bizim insanlarla qapanmır, o yeni üfüqlər açıb yaradıcılığında.

"Ağlım kəsəndən bizə deyirlər ki, qiyamət günü var. Allah ədalətlidir, mələklər hər şeyi yazır və...hər kəs o dünyada layiqli cəzasını alacaq!

...Bu az ömrümdə mən ki, Allahın ədalətini belə görürəm, qorxuram o dünyada burada gördüyüm haqsızlıqların ayrı formasını görüm"- "Ruhlar görüşən yerdə" essesindəndir bu kiçik parça. İnsanın ruhi-mənəvi, psixoloji vəziyyətinin, düşüncəsinin, içindəki nagümanlığının təzahürüdür. Bu barədə təkcə Aydın Canıyevmi düşünür? Belə deməzdim, bəzi insanların da şüuru altından bu xətt keçir. İnsan gah inanır, gah inanmır. İnam üçün nə lazımdır adama? Milyon illərdir bu nagümanlıq insanı müşayiət edir. Bu nagümanlığı esseistlər başqa cür təqdim edir, bir başqası fərqli istiqamətdən izah edir. Əslində isə bu necədir, onu heç kəs bilmir və dəqiq izah etməkdə çətinlik çəkir. Uzun illərdir ən müxtəlif qələm adamlarının esselərini oxuyuram, onların hamısı bu janrdan istifadə edərək insanın təhtəlşüurunda gizlənənləri açmağa çalışır. Ortaya hər bir esseistin öz psixologiyası, düşüncəsi çıxır.

Kitabda maraqlı fikirlər, yazılar, ayrı-ayrı çəkici parçalar, müəllifin müsahiblərinin düşüncə və yanaşması olduqca düşündürücüdür. Bayaq qeyd etdiyim kimi, Canıyevin mövzuları genişmiqyaslıdır. Bu da həmkarımızın geniş dünyagörüşündən, mütaliəsindən, gördüklərindən öyrənmək bacarığından, başlıcası isə, müşahidə və fəhminin iti olması ilə bağlıdır. Müşahidə və fəhmi olmayan bir adamın yazıçılıq etməsi mümkünsüzdür. Belələri indiki zamanda çox olsa da, onların əlləri sözə çatmır. Amma nə yaxşı ki, Aydın Canıyev çoxların arasında əli sözə çatan qələm sahiblərindəndir.

Kitabın adı "Sözün sağlığına", mündəricat isə "İçərik"dir. Bu sözlər birləşsə, kitabın adını belə də oxumaq olar: "Sözün sağlığına içərik...". Sözün sağlığına badə qaldırmağa haqqı mindəfələrlə çatan Aydın Canıyev oxucusuna olduqca maraqlı yazılar, şeirlər, müsahibələr təqdim edib. Azərbaycanın çox görkəmli şəxsiyyətləri, şairləri, söz adamları ilə fərqli mövzularda götürdüyü müsahibələr, müsahiblərə verilən suallar oxucunu özünə çəkir.

Kitaba "Əclafcasına səmimi" adlı ön sözü tanınmış qələm adamı Səhər Əhməd yazıb. Səhər Əhmədin həmkarına, qələm dostuna yazdıqlarından":...Biz yaşlandıqca, nə istədiyimizi bildikcə, hədəfimizə doğru daha kəsə getməyi bacardıqca, özümüzü azadlıqdan daha çox məhrum etdikcə, içimizdə bir uşaq öldürdüyümüzün fərqində deyilik...".

Bəlkə də Səhər xanım haqlıdır, biz böyüdükcə, anladıqca, ağı-qaradan, safı qəlpdən seçdikcə, özümüzə daha çox tabular, hədlər qoyur, özümüzə daxili bir sərhəd çəkirik. Yəni heç cür psixoloji olaraq o sınırlardan keçə bilmirik, bu yasaq nöqtələri isə bəlkə də qələm adamını çox şeydən məhrum edir... Aydın Canıyevin "Sözün sağlığına" kitabı 500 səhifəlikdir və burada "Hekayə onluğu", "Şeir onluğu", "Esse onluğu", "Etüd onluğu", "Deyim onluğu", "Söhbət onluğu", "Ədəbi onluq", "Musiqili onluq", "Publisistik onluq", "Siyasi onluq" yer alıb. Hesab edirəm ki, istedadlı qələm dostumuz bu nəşrə ən yaxşı saydıqlarını salıb. Yəqin ki, bu onun bütün yaradıcılığını əhatə etməyib. Aydın Canıyev nə yazıbsa, gözəl yazıb, ustalıqla, peşəkarlıqla, başlıcası isə, ürəyi ilə yazıb. Ürəklə də söz qardaşdır. Söz ürəyin, bir növ, sözçüsüdür... Şair də, söz adamı da Tanrının yer üzündəki seçilmişi...

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər. - 2015.- 20 avqust.- S.14.