Naxçıvanın kənd turizmi...

Yay tə­ti­li gün­lə­ri­ni ne­cə ke­çir­mə­yi dü­şü­nən­lər bə­zən se­çim qar­şı­sın­da qa­lır­lar. "Ha­ra get­mə­li, is­ti­ra­hət üçün sər­fə­li ün­van ha­ra­dır"- su­al­la­rı­na ca­vab ax­ta­rır­lar. Tə­bii ki, şə­hə­rin səs-kü­yün­dən uzaq, fərq­li mü­hit­də din­cəl­mək is­tə­yən­lər adə­tən kənd tu­riz­mi­nə üs­tün­lük ve­rir. Tu­riz­min bu nö­vü get­dik­cə po­pul­yar­lı­ğı­nı ar­tır­maq­da­dır. Dağ­la­rın qoy­nun­da, fü­sun­kar tə­bi­ət mən­zə­rə­lə­ri ilə zən­gin, sa­də, ki­çik bir kənd evin­də ya­şa­maq 5 ul­duz­lu otel­lər­də qal­maq ar­zu­su­nu bə­zən üs­tə­lə­yir. İs­ti­ra­hə­ti­ni kənd­lər­də ke­çir­mək is­tə­yən­lər heç də ya­nıl­mır­lar.

Nax­çı­van kənd­lə­ri tu­rist­lə­rə nə­yi vəd edir?

Nax­çı­van Mux­tar Res­pub­li­ka­sın­da apa­rı­lan ge­niş­miq­yas­lı qu­ru­cu­luq iş­lə­ri, ya­ra­dı­lan müa­sir in­fras­truk­tur, ya­şıl­lıq­la­rın ar­tı­rıl­ma­sı, ta­ri­xi abi­də­lə­rin bər­pa­sı is­ti­qa­mə­tin­də hə­ya­ta ke­çi­ri­lən çox­şa­xə­li təd­bir­lər bu qə­dim di­yar­da tu­riz­min bir sı­ra növ­lə­ri­nin in­ki­şa­fı üçün re­al zə­min ha­zır­la­yıb. Ta­ri­xi-mə­də­ni, di­ni, sağ­lam­lıq tu­riz­mi ilə ya­na­şı, kənd tu­riz­mi­nin də in­ki­şa­fı üçün mux­tar res­pub­li­ka ge­niş po­ten­sia­la ma­lik­dir. Ən uc­qar dağ kənd­lə­ri­nə­dək çə­ki­lən abad yol­lar, ya­şa­yış mən­tə­qə­lə­ri­nin qaz, su, elek­trik, ra­bi­tə və in­ter­net­lə tə­mi­na­tı, bü­tün böl­gə­lə­ri əha­tə edən qu­ru­cu­luq təd­bir­lə­ri də bu­na şə­ra­it ya­ra­dır. Tə­bii ki, əha­li­nin kənd tə­sər­rü­fa­tı­nın ay­rı-ay­rı növ­lə­ri ilə məş­ğul ol­ma­sı, qo­naq­pər­vər­li­yi və zən­gin süf­rə mə­də­niy­yə­ti də bu­na öz tə­si­ri­ni gös­tə­rir.

Nə­zə­rə al­saq ki, əha­li­nin 70 fai­zi kənd­lər­də ya­şa­yır, o za­man kənd tu­riz­mi­nin mux­tar res­pub­li­ka iq­ti­sa­diy­ya­tı üçün nə qə­dər əhə­miy­yət­li ol­du­ğu­nu bir da­ha gö­rə­rik. Nax­çı­van Mux­tar Res­pub­li­ka­sı Mə­də­niy­yət və Tu­rizm Na­zir­li­yi­nin xət­ti ilə ke­çi­ri­lən maa­rif­lən­di­ri­ci təd­bir­lər də bu sa­hə­nin in­ki­şa­fı­na is­ti­qa­mət­lə­nib. Əha­li­nin iş­ti­ra­kı ilə ke­çi­ri­lən hə­min təd­bir­lər­də kənd­də is­ti­ra­hət et­mək is­tə­yən tu­rist­lər üçün nor­mal şə­rai­tin ya­ra­dıl­ma­sı ilə tu­rizm möv­sü­mü ər­zin­də yax­şı gə­lir­lər əl­də et­mə­yin müm­kün­lü­yü diq­qə­tə çat­dı­rı­lır.

Hə­ya­ta ke­çi­ri­lən məq­səd­yön­lü təd­bir­lər öz bəh­rə­si­ni ve­rib. Əgər əv­vəl­lər an­caq Ba­ta­ba­ta ge­dən yo­lun üs­tün­də yer­lə­şən Bi­çə­nək­də ev­lər ki­ra­yə ve­ri­lir­di­sə, bu gün ar­tıq de­mək olar ki, be­lə təc­rü­bə mux­tar res­pub­li­ka­mı­zın di­gər böl­gə­lə­ri­nə də ya­yı­lıb. İn­di ən sə­fa­lı kənd­lə­ri­miz­də - Xa­nə­gah­da, Ağ­bu­laq­da, Dır­nıs­da, Şah­bu­laq­da, Kü­kü­də və on­lar­la be­lə ya­şa­yış mən­tə­qə­lə­rin­də tu­rist­lə­rə ev­lər tək­lif olu­nur. Ar­tıq 40-dan çox ki­ra­yə ev haq­qın­da mə­lu­mat Nax­çı­van Tu­rizm İn­for­ma­si­ya Mər­kə­zi­nin say­tın­da (tu­rizm.nakh­chi­van.az) yer­ləş­di­ri­lib.

Mux­tar res­pub­li­ka­da tu­rizm sa­hib­kar­lı­ğı­nın da in­ki­şa­fı­na diq­qət ye­ti­ri­lir. Kənd tu­riz­mi­nin in­ki­şa­fı məq­sə­di­lə İq­ti­sa­diy­yat Na­zir­li­yi tə­rə­fin­dən kre­dit­lər ve­ri­lir.

İlk is­ti­ra­hət mər­kə­zi müs­tə­qil­lik il­lə­rin­də Ağ­bu­laq­da sa­lı­nıb. Ağ­bu­laq İs­ti­ra­hət Mər­kə­zi kənd tu­riz­mi­nin tət­biq olun­du­ğu ilk mə­kan ki­mi diq­qə­ti çə­kir. Hə­min mər­kə­zin yer­ləş­di­yi bu kənd gö­zəl mən­zə­rə­si, flo­ra və fau­na­sı­nın zən­gin­li­yi ilə se­çi­lir. Bu mə­ka­nın qa­pı­la­rı yük­sək sə­viy­yə­li xid­mət­lə­ri ilə ilin bü­tün fə­sil­lə­rin­də hər kə­sin üzü­nə açıq­dır.

Mux­tar res­pub­li­ka kənd­lə­ri­nin fü­sun­kar tə­bi­ət mən­zə­rə­lə­ri hə­ya­ta ke­çi­ri­lən qu­ru­cu­luq təd­bir­lə­ri ilə vəh­dət təş­kil edir. İn­di han­sı səm­tə üz tut­san, kənd ya­şa­yış mən­tə­qə­lə­rin­də an­caq ra­hat yol­lar­la, müa­sir me­mar­lıq üs­lu­bun­da ucal­dı­lan bi­na­lar­la və şüb­hə­siz, gö­zəl tə­bi­ət mən­zə­rə­lə­ri ilə qar­şı­la­şa­caq­san. Onu da bil­di­rək ki, tu­rist­lər Nax­çı­van kənd­lə­ri üçün ye­ni mo­del olan xid­mət mər­kəz­lə­rin­dən də is­ti­fa­də edə bi­lər­lər.

Gö­zəl tə­bi­ət mən­zə­rə­lə­ri­nə ma­lik bir sı­ra kənd­lər həm də dün­ya əhə­miy­yət­li ta­ri­xi abi­də­lə­ri­lə ta­nı­nır. Cul­fa is­ti­qa­mə­tin­də be­lə abi­də­lər­dən Əlin­cə qa­la­sı­nı, Gü­lüs­tan tür­bə­si­ni və Xa­nə­gah Abi­də­lər Komp­lek­si­ni mi­sal gös­tə­rə bi­lə­rik. Hə­min abi­də­lə­rə ar­tan ma­raq bu kənd­lər­də tu­riz­min in­ki­şa­fı­nı qa­çıl­maz edib.

Ərəf­sə pi­ri­nin və Əlin­cə ça­yı­nın üzə­rin­də ti­kil­miş or­ta əsr­lə­rə aid daş kör­pü, dörd bir tə­rə­fi əzə­mət­li dağ­lar­la əha­tə­lən­miş sə­fa­lı gu­şə­lə­ri olan Ərəf­sə kən­di­ni is­ti­ra­hət məq­sə­di­lə se­çən­lər bu­ra­da­kı ki­ra­yə ev­lər­dən fay­da­la­na bi­lər­lər.

Qız­mar yay gün­lə­rin­də is­ti­ra­hət üçün ide­al mə­kan ki­mi Or­du­bad ra­yo­nu­nun kənd­lə­ri­ni se­çən­lər də az de­yil. Bu­na mi­sal ola­raq Pəz­mə­ri kən­di­ni gös­tər­mək olar. Tə­bi­ət öz sə­xa­və­ti­ni bu kənd­dən əsir­gə­mə­yib. Qap­lan­çay, Pəz­mə­ri şə­la­lə­lə­ri, zən­gin tə­biə­ti, dum­du­ru bu­laq su­la­rı bu kən­di məş­hur­laş­dı­rıb. Onu da qeyd edək ki, Pəz­mə­ri ra­yo­nun ki­çik ya­şa­yış mən­tə­qə­lə­rin­dən­dir. La­kin tə­biə­ti­nin zən­gin­li­yi­nə gö­rə da­ha çox tu­rist cəlb et­mək im­ka­nı­na ma­lik­dir. Əzə­mət­li dağ­lar­la əha­tə olu­nan və ya­şıl­lıq­lar ara­sın­dan boy gös­tə­rən kənd gö­zəl­li­yi ilə göz ox­şa­yır.

Kənd ya­şıl tu­rizm hə­vəs­kar­la­rı çox da tə­ləb­kar de­yil­lər. Tu­riz­min bu nö­vü ilə məş­ğul ol­maq üçün mi­ni­mal tə­ləb­lə­rə ca­vab ve­rən kənd ev­lə­ri ki­fa­yət edir. Bağ­ça­la­rı bar­lı-bə­hər­li, süf­rə­lə­ri zən­gin olan Dır­nıs kən­di­nin sa­kin­lə­ri­nin də qa­pı­sı qo­naq­la­rın üzü­nə hə­mi­şə açıq­dır. Dır­nıs­da ev­lə­rin ək­sə­riy­yə­ti mən­zə­rə­li əra­zi­də, çay kə­na­rın­da yer­lə­şir.

Mə­lu­mat üçün bil­di­rək ki, so­vet döv­rün­də tə­biə­ti­nin zən­gin­li­yi­nə, iq­li­mi­nə gö­rə dü­şər­gə sa­lı­nan kənd­lər Dır­nıs, Ağ­bu­laq, bir də Şə­rur ra­yo­nu­nun Şah­bu­laq kənd­lə­ri olub. Hər yay döv­rü mək­təb­li­lər bu əra­zi­lər­də is­ti­ra­hət edib­lər. O dövr­də cəl­be­di­ci amil bu yer­lə­rin tə­biə­ti olub. Bu gün isə və­ziy­yət tam fərq­li­dir. Yə­ni kənd ya­şa­yış mən­tə­qə­lə­ri­miz yal­nız mək­təb­li­lə­ri de­yil, xa­ri­ci tu­rist­lə­ri də qə­bul edə bi­lə­cək sə­viy­yə­də in­ki­şaf edib.

Hər il yüz­lər­lə tu­rist şə­hər­lə­rin səs­li-küy­lü hə­ya­tın­dan uzaq olan tə­biə­tin qoy­nun­da din­cəl­mək üçün sə­fa­lı yer­lə­rə üz tu­tur. Bu mə­na­da, hər bir tu­rist ra­hat­lıq­la növ­bə­ti də­fə Şah­bu­la­ğı se­çə bi­lər. Sərt gör­kə­mi ilə yo­lu hər iki tə­rəf­dən çə­pər­lə­yən dağ­lar da bu­ra­da­dır, su­yu ilə ürək­lə­rə sə­rin­lik ve­rən buz bu­laq­lar da. Əzə­mət­li dağ­lar bu kən­di üzük qa­şı ki­mi əha­tə­yə alıb.

Bu yer­lə­rin gö­zəl tə­biə­ti in­san­la­rı­nın da ru­hu­na si­ra­yət edib. O qə­dər meh­ri­ban­dır­lar ki, han­sı qa­pı­nı aç­san, sə­ni doğ­ma­la­rı ki­mi qar­şı­la­ya­caq­lar. Tu­riz­min in­ki­şa­fı­na sə­bəb olan amil­lər­dən bi­ri də elə qo­naq­pər­vər­lik­dir. Çün­ki kənd ya­şıl tu­riz­mi­nin in­ki­şa­fı yer­li sa­kin­lə­rin tə­şəb­büs­kar­lı­ğı və qo­naq­pər­vər­li­yin­dən çox ası­lı­dır.

Tu­ris­ti cəlb edən mə­qam­lar­dan bi­ri də mət­bəx­dir. Biz özü­müz də hər han­sı­sa bir öl­kə­yə get­dik­də əv­vəl­cə mət­bə­xi ilə ma­raq­la­nı­rıq. Əgər mət­bəx zən­gin, ye­mək­lər dad­lı­dır­sa, heç za­man ye­di­yi­miz ye­mək­lə­rin ləz­zə­ti­ni unut­ma­rıq. Nax­çı­van mət­bə­xi də bu cə­hət­dən tu­rist­lə­rin diq­qə­ti­ni cəlb edir.

Tor­paq­dan iki­əl­li ya­pı­şan kənd adam­la­rı­nın hə­yət­lə­rin­dən məh­sul­la­rı yığ­maq­la bit­məz. Bu­ra­da, ne­cə de­yər­lər, bir quş sü­dü çat­mır. Arı­çı­lıq kənd adam­la­rı­nın əsas məş­ğu­liy­yət­lə­rin­dən­dir. Bu­nun­la be­lə, mey­və­lər­dən cür­bə­cür kom­pot, mü­rəb­bə ha­zır­la­yar, süf­rə­lə­ri­ni əl­lə­ri­nin əmə­yi olan ne­mət­lər­lə zən­gin­ləş­di­rər­lər. İs­teh­sal et­dik­lə­ri, öz zəh­mət­lə­ri­nin bəh­rə­si olan məh­sul­lar - bal, şor-kə­rə, qa­tıq, pen­dir di­gər kənd məh­sul­la­rı - ət­dən ha­zır­la­nan cür­bə­cür ye­mək­lər, bağ­dan ye­ni­cə də­ri­lib gə­ti­ri­lən dad­lı-tam­lı mey­və­lər süf­rə­lə­ri­nin bə­rə­kə­ti­dir. Bir söz­lə, süf­rə­də nə var­sa, eko­lo­ji cə­hət­dən saf, in­san or­qa­niz­mi üçün fay­da­lı məh­sul­lar­dır. Ən əsa­sı, bu yer­lə­rin saf ha­va­sı, gö­zəl mən­zə­rə­si in­sa­nın ru­hu­nu qi­da­lan­dı­rır.

Tu­rist bir öl­kə­yə sə­fər et­dik­də onu ma­raq­lan­dı­ran mə­qam­lar­dan bi­ri də hə­min ye­rin in­san­la­rı­nın məş­ğu­liy­yə­ti, adət-ənə­nə­si olur. Bu gün Nax­çı­va­nın kənd­lə­rin­də xalq sə­nət­kar­lı­ğı­nın ay­rı-ay­rı sa­hə­lə­ri­ni ya­şa­dan sə­nət­kar­lar da az de­yil. Də­fə­lər­lə mux­tar res­pub­li­ka­da ke­çi­ri­lən sər­gi­lər­də iş­ti­rak edən sə­nət­kar­la­rın əl işi hə­diy­yə­lik əş­ya ola­raq da tu­rist­lər üçün ma­raq kəsb edə bi­lər.

Yay tə­ti­li­ni mə­na­lı ke­çir­mək üçün öl­kə sər­həd­lə­rin­dən kə­na­ra çıx­maq şərt de­yil. İs­ti­ra­hə­ti­ni­zi sə­mə­rə­li ke­çir­mə­yi dü­şü­nür­sü­nüz­sə, uca dağ­la­rın qoy­nun­da yer­lə­şən, şə­fa­lı bu­laq­la­rı, tə­miz ha­va­sı, gü­lə­rüz in­san­la­rı ilə Nax­çı­van kənd­lə­ri si­zi göz­lə­yir.

Ruhiyyə RƏSULOVA

Bakı xəbər.- 2017.- 17-18  iyun.- S.14.