Ermənilərin mədəni dəyərlərimizə təcavüzkar iddiaları və erməni saxtakarlığının ifşası...

" Ağaverdi Xəlilov: "Məsələ belədir ki, ermənilərin saxtalaşdırdığı folklor nümunələrinin bəziləri elə onların öz qaynaqları əsasında ifşa edilə bilir"

 

"Qa­qafaz evi"nin sa­ki­ni ol­ma­yan er­mə­ni­lər Qaf­qa­za kö­çü­rül­dük­dən son­ra bu­ra­da öz­lə­ri­nə ev-eşik, yurd-yu­va qur­du. Tor­paq­la­rı­mı­za sa­hib­lən­mək­lə­ri bir ya­na qal­sın, mə­də­niy­yə­ti­mi­zə, folklo­ru­mu­za, söz sə­nə­ti­mi­zə, mu­si­qi alət­lə­ri­mi­zə də əl uzat­dı­lar. Böl­gə­nin "qa­ra ya­ra­sı"na çev­ri­lən er­mə­ni­lər xal­qı­mı­zın ta­le­yin­də mən­fi rol oy­na­yıb.

Er­mə­ni xis­lə­ti bü­tün dün­ya­ya zi­yan vu­rub. Bu gün nə­zər sal­saq gö­rə­rik ki, on­lar­dan yal­nız biz de­yil, di­gər xalqlar da əziy­yət çə­kib. Be­lə de­yək, er­mə­ni­lər öz­lə­rin­dən mə­də­ni cə­hət­dən yük­sək olan bü­tün xalqla­rın, o cüm­lə­dən də azər­bay­can­lı­la­rın mad­di-mə­nə­vi də­yər­lə­ri­nə id­di­a­lı­dır.

Aşıq sə­nə­ti, mu­ğam Azər­bay­can xal­qı­na məx­sus­dur və bu fakt bü­tün dün­ya­da öz təs­di­qi­ni ta­pıb. Er­mə­ni­lər Azər­bay­can xal­qı­nın folklor ör­nək­lə­ri­ni, xalq mah­nı­la­rı­nı, xal­ça­la­rı­nı, hət­ta adət-ənə­nə­lə­ri­ni də mə­nim­sə­mə­yə cəhd edir. Bu ya­xın­lar­da in­ter­net­də tə­sa­dü­fən er­mə­ni "xalq çal­ğı alət­lə­ri" kol­lek­ti­vi­nin ifa­la­rı­na rast gəl­dik. Həm mu­si­qi­çi­lər, həm də mü­ğən­ni­lər bi­zim mil­li ge­yim­lər­də idi. An­samblda saz, tar, ka­man­ça, ud, dəf, qo­şa­na­ğa­ra (hət­ta mü­a­sir Tür­ki­yə sa­zı da var­dı) və di­gər mu­si­qi alət­lə­ri­miz yer al­mış­dı. Səs­lən­di­ri­lən mu­si­qi də, tə­bii, bi­zə mən­sub idi. Sa­də­cə mü­ğən­ni er­mə­ni di­lin­də oxu­yur­du. Tə­səv­vür edin ki, adam bu mən­zə­rə­ni gö­rən­də dəh­şə­tə gə­lir. Sə­nə aid ol­ma­yan­la­ra ne­cə sa­hib ol­maq olar? Bax, bu, er­mə­ni xis­lə­ti­dir.

İn­di­yə qə­dər, "Sa­rı gə­lin" da­xil ol­maq­la, on­lar­la xalq mah­nı­mız er­mə­ni­lər tə­rə­fin­dən oğur­la­nıb. On­lar bi­zim ata­lar söz­lə­ri və mə­səl­lə­ri­nə, hət­ta ba­ya­tı, tap­ma­ca ki­mi ör­nək­lə­ri­mi­zə "yi­yə"lə­nib.

Azər­bay­can tə­rə­fi er­mə­ni pla­gi­at­lı­ğı­nı if­şa edir...

Azər­bay­ca­nın mil­li rəqslə­ri­nə er­mə­ni­lə­rin əl uzat­ma­sı, "Yal­lı" ki­mi uni­kal nü­mu­nə­lə­ri­mi­zə sa­hib­lən­mək cəhdlə­ri, tə­bii ki, on­la­rın öz­lə­ri­ni if­şa et­mə­si ilə nə­ti­cə­lə­nir.

Qon­dar­ma döv­lət, qon­dar­ma ta­rix, qon­dar­ma mə­də­niy­yət ya­rat­maq­da tay­sız olan er­mə­ni­lər dün­ya mə­də­niy­yə­ti­nə bö­yük zər­bə vu­rub.

Doğ­ru­dur, Azər­bay­can döv­lə­ti, əla­qə­dar qu­rum­lar, ta­rix­çi­lər, ədə­biy­yat­şü­nas­lar er­mə­ni ya­la­nı­nın dün­ya­da if­şa edil­mə­si ilə bağ­lı çox bö­yük iş­lər gö­rüb, bey­nəl­xalq alə­mə fi­kir­lə­ri­ni çat­dı­rıb. Am­ma er­mə­ni­lər Azər­bay­ca­nın mə­də­ni də­yər­lə­ri­nə qar­şı tə­ca­vü­zü­nü da­yan­dır­mır.

Ekspertlər bil­di­rir ki, Azər­bay­can tə­rə­fi er­mə­ni pla­gi­a­tı­nı, on­la­rın za­man-za­man Azər­bay­ca­nın mə­də­ni, ədə­bi ir­sin­dən, folklo­run­dan oğur­la­dıq­la­rı mə­nə­vi sər­vət­lə­ri­mi­zi ne­cə ta­lan et­mə­lə­ri­ni rəs­mi qay­da­da dün­ya­ya bə­yan edib.

Pro­fes­sor Kam­ran İma­nov bu ba­rə­də "Er­mə­ni (yad) el (li) na­ğıl­la­rı" ki­ta­bın­da ya­zır: "Er­mə­ni oğur­luq­la­rı­na, bi­zim rə­va­yət­lər, das­tan­lar, ata­lar söz­lə­ri və mə­səl­lər, ba­ya­tı­lar, nəğ­mə­lər, mu­si­qi kom­po­zi­si­ya­la­rı, aşıq ya­ra­dı­cı­lı­ğı­nın təh­rif edil­mə­si­nə, abi­də­lə­ri­mi­zin, mad­di və qey­ri-mad­di mə­də­ni ir­si­mi­zə aid olan bir çox baş­qa sər­vət­lə­rin mə­nim­sə­nil­mə­si­nə da­ir çox­lu sü­bu­tu­muz var".

"Elə əl­yaz­ma­lar da var ki, nəsr his­sə­si Azər­bay­can di­lin­də­dir"

Pro­fes­sor K.İma­nov "Er­mə­ni (yad) el (li) na­ğıl­la­rı" ki­ta­bın­da qeyd edir ki, Er­mə­nis­ta­nın Qə­dim Əl­yaz­ma­lar İnsti­tu­tu - Ma­te­na­da­ran­da və di­gər ar­xiv­lər­də Azər­bay­can ori­ji­na­lın­da, la­kin er­mə­ni əlif­ba­sın­da ya­zı­ya kö­çü­rül­müş, çox­lu say­da müx­tə­lif janrlar­da ya­ra­dı­cı­lıq nü­mu­nə­lə­ri qo­ru­nub sax­la­nır. Azər­bay­can ori­ji­nal­la­rı­na qon­dar­ma er­mə­ni li­ba­sı gey­di­ri­lir, er­mə­ni­ləş­di­ri­lir...

K.İma­nov vur­ğu­la­yır ki, bu pla­gi­a­tın baş­lan­ğı­cı hə­lə XVI-XVII əsrlər­dən gə­lir. O qeyd edir ki, yal­nız Ma­te­na­da­ran­da Azər­bay­can folklo­ru­na aid 55 əl­yaz­ma sax­la­nır ki, on­lar­dan 26-sı XIX əs­rə, qa­lan­la­rı isə da­ha er­kən dövrlə­rə aid­dir. Onun yaz­dı­ğı­na gö­rə, qə­dim Azər­bay­can das­tan­la­rı­nın əl­yaz­ma­la­rı er­mə­ni əlif­ba­sı ilə kö­çü­rü­lə­rək Ma­te­na­da­ran­da sax­la­nır. Pro­fes­sor bil­di­rir ki, hal­bu­ki, bu das­tan­lar, bir qay­da ola­raq, Azər­bay­can di­lin­də səs­lə­nib və ya­yı­lıb: "Elə əl­yaz­ma­lar da var ki, nəsr his­sə­si Azər­bay­can di­lin­də, nəzm his­sə­si isə tər­cü­mə­də, ya da ək­si­nə ve­ri­lib. Be­lə­lik­lə, çox­lu say­da əl­yaz­ma hət­ta Azər­bay­can di­lin­də və ya­xud tər­cü­mə­si ilə bir­lik­də Er­mə­nis­ta­nın Qə­dim Əl­yaz­ma­lar İnsti­tu­tun­da be­lə­cə sax­la­nır. Bun­lar, ne­cə de­yər­lər, mə­nim­sə­nil­mə və er­mə­ni­ləş­dir­mə­nin ya­zı­lı sü­but­la­rı­nın əsa­sı ki­mi qə­bul edil­mə­li­dir.

Er­mə­ni əha­li­si­nin çox his­sə­si­nin Azər­bay­can di­li­ni bil­mə­si, bi­zim dil­də da­nış­ma­sı, er­mə­ni mə­də­niy­yət xa­dim­lə­ri­nin Azər­bay­can folklor nü­mu­nə­lə­ri­ni ge­niş şə­kil­də is­ti­fa­də et­mə­si Azər­bay­can xalq ya­ra­dı­cı­lı­ğı­nın er­mə­ni­lər ara­sın­da ge­niş ya­yıl­ma­sı­na, on­la­rın pla­gi­a­tı­na və Azər­bay­can mə­də­ni ir­si­ni er­mə­ni­ləş­dir­mə­yə mün­bit im­kan ya­ra­dıb".

Folklor kül­liy­ya­tı­nı er­mə­ni­lər­dən ne­cə qo­ru­yu­ruq?

Araş­dır­ma­çı­lar ya­zır ki, "Azər­bay­can folklo­ru nü­mu­nə­lə­ri­nin hü­qu­qi qo­run­ma­sı haq­qın­da" Qa­nu­na əsa­sən, Azər­bay­can­da folklo­ra əq­li mül­kiy­yət ki­mi, mil­lə­ti­mi­zə məx­sus əq­li mül­kiy­yə­tin ye­ni, qey­ri-ənə­nə­vi nö­vü ki­mi ba­xı­lır. Alim­lər ya­zır ki, biz folklor nü­mu­nə­lə­ri­mi­zə mü­na­si­bət­də həm də hü­qu­qi müs­tə­vi­dən, müs­təs­na hü­quq­lar möv­qe­yin­dən çı­xış edi­rik. Hə­min müs­təs­na hü­quq­la­rın, yə­ni əq­li mül­kiy­yə­tin hü­quq sa­hi­bi isə Azər­bay­can xal­qı­dır. Odur ki, Azər­bay­can folklor nü­mu­nə­lə­rin­dən hər han­sı şə­kil­də is­ti­fa­də, qa­nun­da təs­bit olun­muş tə­ləb­lə­rin ye­ri­nə ye­ti­ril­mə­si ilə hə­ya­ta ke­çi­ril­mə­li­dir. Bu tə­ləb­lər han­sı­lar­dır? Əv­və­la, is­ti­fa­də olu­nan folklor nü­mu­nə­si­nin tə­yi­na­tı və məq­sə­di də­yiş­di­ri­lən­də, bə­dii for­ma­sı iş­lən­dik­də, onun tə­bii ma­hiy­yət və məz­mu­nu­na heç bir hal­da xə­ləl gə­ti­ril­mə­mə­li­dir. İkin­ci tə­ləb isə on­dan iba­rət­dir ki, is­ti­fa­də za­ma­nı folklor nü­mu­nə­si­nin dü­rüst mən­şə­yi, xal­qı­mı­za mən­sub ol­du­ğu, mən­bə­yi müt­ləq gös­tə­ril­mə­li­dir. Qa­nun­la nə­zər­də tu­tul­muş tə­ləb­lə­rin po­zul­ma­sı hü­qu­qi mə­su­liy­yət tö­rə­dir. Be­lə ki, folklo­ra əq­li mül­kiy­yət ki­mi ya­naş­ma onun qo­ru­nub sax­lan­ma­sı, ya­yıl­ma­sı və zən­gin­ləş­mə­si üçün əla­və im­kan­lar ya­ra­dır. Çün­ki ya­şa­dı­ğı­mız XXI əs­rin iq­ti­sa­diy­ya­tı isə əq­li mül­kiy­yə­tə əsas­la­nır və on­da cəm­lə­şən in­tel­lek­tu­al ka­pi­tal əsas val­yu­ta ki­mi çı­xış edir. "İn­san ru­hu­nun ar­xe­o­lo­gi­ya­sı ad­la­nan folklor"un mü­hüm mil­li özü­nə­məx­sus­lu­ğu­nu ya­şa­dan bu alə­tin qo­ru­nub sax­lan­ma­sı­nın kul­tu­ro­lo­jı və hu­ma­ni­tar ba­xım­dan va­cib­li­yi ilə ya­na­şı, mü­a­sir araş­dır­ma­la­ra əsa­sən, mü­hüm tə­bii-el­mi əsas­la­rı da var. Hə­min mə­də­ni ənə­nə­nin "instinkt və id­rak" ara­sın­da­kı tə­bii ya­ran­ma və in­ki­şaf yo­lu mü­əy­yən əra­zi­də iq­lim, flo­ra, fay­da­lı qa­zın­tı­la­rın yo­lu­na bən­zər­dir və ta­ri­xi pro­ses bu ənə­nə­ni va­cib re­sur­sa və mil­li sər­və­tin də­yər­li his­sə­si­nə gə­ti­rib çı­xa­rır. Bu mə­nə­vi sər­və­tin iq­ti­sa­di ro­lu heç də tə­bii sər­vət­lə­rin ro­lun­dan ki­çik de­yil. Be­lə ki, folklo­run hü­qu­qi qo­run­ma­sı can­lı ənə­nə­lə­rin və mə­də­ni va­ris­li­yin qo­run­ma­sı ilə ya­na­şı, gə­lə­cək in­ki­şa­fı­mı­zın, xal­qı­mı­zın ri­fa­hı­nın qo­run­ma­sı de­mək­dir. Bir söz­lə, in­ki­şaf­da və zən­gin ənə­nə­yə ma­lik olan döv­lə­ti­miz üçün folklo­ru­mu­zun qo­run­ma­sı bö­yük əhə­miy­yət kəsb edir.

Er­mə­ni­lə­rin sax­ta­kar hə­rə­kət­lə­ri­nə dün­ya ni­yə göz yu­mur?

Xal­qı­mı­zın qey­ri-mad­di mə­də­ni ir­si­nin, ədə­biy­yat və in­cə­sə­nə­ti­nin, xü­su­sən folklor nü­mu­nə­lə­ri­nin, hət­ta mü­əl­lif əsər­lə­ri­nin er­mə­ni­lər tə­rə­fin­dən oğur­lan­ma­sı mü­əy­yən ta­ri­xə ma­lik­dir. Ar­tıq bu sax­ta­kar hə­rə­kət­lər "öz­gə ənə­nə­lə­ri­nin qa­rət edil­mə­si və mə­nim­sə­nil­mə­si er­mə­ni ənə­nə­si­nə" çev­ri­lib. Mə­sə­lə­nin cid­di­li­yi Mil­li Məc­li­sin nü­ma­yən­də he­yə­ti­nin səy­lə­ri nə­ti­cə­sin­də Av­ro­pa Şu­ra­sı Par­la­ment As­samble­ya­sı­nın ses­si­ya­sı­na "Azər­bay­can mə­də­ni ir­si­nin qəs­bi və da­ğı­dıl­ma­sı" sə­nə­din­də təq­dim edi­lib, Mil­li Məc­li­sin "Azər­bay­can mə­də­ni sər­vət­lə­ri­nin da­ğı­dıl­ma­sı və mə­nim­sə­nil­mə­si ilə əla­qə­dar" bə­ya­na­tın­da da öz ək­si­ni ta­pıb.

Bu qa­nun­ve­ri­ci­lik aktla­rın­dan da gö­rü­nür ki, folklor ör­nək­lə­ri­miz qo­ru­nur. Bu sə­nəd­lə­rin möv­cud­lu­ğu er­mə­ni fit­nə­si­nin qar­şı­sı­nı al­maq üçün bö­yük va­si­tə­dir. Biz bey­nəl­xalq hü­quq­la­rı­mız­dan is­ti­fa­də edib hə­qi­qə­ti üzə çı­xar­maq üçün iş­lər gö­rü­rük.

Ba­yaq qeyd et­miş­dik ki, er­mə­ni­lər mil­li mu­si­qi alət­lə­ri­mi­zi mə­nim­sə­mə­yə cəhd gös­tə­rir, xal­ça­la­rı­mı­zı öz ad­la­rı­na təq­dim et­mək tə­şəb­büs­lə­ri irə­li sü­rür. Fakt bu­dur ki, on­lar heç nə­yə na­il ola bil­mir. Yə­ni Ar­tıq UNES­CO həm aşıq sə­nə­ti­ni, həm mu­ğa­mı, həm xal­ça­çı­lıq sə­nə­ti­ni Azər­bay­can də­yər­lə­ri ki­mi qey­də alıb. Bu, er­mə­ni ya­la­nı­nın bö­yük if­şa­sı­dır.

Am­ma, bu­nun­la be­lə, er­mə­ni ya­la­nı sən­gi­mək bil­mir və gü­nü-gün­dən ge­niş vü­sət alır. Tə­əs­süf ki, bü­tün dün­ya er­mə­ni sax­ta­kar­lı­ğı­na qar­şı həm­rəy ola bil­mir. An­caq bu həm­rəy­li­yə bö­yük eh­ti­yac var. Dün­ya san­ki er­mə­ni sax­ta­kar­lı­ğı­nı gör­mək is­tə­mir. Bu top­lum Azər­bay­can xal­qı­nın va­ri­da­tı­nı mə­nim­sə­mək­lə öz­lə­ri­nə sax­ta mə­də­niy­yət ya­rat­maq is­tə­yir.

"Ör­nək­lə­ri­mi­zi sax­ta­laş­dır­ma tə­ca­vü­zün­dən qo­ru­maq la­zım­dır"

Azər­bay­can Mil­li Elmlər Aka­de­mi­ya­sı­nın Folklor İnsti­tu­tu­nun şö­bə mü­di­ri Ağa­ver­di Xə­li­lov er­mə­ni sax­ta­kar­lı­ğı­nın if­şa­sı ilə uzun il­lər­dir məş­ğul­dur. A.Xə­li­lov qeyd et­di ki, er­mə­ni­lə­rin bi­zim folklor ör­nək­lə­ri­nə id­di­a­sı əsas­sız­dır və bu­nun öm­rü çox az­dır. Alim "Ko­roğ­lu" das­ta­nı­na er­mə­ni id­di­a­sı ilə bağ­lı qeyd edir ki, Ko­roğ­lu­nun ta­ri­xi şəx­siy­yət ki­mi araş­dı­rıl­ma­sın­da, xalq əf­sa­nə və das­tan­la­rı­nın əsas qəh­rə­ma­nı ki­mi onun pro­to­ti­pi­nin mü­əy­yən­ləş­di­ril­mə­sin­də müx­tə­lif fi­kir­lər möv­cud­dur: "Er­mə­ni rə­va­yət­lə­rin­dən iba­rət nəşrlər­də bir sı­ra Azər­bay­can rə­va­yət­lə­ri də özü­nə yer ta­pıb. On­la­rı üzə çı­xar­maq bir sı­ra va­cib mə­sə­lə­lə­rə aş­kar­lıq gə­ti­rə bi­lər. La­kin bu mən­zə­rə­ni, qis­mən də ol­sa, nə­zə­rə çat­dır­maq məq­sə­di­lə jan­rın təd­qiq və nəş­ri­ni əsas­lı şə­kil­də ümu­mi­ləş­di­rən bir top­lu­ya (tər­tib işi­nə) - aka­de­mik Aram Qa­na­lan­ya­nın "Er­mə­ni rə­va­yət­lə­ri" (İrə­van, Er­mə­nis­tan EA nəş­riy­ya­tı, 1969) ki­ta­bı­na mü­ra­ci­ət ki­fa­yət edir. Ki­tab­da özü­nə yer tap­mış Azər­bay­can rə­va­yət­lə­ri­nin bir qis­mi izah­lı-to­po­ni­mik sə­ciy­yə da­şı­yır. Ad­la­rı tər­cü­mə olun­ma­dan sax­lan­mış "İlan­dağ", "Gə­mi­qa­ya", "Ay­ğır gö­lü", "Qan­lı göl", "Xa­tın ar­xı", "Ərəb­gir", "Ya­rım­ca", "Şah­gəl­di", "Qo­şun­dağ", "Fər­ha­dın qəb­ri", "Sə­li­min kar­van­sa­ra­sı" və s. baş­lıq­lı rə­va­yət­lər­də hə­min to­po­nim­lə­rin nə üçün xa­tır­la­dı­lan ad­la­rı da­şı­ma­la­rı xalq eti­mi­o­lo­gi­ya­sı əsa­sın­da şərh edi­lib. "Qa­ra­kö­pək", "Sul­tan Mu­rad", "Tox­ma­xan gö­lü" rə­va­yət­lə­rin­də isə Azər­bay­can ta­ri­xin­də ad­la­rı ke­çən ün­lü kim­sə­lər­dən söh­bət açı­lır. Rə­va­yət­lə­rin di­gər bir qru­pu isə hər iki möv­zu­nu özün­də bir­ləş­di­rib. Bu ba­xım­dan "Dəl­mə", "Şu­şa", "Min­kənd", "İrə­van sər­da­rı", "Tüc­car" rə­va­yət­lə­ri xü­su­si ma­raq do­ğu­rur". Bu­ra­da Şu­şa haq­qın­da aşa­ğı­da­kı rə­va­yət ve­ri­lib: "Vax­ti­lə Pə­nah xan Bər­də xa­nı­na qo­naq gə­lir. Bər­də xa­nı möh­tə­rəm qo­na­ğın rəğ­bə­ti­ni qa­zan­maq üçün onun şə­rə­fi­nə ov tək­lif edir. On­lar Qa­ra­ba­ğın tə­rif­li at­la­rı­na mi­nib nö­kər­lə­ri, ta­zı­la­rı ilə bir­lik­də ya­xın­lıq­da­kı uca dağ­la­ra, sıx me­şə­lə­rə ova çı­xır­lar. Bu dağ­lar­dan ət­ra­fı seyr edən Pə­nah xan hey­ran qa­lıb öz-özü­nə de­yir: "Bu nə gö­zəl yer­dir. Nə gö­zəl, ay­dın, saf ha­va­sı var. Elə bil şü­şə­dən­dir. Uzaq­dan hər şey ay­na ki­mi gör­sə­nir. Bu­ra­da hə­lə-həl­bət gö­zəl bir şə­hər sal­maq la­zım­dır". Be­lə də olur. Pə­nah xa­nın məs­lə­hə­ti ilə Qa­ra­ba­ğın bu yük­sək, sə­fa­lı, şü­şə ki­mi şəf­faf, tə­miz ha­va­lı gu­şə­sin­də Şu­şa ad­lı şə­hər sa­lı­nır". Ənə­nə­də heç bir əsa­sı ol­ma­dan, sü­ni şə­kil­də uy­du­ra­raq dü­zəltdik­lə­ri "Sar­kis" bay­ra­mı da av­ro­pa­lı­la­rın Va­len­ti­nin­dən gö­tü­rü­lüb və sax­ta­laş­dı­rı­lıb. Bur­da türk xalqla­rı­nın "Aşıq Qə­rib" das­ta­nın­da iş­lə­nən xi­las­kar Xı­zır mo­ti­vi də Sar­kis­lə də­yiş­di­ri­lə­rək sax­ta­kar­lı­ğın əha­tə­si ge­niş­lən­di­ri­lib.

Mə­sə­lə be­lə­dir ki, er­mə­ni­lə­rin sax­ta­laş­dır­dıq­la­rı folklor nü­mu­nə­lə­ri­nin bə­zi­lə­ri elə on­la­rın öz qay­naq­la­rı əsa­sın­da if­şa edi­lə bi­lir. Bə­zi­lə­ri­ni isə ay­rı­ca ola­raq sax­ta­kar­laş­dır­ma tə­ca­vü­zün­dən qo­ru­maq la­zım­dır. Er­mə­ni­lə­rin sax­ta­laş­dır­dıq­la­rı nü­mu­nə­lə­rin if­şa­sı üç şə­kil­də möv­cud­dur: bi­zim di­li­mi­zin və ənə­nə­vi mə­də­niy­yə­ti­mi­zin ma­te­ri­al­la­rı ilə, bi­zim ta­ri­xi qay­naq­la­rı­mız­da qo­ru­nan mə­lu­mat­lar­la və bi­zə qo­hum olan, or­taq mə­də­niy­yə­tə ma­lik ol­du­ğu­muz xalqlar­da bu nü­mu­nə­lə­rin möv­cud­lu­ğu ilə. Er­mə­ni­lə­rin özü­nün folklo­ru ya yox­dur, ya da yox sə­viy­yə­sin­də­dir. Çün­ki heç bir za­man müs­tə­qil ol­ma­yıb­lar, baş­qa xalqla­rın kö­lə­si olub­lar, on­la­rın ida­rə­si al­tın­da yer­lə­şib­lər. Be­lə ol­du­ğu hal­da, ha­kim xal­qın folklor nü­mu­nə­lə­rin­dən də ha­zır şə­kil­də is­ti­fa­də edib­lər. Xalq ya­ra­dı­cı­lı­ğı­nın ori­ji­nal nü­mu­nə­lə­ri müt­ləq müs­tə­qil­lik şə­ra­i­tin­də ya­ra­nır. Kö­lə folklor nü­mu­nə­lə­ri­ni mo­del­ləş­dir­mək gü­cün­dən məh­rum­dur. Be­lə bir mə­nə­vi ener­ji­yə də heç bir şə­kil­də ma­lik de­yil. Er­mə­ni­lər mərdlik, lə­ya­qət, eti­bar, sə­da­qət və bir sı­ra mə­nə­vi də­yər­lər­dən ta­ma­mi­lə məh­rum­dur. Er­mə­ni­lər da­im bö­yük döv­lət­lə­rin hi­ma­yə­si­nə sı­ğı­nıb və on­la­ra xə­ya­nət edə­rək, ey­bə­cər bir şə­kil­də bu gü­nə qə­dər gə­lib çı­xıb­lar. Ro­ma im­pe­ra­tor­lu­ğu­nun Bi­zan­sa, Bi­zan­sın Os­man­lı­ya, Os­man­lı­nın Ru­si­ya­ya sa­tıl­ma­sın­da er­mə­ni­lə­rin mü­əy­yən bir ro­lu olub. Ha­zır­da Ru­si­ya­nı da Ame­ri­ka­ya (ABŞ) sat­maq pro­se­si­nin içə­ri­sin­də­dir­lər...".

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.- 2017.- 24 fevral.- S.10