Milli Teatr Gününə həsr olunmuş
"Zaman və məkan" mövzusunda elmipraktik konfrans keçirildi...
Ədalət
Vəliyev:
"Azərbaycan teatrı hər
zaman öz missiyasına sadiq qalıb"
İlham Rəhimli:
"Arzu edərdim ki, bu axsamalar
aradan götürülsün"
Azərbaycan milli teatrının tarixi ənənələri, onun inkişaf perspektivləri mütəmadi olaraq müzakirə edilir. Məlumdur ki, dövlət mədəniyyətin vacib qollarından biri olan teatr sənətinə xüsusi əhəmiyyət verir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 1 mart 2013-cü il tarixli Sərəncamı ilə hər il 10 mart Milli Teatr Günü kimi qeyd edilir. Azərbaycan milli mədəniyyətinin inkişafında və ölkənin mədəni həyatında Azərbaycan milli teatrının əhəmiyyəti olduqca böyükdür.
Peşəkar milli teatrımızın 144 yaşı tamam
oldu. Respublikamızın müxtəlif mədəniyyət ocaqlarında
Milli Teatr Günü münasibətilə tədbirlər
keçirildi.
Dünən Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, Teatr
Xadimləri İttifaqı və Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin təşkilatçılığı
ilə Teatr
Xadimləri İttifaqında Milli Teatr Gününə həsr olunmuş "Zaman və məkan" mövzusunda
elmi-praktik konfrans keçirildi. Respublikanın
tanınmış teatr xadimlərinin
qatıldığı konfransı Teatr Xadimləri İttifaqının sədri, xalq artisti, professor Azər Paşa Nemətov açaraq milli
teatrın keçdiyi yoldan danışdı,
teatrın inkişafına təkan olan şəxsiyyətləri xatırladı.
O
vurğuladı ki, 2013-cü ilə qədər teatr ictimaiyyəti Milli Teatr
Gününü "partizanlıqla" keçirib:
"Hər il Teatr Gününü partizan kimi keçirirdik.
Bu gün rəsmən bizim
bayramımız kimi təsdiq
edilməmişdi.
Bu günün rəsmən Milli Teatr Günü kimi keçirilməsi üçün Teatr
Xadimləri İttifaqı, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Prezidentə müraciət etdi və 2013-cü ildən ölkə
başçısının sərəncamı ilə biz öz peşə bayramımızı rəsmən keçiririk".
Konfransda çıxış edən mədəniyyət və turizm nazirinin
müavini Ədalət Vəliyev əvvəlcə bayram münasibətilə teatr ictimaiyyətinin təbrik etdi.
Müstəqillik dövründə milli teatrın
keçdiyi yolu saf-çürük edən nazir müavini
vurğuladı ki, Azərbaycan teatrı hər zaman öz missiyasına sadiq
qalıb: "Azərbaycan teatrı bu illər ərzində enişli-yoxuşlu, parlaq,
yaddaqalan, uğurlu, uğursuz sənət illəri yaşayıb. Ancaq 144 il davamlı olaraq yüksəlişə gedən yolda bəzən böyük uğurlarla,
bəzən kiçik uğurlarla irəliləyib. Azərbaycan müstəqillik əldə etdikdən sonra dövlətimizin son dərəcə
önəm verdiyi əsas sahələrdən
biri mədəniyyət olub. Ulu öndərimizin
davamlı olaraq diqqətdə
saxladığı mədəniyyət, daha sonra
Prezident İlham Əliyev tərəfindən xüsusi qaydada
nəzarətə götürülüb, 2006-cı
ildə Azərbaycan teatrı
ilə bağlı
çoxlu sayda sərəncam, fərman imzalanıb.
2006-cı ildə Azərbaycan teatrının inkişafı ilə bağlı, Azərbaycan teatr sənətini qorumaq məqsədilə tariximizdə
ilk dəfə olaraq "Teatr və teatr fəaliyyəti haqqında" Azərbaycan Respublikasının
Qanunu qəbul olunub. Qeyd etmək
istəyirəm ki, bu qanun bu
gün də Avropa
və MDB-nin bir
çox teatr sənətinin inkişaf
etdiyi ölkələrdə hələ
də yoxdur və bir örnək kimi qəbul edilir. Azərbaycanda
keçirdiyimiz beynəlxalq
teatr konfranslarında o ölkələrdən gələn qonaqlar heyrətlərini
bildirir və bu
qanunun tətbiqi
ilə bağlı
öz ölkələrində müvafiq işlər aparırlar.
2007-ci ildə
Prezident İlham Əliyev qanundan irəli
gələn müəyyən müddəaları həyata keçirmək məqsədilə Azərbaycan
teatrının maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi üçün
xüsusi bir sərəncam imzaladı.
2009-cu ildə
Azərbaycan teatrının
10 illik inkişafını özündə ehtiva edən
"Azərbaycan
teatrı 2009-2019-cu illərdə" Dövlət Proqramını
imzaladı. Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, eləcə də
aidiyyəti
qurumlar Dövlət
Proqramının icrası ilə
bağlı əməli fəaliyyətə başlayıb".
Nazir müavini qeyd etdi ki, son illər Azərbaycan teatrında
islahatlar həyata keçirilməyə başlayıb. Ə.Vəliyevin bildirdiyinə görə, islahatlar nəticəsində Gəncədə fəaliyyət göstərən Poeziya Teatrı Gəncə Dövlət Dram Teatrı ilə birləşdirilib. Nazir müavini dedi ki,
Rus Dram Teatrı və Musiqili Komediya Teatrlarının rus
truppaları möhkəmləndirilib və Azərbaycan Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrının tərkibində olan rus bölməsi Rus Dram Teatrının
tərkibinə keçirilib. "Gənclər Teatrı və Bakı Kamera
Teatrı Gənc
Tamaşaçılar Teatrının tərkibində birləşdirildi. Muğam Teatrı ləğv
olundu və
Muğam Teatrının ştatları Mahnı
Teatrı və
Beynəlxalq
Muğam Mərkəzinin kadr
potensialının gücləndirilməsi üçün
onlara verildi".
Nazir müavini vurğuladı ki, teatrların bir
çoxunda əsaslı təmir-bərpa işləri aparılıb, teatr binaları yenidən qurulub. Bir neçə teatr
binasının təmir-bərpadan sonra
tamaşaçıların ixtiyarına verildiyini
deyən Ə.Vəliyev qeyd etdi ki, bu
teatrlar Azərbaycan
standartlarına uyğun olaraq qurulub. "Bir
neçə
teatrın bina məsələsi həll
olunub. Şuşa Teatrına bina
verilib. Ümidvarıq ki, teatr
binasında aparılan təmir-bərpa işləri ilin sonuna qədər başa
çatdırılacaq. İrəvan Dövlət Azərbaycan Dram
Teatrına hüquqi ünvan verildi. Teatra
çox gözəl
bir bina ayrılıb, ancaq onun da yenidən qurulmağa, təmirə ehtiyacı var və
düşünürəm
ki, onun təmir məsələsi
növbəti
mövsümdə
gündəmdə olacaq. 40 ilə yaxın bir müddətdə Sumqayıtda fəaliyyət göstərən Sumqayıt Teatrına
hüquqi ünvan və status verildi, teatr binası yüksək şəkildə təmir olundu, keçən il ölkə
başçısının iştirakı ilə açılış mərasimi keçirildi. Pantomimo Teatrına da bina ayrılıb və
düşünürük ki, yaxın vaxtlarda teatr
binasının təmir
məsələsi öz həllini
tapacaq. Bundan başqa, teatrların
maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi
üçün addımlar atıldı. Mən bu
sözləri deyərkən respublikada fəaliyyət göstərən 26 dövlət teatrını nəzərdə
tuturam. 26 dövlət
teatrından başqa, Bakı Bələdiyyə Teatrı və Üns
Yaradıcılıq Səhnəsi də fəaliyyət
göstərir.
26 teatra 20-dən
artıq nəqliyyat
vasitəsi,
yüzlərlə kompyuter
vermişik".
Nazir müavini vurğuladı ki, son 10 ildə Azərbaycan teatrları 30-dan
artıq ölkədə qastrol səfərlərində olub. Onun qeyd etdiyinə
görə, bir
neçə
rejissor, işıqçı, rəssam
beynəlxalq təcrübə mübadiləsində iştirak etmək üçün
xarici ölkələrə ezam olunub, müxtəlif müddətlərdə kurslarda
iştirak ediblər.
Respublikanın bütün teatrlarında kadr
islahatları aparıldığını deyən nazir müavininin
sözlərinə görə, həm eksperiment, həm də islahat xarakterli yeniliklər olub.
Konfransda Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin rektoru Fərəh Əliyeva
çıxış etdi. Azərbaycan teatrının uzun və mənalı yolundan
danışan rektor bildirdi ki, rəhbərlik etdiyi ali
məktəbdə teatr xadimləri çalışır
və onlar gənclərin teatra sevgi ruhunda
yetişməsinə çalışır. "Həyatımız necədirsə, teatr da elədir. Hesab edirəm
ki, teatrda həyatın
özü var" - deyə
rektor bildirdi.
"Zaman və teatr" mövzusunda məruzə edən tanınmış
teatrşünas, professor İlham Rəhimli qeyd etdi ki, teatrı
zamansız və məkansız təsəvvür etmək olmaz və teatr konkret zamanda və məkanda mövcuddur. İ.Rəhimli
vurğuladı ki, Azərbaycan
teatrında dünyanın 73 xalqına məxsus dramaturqun,
yazarın 5 mindən
çox əsəri səhnəyə qoyulub. Əsərləri səhnəyə qoyulan xarici müəlliflər arasında 12
"Nobel" mükafatçısının
olduğunu deyən İ.Rəhimlinin sözlərinə görə, bu əsərlər uğurla səhnə həllini tapıb.
"Bu gün teatrlarda milli klassikaya maraq artıb. Düzdür,
bu bəzi
teatrlarda ənənə xatirinə
səhnəyə qoyulur. Bununla belə, ortada çox uğurlu
işlər də var. Bizim çox maraqlı rejissorlarımız,
çox maraqlı dramaturqlarımız var, çox
maraqlı aktyorlarımız var. Amma Azərbaycanda dramaturq, rejissor
və aktyor
üçlüyünün bir üçbucaqda, bir təfəkkür tərzində, bir zaman prizması tələbində işləmək vərdişlərində bir az axsamalar var. Arzu edərdim ki, bu axsamalar aradan
götürülsün. İstəməzdim ki, rejissorlar bioqrafiya
xatirinə əsərlər
tamaşaya qoysun. Elə rejissorlar var ki, tutalım, Gəncədə işləyir.
Bu il Evripitin də, Sofolulun da, Brextin də, Şillerin də əsərini səhnəyə qoyur, amma bir
tamaşası da yadda qalmır. Çox təəssüf ki, bu ənənə bu gün davam etməkdədir. Bu cür ənənələrin
olmasını istəməzdim. Ümumiyyətlə, dramaturqlarla
bağlı giley-güzar çox olur. Deyim
ki, heç bir teatr ağıllı, sanballı, onu
maraqlandıran əsəri geri
qaytarmır. Sadəcə olaraq, bizim
dramaturqların böyük əksəriyyəti nəsrdən, poeziyadan gəliblər və onlar dramaturgiyanın
prinsiplərini
bilmirlər, yaxud
zəif bilirlər, ya da bilmək istəmirlər. Bir çoxunun da rejissorla işləmək səriştəsi yoxdur" - deyə professor qeyd etdi.
Konfransda əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünaslıq
üzrə fəlsəfə doktoru, professor Məryəm Əlizadə "Teatr prosesi:
Zamanın hərəkəti", əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor Aydın
Talıbzadə "Postdramatik teatrın zamanı teatr epoxasının
sonu kimi", sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Vidadi
Qafarov "Teatrın zamanı, zamanın
teatrı", ADMİU-nun doktorantı Aida Qafarova
"Teatr Xadimləri İttifaqı zamanın müstəvisində" mövzusunda
çıxış etdilər.
Sonda Milli Teatr Günü münasibətilə bir qrup teatr nümayəndəsinə mükafatlar verildi. Zakir Dadaşov, Novruz Əliyev, Nəbili Hikmət, Məbud Məhərrəmov və Vaqif Əsədov fəxri fərmanla, Elnur Hüseynov, Nabat
Səmədov, İradə Gözəlova, Nurlan Rüstəmov, Möhsün
Hüseynov, Əntiqə Bədirova, Səxavət Məmmədov, Afiq Məmmədov, Azər Kərimov, Aynurə Əhmədova "Fəxri mədəniyyət işçisi" döş nişanı ilə təltif olundular.
İradə SARIYEVA
Bakı xəbər.- 2017.- 11-13 mart.- S.15