Milli musiqi alətlərimizin satış-sərgisinin keçirilməsi ilə bağlı təklifimizə alimlərdən g­niş dəstək gəldi...

El­xan Məm­məd­li: "On­la­rın ər­sə­yə gə­tir­dik­lə­ri alət­lər təb­liğ edil­mə­li­dir"

Ab­bas­qu­lu Nə­cə­fov: "Azər­bay­ca­nın qə­dim mu­si­qi alət­lə­ri­nin bir ço­xu bər­pa edi­lib"

 

Azər­bay­can xal­qı­nın mu­si­qi mə­də­niy­yə­ti­nin for­ma­laş­ma­sın­da önəm­li ro­lu olan mu­si­qi alət­lə­ri­mi­zin ta­ri­xi­ni araş­dı­rar­kən qar­şı­mı­za ol­duq­ca ma­raq­lı faktlar çı­xır. Azər­bay­can xal­qı az­say­lı xalqlar­dan­dır ki, çe­şid­li mu­si­qi alət­lə­ri­nə ma­lik­dir. Zən­gin mu­si­qi alət­lə­ri xə­zi­nə­si­nə sa­hib olan xal­qı­mız bu alət­lə­rin hər bi­ri­nə də­yər ve­rir. Mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­mi­zin xey­li bir his­sə­si ta­ri­xin elə çağ­la­rın­dan xə­bər ve­rir ki, biz onu ma­raq­la qar­şı­la­yı­rıq. Mə­nə­vi ir­sə xü­su­si də­yər ve­ril­di­yi mə­lum­dur.

Azər­bay­ca­nın mu­si­qi nə­zə­riy­yə­çi­lə­ri, bər­pa­çı­la­rı mu­si­qi alət­lə­ri­ni tək­mil­ləş­di­rir, on­la­ra ye­ni nə­fəs ve­rir. Bu gün mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­mi­zi dü­zəl­dən us­ta­lar həm pay­taxtda, həm də böl­gə­lər­də fə­a­liy­yət gös­tə­rir. On­la­rın əmə­yin­dən ya­ra­nan bu alət­lə­rin ge­niş təb­li­ği­nə eh­ti­yac var. Onu da nə­zə­rə al­saq ki, bə­zi qon­şu­la­rı­mız bi­zim mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­mi­zi mə­nim­sə­mə­yə cəhd edir, alət­lə­ri­mi­zi dün­ya­ya ta­nıt­ma­lı­yıq. Mə­lum­dur ki, mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­miz xalq çal­ğı alət­lə­ri an­samblla­rın­da təq­dim edi­lir. Am­ma bu da təb­li­ğat üçün ye­tər­li sa­yı­la bil­məz.

Mu­si­qi­şü­nas­lar qeyd edir ki, qə­dim mu­si­qi alət­lə­ri xal­qın ta­ri­xi, mə­də­niy­yət və mə­nə­viy­yat abi­də­si­dir. Unu­dul­muş abi­də­lə­ri bər­pa et­mək, on­la­rı ye­ni­dən hə­ya­ta qay­tar­maq, ta­ri­xin qa­ran­lıq sə­hi­fə­lə­ri­ni işıq­lan­dır­maq, mə­nə­viy­ya­tı­mı­zı, mə­də­niy­yə­ti­mi­zi zən­gin­ləş­dir­mək ol­duq­ca va­cib bir iş­dir.

Qə­dim­də ya­ra­nan və çağ­daş döv­rü­mü­zə qə­dər gə­lib çı­xan saz, tar, ka­man­ça, tu­lum, tü­tək, saz, ba­la­ban, zur­na, na­ğa­ra, dəf və sa­ir alət­lə­ri­mi­zin çox is­te­dad­lı ifa­çı­la­rı var.

Alim­lər bil­di­rir ki, qə­dim­də ya­ra­nıb unu­dul­muş, son­ra­dan bər­pa edil­miş bər­bət, rud, çəng, kos, qa­şı­ğek, ça­naq və s. alət­lər çox bö­yük ma­raq do­ğu­rur.

Biz­də həm sim­li, həm nə­fəs­li, həm də zərb alət­lə­ri möv­cud­dur. Saz, tar, ka­man­ça, qa­nun, ud, tən­bur sim­li,  ba­la­ban, tü­tək, zur­na, ney, tu­lum nə­fəs­li, na­ğa­ra, qa­val, qo­şa­na­ğa­ra, düm­bək zərb və də­ri­li alət­lər­dir. Özü­səs­lə­nən­lər isə şax­şax, ka­man və laq­qu­tu alət­lə­ri­dir.

Mə­lu­mat üçün bil­di­rək ki, bu alət­lə­rin, de­mək olar, ha­mı­sı Azər­bay­can Döv­lət Mu­si­qi Mə­də­niy­yə­ti Mu­ze­yin­də sər­gi­lə­nir. Bu alət­lər ta­ri­xi ekspo­nat ol­du­ğu üçün on­la­rın səy­yar sər­gi­si müm­kün de­yil.

Yu­xa­rı­da vur­ğu­la­dı­ğı­mız ki­mi, Azər­bay­can­da mil­li mu­si­qi alət­lə­ri dü­zəl­dən us­ta­lar çox­dur. De­mək olar ki, bü­tün alət­lə­rin us­ta­la­rı var. Alət­lər us­ta­la­rın ema­lat­xa­na­sın­da ər­sə­yə gə­lir və ora­dan da müş­tə­ri alıb apa­rır. Bu gün, de­mək olar ki, us­ta­la­rın ema­lat­xa­na­la­rın­da bö­yük sə­nət əsər­lə­ri ya­ra­nır. O əsər­lər­dən ge­niş ta­ma­şa­çı küt­lə­si­nin xə­bə­ri ol­mur.

Qə­zet ola­raq tək­lif et­mək is­tə­yi­rik ki, pay­taxtda, ya­xud Azər­bay­ca­nın han­sı­sa böl­gə­sin­də mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­nin sa­tış-sər­gi­si ke­çi­ril­sin. Bu­ra­da sə­nət­kar­lar həm əl əmə­yin­dən ya­ra­nan sə­nət əsər­lə­ri­ni sat­sın, həm də sər­gi­lə­sin. Tə­bii, sər­gi­yə gə­lən in­san­lar bu­ra­da nü­ma­yiş olu­nan çe­şid­li alət­lə­rin ara­sın­dan zöv­qü­nə uy­ğun gə­lə­ni ala­caq. Bu za­man həm də us­ta­lar bir-bi­ri­ni ta­nı­yar və on­lar ara­sın­da əla­qə ya­ra­nar.

Bil­di­yi­miz ki­mi, Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı­nın Mə­də­niy­yət və Tu­rizm Na­zir­li­yi tə­rə­fin­dən da­vam­lı ola­raq xalq sə­nət­kar­la­rı­nın ya­ra­dı­cı­lıq nü­mu­nə­lə­ri ilə bağ­lı sər­gi­lər açı­lır. Bu­ra­da əsa­sən du­lus­çu­lar, mis­gər­lər, xal­ça­çı­lar, şə­bə­kə­çi­lər, di­gər xalq sə­nə­ti növ­lə­ri dü­zəl­dən us­ta­lar iş­ti­rak edir. Mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­nin sa­tış-sər­gi­si isə hə­lə­lik təş­kil edil­mə­yib. Gü­man edi­rik ki, mü­va­fiq qu­rum­lar bu sa­hə­də iş­lər gö­rə­cək. Mu­si­qi alət­lə­ri­nin sa­tış sər­gi­si us­ta­la­ra bö­yük sti­mul ve­rər.

Mə­sə­lə­yə mü­na­si­bət bil­di­rən Azər­bay­can Mil­li Elmlər Aka­de­mi­ya­sı­nın Folklor İnsti­tu­tu­nun şö­bə mü­di­ri, fi­lo­lo­gi­ya elmlə­ri na­mi­zə­di El­xan Məm­məd­li bi­zim­lə söh­bə­tin­də mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­nin sa­tış sər­gi­si­nin ke­çi­ril­mə­si ilə bağ­lı tək­li­fi­mi­zi təq­dir et­di. Alim bil­dir­di ki, bu­nun mu­si­qi alət­lə­ri­nin təb­li­ğa­tın­da bö­yük ro­lu var və əhə­miy­yət­li bir iş­dir: "Bi­lir­si­niz ki, bu­na eh­ti­yac var. Azər­bay­can­da mil­li mu­si­qi alət­lə­ri dü­zəl­dən us­ta­lar çox­dur. On­la­rın ər­sə­yə gə­tir­dik­lə­ri alət­lər təb­liğ edil­mə­li­dir. Bə­zi qon­şu­la­rı­mız bi­zim saz, ba­la­ban ki­mi mu­si­qi alət­lə­ri­mi­zə sa­hib dur­ma­ğa cəhd gös­tə­rir. Am­ma mə­lum­dur ki, bu alət­lər Azər­bay­can xal­qı­na məx­sus­dur. Mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­miz "İrs" an­samblın­da, qə­dim mu­si­qi alət­lə­ri an­samblın­da ya­şa­dı­lır. Ay­rı-ay­rı mu­si­qi alət­lə­ri­mi­zin ifa­çı­la­rı on­la­rı təb­liğ edir. Tə­bii, da­ha ge­niş təb­li­ğat la­zım­dır".

Mu­si­qi­şü­nas Ab­bas­qu­lu Nə­cə­fov da mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­mi­zin sa­tış-sər­gi­si­nin açıl­ma­sı ilə bağ­lı tək­li­fi­mi­zi bə­yən­di. Öm­rü­nü mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­nin, xalq mu­si­qi­si­nin təb­li­ği­nə həsr edən A.Nə­cə­fov bil­dir­di ki, mu­si­qi alət­lə­ri­mi­zin gənc nəs­lə ta­nı­dıl­ma­sı va­cib­dir. "Azər­bay­ca­nın qə­dim mu­si­qi alət­lə­ri­nin bir ço­xu bər­pa edi­lib. Bu gün bi­zim us­ta­la­rı­mız var ki, on­lar mil­li mu­si­qi alət­lə­ri dü­zəl­dir. On­la­rın dü­zəltdi­yi alət­lər təb­liğ edil­mə­li­dir" - de­yə A.Nə­cə­fov vur­ğu­la­dı.

Mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­nin ge­niş sə­viy­yə­də təb­li­ği o de­mək­dir ki, biz ta­ri­xi­mi­zə sa­hib çıx­ma­ğı ba­ca­rı­rıq. Biz alə­ti və onun ifa­çı­la­rı­nı hə­mi­şə təb­liğ edi­rik, am­ma ək­sər hal­lar­da o alət­lə­ri dü­zəl­dən us­ta­la­rı, sə­nət­kar­la­rı unu­du­ruq. Əl­bət­tə, bu da əda­lət­siz­lik­dir. Sə­nət­ka­rın əl əmə­yi təb­liğ olun­ma­lı­dır ki, onu cə­miy­yət­də ta­nı­sın­lar. Mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­miz bi­zim­lə dü­nə­ni­miz ara­sın­da eti­bar­lı bağ­dır.

Bu ba­ğı qır­ma­yaq, ək­si­nə, da­ha da zən­gin­ləş­di­rək.

İra­də SA­RI­YE­VA

Bakı xəbər.- 2017.- 3 fevral.- S.12