Bədii qiraət ustaları arasında parlayan səs sahibi - Zülfiyyə Eldarqızı...

"Səməndər Rzayevin anadan olduğu kənd-sovxoz hər ay mənə təqaüd göndərirdi"

"Təbliğatımın zəif olmasına baxmayaraq, çox aktivəm, inanın ki, boş vaxtım olmur..."

"Turan ellərinə salam söyləyin"- böyük Cəfər Cabbarlının gündoğandan günbatana qədər geniş bir üfüqə yayılan, azadlıq türküsünə çevrilən, illərlə qadağa aşırımlarını aşa bilməyən bu şeiri olduqca təsirlidir. Şeirin təsirini bədii qiraətçi ifası da artırır, daha uzaq hədəflərə ismarlayır. Bu möhtəşəm şeiri Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Səhnə danışığı kafedrasının müəllimi, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, günümüzün tanınan bədii qiraətçilərindən olan Zülfiyyə Eldarqızının ifasında dinləmişəm ilk dəfə. Açığı, çox xoşuma gəlib, düşünmüşəm ki, aktrisa bu şeiri sadəcə şeir xatirinə deməyib, o şeiri ürəyinin süzgəcindən keçirib və bütün varlığı ilə o ovqata köklənib.

Bu gün Zülfiyyə Eldarqızının doğum günüdür. Yaşını deməyəcəyəm, çünki heç buna ehtiyac da yoxdur, axı sənət adamının yaşı olmur...

Doğum günü münasibətilə müsahibə götürmək üçün Zülfiyyə xanımı "Bakı-Xəbər"ə dəvət etdim.

- Həyatını incəsənət kimi çətin və mühüm sahəyə həsr edən bir qadın kimi bu ömrü, taleni yaşamaq sizə çətin olmadı ki?

- Əlbəttə, asan keçmədi bu illər. Çətin günlərim çox oldu. Çəkdiyim çətinliklərlə bağlı bir dəfə tanınan yazıçı-dramaturq Əli Əmirli mənə bir ağıllı söz dedi. Dedi ki, Zülfiyyə xanım, bu gün çox çətinliklər çəkirsən, arzularına nail olmaq üçün əziyyətlərə qatlaşırsan, ancaq darıxma, gün gələcək bu əziyyətlərinin qarşılığını yaxşı mənada görəcəksən.

- Yəqin hörmətli Əli Əmirli bu təsəllini sizə verərkən zəhmətinizin hədər getməyəcəyinə sizi inandırmaq istəyirmiş.

- Tamamilə razıyam. Doğrudan da elə oldu. Bu gün şükür Allaha, çəkdiyim zəhmətin bəhrəsini görürəm. Sumqayıt şəhərində doğulmuşam, hələ orta məktəbin 10-cu sinfində oxuyandan bədii qiraətlə məşğul olmağa başlamışam. Sumqayıtın mədəniyyət evində və digər yerlərdə keçirilən bütün tədbirlərdə iştirak edirdim. Onu da deyim ki, 1988-ci ildə II Ümumittifaq Xalq Yaradıcılığı Festivalının iştirakçısı olmuşam. Yaxşı yadımdadır, Xəlil Rzanın o vaxt belə bir şeiri vardı - "Kak takaya partiya". Bu şeiri dedim, inanın ki, yeniyetmə olmağıma baxmayaraq, tədbir iştirakçıları məni ayaq üstə alqışladı. Sonra ali məktəbə daxil oldum. Tələbəlik vaxtı da çox fəal olmuşam, qrup nümayəndəsi seçilmişəm. O illərdə Cəfər Cabbarlı və Səməndər Rzayev mükafatı almışam. Səməndər Rzayevin anadan olduğu kənd-sovxoz hər ay mənə təqaüd göndərirdi...

- Ali məktəbi bitirdikdən sonra Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində qaldınız...

- Bəli. Açığı, elmi yaradıcılığa marağım böyük olub. Ona görə də taleyimi doğma universitetimlə bağladım. Bütün əldə etdiyim nailiyyətlərə, uğurlara görə xeyirxah insanlara borcluyam. Bu xeyirxah insanlar mənim doğma universitetimin müəllim və professor heyətidir.

- Siz nədənsə özünüzü çox gec təsdiq etdiniz. Aktiv olmusunuz, mükafatlar almısınız, amma bunun müqabilində o qədər də üzdə olmamısınız. Bunun səbəbi nə ilə bağlıdır?

- Əslində burada səbəblər müxtəlifdir. Amma insan var ki, səhər durur məşhurdur. İnsanı məşhur edən efirdir, müsabiqələrdir. Hesab edirəm ki, bir sənət adamının, ifaçının piarının təşkili maddiyyatdan, puldan keçir. Başımı aşağı salıb həmişə öz işimlə məşğul olmuşam. İndiyə qədər heç bir radionun, televiziyanın qapısını döyməmişəm ki, məni efirə çıxarın. Bu tamamilə xarakterimə yaddır. İkinci bir tərəfdən, elmi fəaliyyətlə məşğul oluram, universitetdə dərs deyirəm. Əsas işim tələbələrlə iş olub, eyni zamanda da bədii qiraətlə məşğul olmuşam. Son illər Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin keçirdiyi tədbirlərdə mütəmadi olaraq iştirak edirəm, bir çox tədbirlərin aparıcısı oluram. Bu günlərdə Naxçıvanda Qurtuluş Gününə həsr ediləm böyük bir tədbir keçirildi, orada da iştirak etdim. Təbliğatımın zəif olmağına baxmayaraq, çox aktivəm, inanın ki, boş vaxtım olmur, həmişə işlə məşğulam.

- Bayaq dediniz ki, adam var bir günə məşhur olur. Ancaq o da həqiqətdir ki, çox zaman o məşhurluğun zəhmətlə deyil, pulla qazanıldığı üçün ömrü gödək olur...

- Bəli. Mən zəhmətlə çox uzun bir yol keçib bu günə gəlmişəm. Aşıq Veysəl demişkən, uzun incə bir yoldayam...

Həmişə çalışmışam ki, bu yolda özümün cığırım olsun, heç kəsi yamsılamayım, heç kəsi təkrarlamayım, özüm olum. Bəzən deyirlər ki, şeir deməyə nə var ki... Ancaq elə deyil, şeir demək elə də asan iş sayılmamalıdır. Biz universitetdə tələbələrə mətn üzərində iş prosesini öyrədirik. Mətn üzərində iş prosesinin o qədər çətinlikləri var. İnanın ki, hər sözə, hər hərfə münasibət var. Hər bir şeirə özünü kökləməlisən.

- Bura səhnənin xofunu da əlavə etsək, doğrudan da çətin işdir şeir demək... Səhnəyə çıxanda özünüzü necə hiss edirsiniz?

- Deyim ki, neçə illərdir məndə eyni əhval təkrar olunur-səhnəyə çıxana qədər çox həyəcanlı oluram. Mən özümdən yaşlı bədii qiraətçilərə bu həyəcan barədə sual vermişəm. Deyiblər ki, bu, məsuliyyət hissindən irəli gəlir. Bir hadisə danışmaq istəyirəm. Milli Qəhrəman Mübariz İbrahimov haqqında xalq artisti Vaqif Əsədov bir tədbir hazırlayırdı. Mən səhnəyə çıxmazdan on dəqiqə əvvəl heç kəslə danışmırdım ki, həyəcansız olum. Amma bir aktyorumuz var, adını çəkməyəcəyəm, lətifə danışa-danışa səhnəyə çıxdı və çox uğurla tamaşaçılar qarşısında çıxış etdi.

- Təbii ki, böyük bir təhsil ocağında çalışırsınız. Bu ali məktəbin özündə də ənənəsi çox qədim olan bədii qiraət məktəbi var. Çox peşəkar bədii qiraətçilərlə ünsiyyətdə olursunuz. Daha çox kimdən öyrənmisiniz?

- Hamıya qulaq asıram. Ancaq üzərində işlədiyim materialı öz daxilimin süzgəcindən keçirirəm, kimisə təkrarlamaq, yamsılamaq hissindən uzağam. Bilirsiniz ki, mənim işlədiyim səhnə danışığı kafedrasında sizin də yaxşı tanıdığınız bədii qiraət ustaları var. Ağalar Bayramov, kafedra müdirimiz Azad Şükürov, Nadir Hüseynov, Məleykə xanım və başqaları. Səhnə danışığı kafedrası yeganə sənət ocağıdır ki, burada tələbələrə səhnə danışığı öyrədilir. Ən çox Nadir Hüseynovdan öyrənmişəm. Azad müəllimi də, Ağalar müəllimi də heyranlıqla dinləyirəm. Hamısı mənim üçün əzizdir. Biz Xızıda tədbirdə idik. Azad Şükürov orada Ramiz Rövşənin "Qapı" şeirini dedi, inanın ki, o səhnə indi də gözümün önündən çəkilmir. Şeiri o qədər təsirli dedi ki... Xalq artistləri Həsən Əblücün də, Mikayıl Mirzənin də lentlərinə qulaq asıram. Allah hər ikisinə rəhmət eləsin, onlar böyük məktəbdir. Mənim bir müəllim kimi formalaşmağımda isə Əzizağa Quliyevin əməyi böyükdür.

- Zülfiyyə xanım, siz teatrda da özünüzü sınamısınız. Ancaq teatrda çox az qaldınız. Niyə bağlana bilmədiniz teatra?

- Paytaxt teatrlarının birində çox az müddət işlədim. Lakin mühitə alışa bilmədim. Ali məktəb mühiti ilə teatr mühiti arasında fərqlər böyükdür. Bəlkə də 20 yaşım olsaydı, teatra alışardım. Qayıtdım universitetə. Sizə bir sirr açım, yenidən teatrların birinə dəvət almışam. Sağlıq olsun, çox güman, sentyabrdan işə başlayacağam. Ancaq hələ o teatrın adını açıqlamaq istəmirəm. Bilirsiniz, içimdə o qədər istək var ki, çox rollar oynamaq istəyirəm, daxili enerjimi üzə çıxarmaq niyyətindəyəm. Bir neçə serialda çəkildim, amma kino ilə teatrın fərqi böyükdür. Məni teatr daha çox özünə çəkir. Seriallarda adam daxilindəki enerjini bir qədər paylaya bilmir. Bunun da səbəbi, bildiyiniz kimi, rejissor yanaşmasının zəif olmasıdır. Siz əvvəlki bədii filmlərə baxmayın, çünki orada sırf peşəkarlar işləyib. İndi isə belə deyil, təəssüf ki, bir çox hallarda serialları qeyri-peşəkarlar çəkir. Ümumiyyətlə, peşəkarlar önə çəkilməlidir. Bu işlə sırf peşəkarlar məşğul olsa, bizim də seriallar Türkiyə seriallarından əskik olmaz. Hazırda bu sahədə qeyri-peşəkarlar çoxdur. Rejissorlar əsasən öz dostunu, tanışını, uşaqlıq yoldaşını gətirib çəkir. Bu da səviyyəni aşağı salır, işin keyfiyyəti qənaətbəxş olmur.

- Sizin çəkildiyiniz seriallardan biri "Bir aləm var" serialıdır. Amma razılaşaq ki, sizin rolunuz çox zəif alınıb. Əslində tamaşaçılar sizdən daha yaxşı ifa gözləyirdi. Bu obrazda özünüzü ifadə edə bilməməyinizin səbəbkarı rejissordur, yoxsa özünüz?

- Çox şadam ki, bu sualı mənə verdiniz, sual ürəyimdən oldu. Əslində Tünzalə rolu mənim xoşuma gəlirdi. Rol mənfi olsa da, personajın özünün həqiqəti vardı. On il onunla yaşayan bir kişinin onun yanında qalmasını, ailəsinin yanına getməsini istəmirdi və bunun uğrunda mübarizə aparırdı. Niyə o obrazı aça bilmədim? Burada mənim təqsirim yoxdur. Ssenari müəllifi yazmalı idi ki, mən də obrazı aça biləydim. Mənə peşəkar insanlar da irad tuturdu ki, sənin sözün çox azdır, az danışırsan... Mənə sözü az verirdilər. Bununla bağlı fikrimi ssenari müəllifinə bildirirdim, görünür, bu onun xoşuna gəlmədi. Onlarla müqaviləm birillik idi, sözüm xoşlarına gəlmədiyi üçün əməkdaşlığı dayandırdıq.

- Əlbəttə, aktyorun, aktrisanın obrazı açması üçün rejissordan çox şey asılıdır.

- Elədir. Ramiz Rövşən, Musa Yaqub, gənc yazarlardan Xuraman Hüseynzadə və başqalarının iştirakı ilə Vaqif Azəryar bir tədbir hazırlayırdı. İş prosesində mənə verdiyi tapşırıqları yerinə yetirirdim, hər dəfə "alınmadı, mən bunu istəmirəm" deyirdi. Sonra elə oldu ki, məni başqa bir işlə əlaqədar tanışlarımdan biri kənara çağırdı, onunla söhbətim oldu, açığı çox əsəbi idim. İçəri girdim, yenidən material üzərində işə başladıq, Vaqif müəllim məni bu vəziyyətdə görəndə dedi ki, mən bu ovqatı, bu əhvalı tələb edirdim səndən. Yəni rejissor məni işlədə bildi. Rejissordan çox şey asılıdır.

- Bilirik ki, işiniz çox olur. Ancaq buna baxmayaraq, ailə də əsasdır...

- Ailəmdən çox razıyam. Həyat yoldaşım mənə həmişə arxa-dayaq olub. Övladlarım üzümü ağ edir. Qızım Ayşə İsazadə "Region" TV-nin əməkdaşıdır, oğlum Azərbaycan Dövlət Dillər Universitetində ispan dili üzrə oxuyur. Mənə heç əziyyət vermirlər.

- İndiyə qədər bir neçə diskiniz çıxıb. Onlardan hansı sizin üçün daha doğmadır, ürəyinizcədir?

- Hamısında əməyim, zəhmətim var. Lakin keçən il böyük ədibimiz Cəfər Cabbarlının 115 illiyi münasibətilə görkəmli şairin şeirlərindən ibarət "Turan ellərinə salam söyləyin" diskini buraxdım. Burada elə şeirlər var ki, onlar ilk dəfə səslənib. Diskdə Cəfər Cabbarlının sandıq şeirlərinə üstünlük verilib. Bu şeirləri mənə görkəmli ədəbiyyatşünasımız, tədqiqatçı Asif Rüstəmli verdi. Onu da deyim ki, Cəfər Cabbarlının "Ana" şeirinin bəzi bəndlərini də Asif müəllim tədqiqat nəticəsində üzə çıxardı, mən şeiri tam şəkildə səsləndirdim.

- Sizi uzun illərdir tanıyıram. Gülşən xanım Kəngərli, Həmidə xanım Ömərova və başqaları ilə dostluq etdiyinizi bilirdim. Elə adamlar var ki, ətrafı genişləndikcə köhnə dostlarla əlaqəni üzür, ya da soyuqluq göstərir. Siz necə, dostlara sadiqsinizmi?

- Bəli, Həmidə xanımla da, Gülşən xanımla da, başqa dostlarımla da köhnə qaydadadır münasibətlərimiz. Mən professor Nizami Şəmsizadənin mənim üzərimdəki zəhmətini də unutmuram. Ondan çox yaxşılıqlar görmüşəm. Dostluğa sadiq adamam, dostlarımın hamısı əvvəlkilərdir. Yeni tanıdığım adamları yaxına buraxmıram, onlarla işgüzar münasibətlərimiz var. Dostlarım isə gözümün işığıdır.

- Ad gününüzdür. Bir arzunuz, istəyiniz varmı?

- Sizdən?

- Ümumiyyətlə.

- Binəqədi Rayon İcra Hakimiyyətindən bir xahişim var. Bizim binanın lifti qəza vəziyyətindədir, çox təvəqqe edərdim ki, hər hansı bir faciə yaşanmamış, o liftə bir əncam çəksinlər. Bina sakinləri Rayon İcra Hakimiyyətinə məktub yazıb, problemlə onları tanış edib, lakin hələ problem həll edilməyib. Liftimiz düzəlsə, bu mənim üçün çox böyük ad günü hədiyyəsi olar...

- Qəribə istəkdir. Düşündüm ki, fəxri ad, mükafat umacaqsınız, amma başqa bir istəyiniz oldu.

- Bilirsiniz ki, illərdir dövlət tədbirlərində çıxışlar edirəm, dövlətə, dövlətçiliyə, xalqa bağlı adamam. İşim göz qabağındadır. Elə hallar olur ki, aparıcısı olduğum tədbiri çəkən jurnalistlər məni əməkdar artist kimi təqdim edir. Mən də deyirəm ki, əməkdar artist deyiləm, bədii qiraətçiyəm, məni belə təqdim edin...

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.-2015.- 20-22 iyun.- S. 12.