Qarabağa dair sənədli filmlərin ayrıca festivalı…

Azərbaycanda Qarabağla bağlı sənədli filmlər festivalının keçirilməsi zərurəti yaranıb…

Zülfiyyə Eldarqızı: “Çox gözəl ideyadır, həyata keçsə, böyük əks-səda doğuracaq”

Nərgiz Xanqızı: “Qarabağ mövzusunu hər xalqa öz dilində çatdırmaq lazımdır”

Sənədli film baş vermiş real hadisələri canlandıran vizual sənət növüdür. Bu gün dünya televizyalarında, eləcə də kino şirkətlərində sənədli filmlərin istehsalına xüsusi əhəmiyyət verilir. Deyərdik ki, sənədli filmlərin tamaşaçısı heç də bədii filmlərin tamaşaçısından az deyil. Sənədli kino istənilən sosial-ictimai, mədəni-kütləvi hadisəni əks etdirmək baxımından çox böyük təsir gücünə malikdir.

Bəzən bədii kinoda deyə, aça bilmədiyin “düyü”nü rahatlıqla sənədli filmdə aça bilirsən. Təbii, sənədli filmin öz estetikası, öz qaydaları var. Bunlara əməl edilsə, sənədli filmlər insanlara daha çox söz deyir, informasiya ötürə bilir.

Azərbaycanda sənədli kinonun inkişafı hələ Sovet illərindən müşahidə edilməyə başlanıb. Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra sənədli filmlərə yeni bir baxış, yanaşma sərgilənib. Sirr deyil ki, yerli televiziyalarda, AzTV-nin nəzdində olan “Telefilm” Yaradıcılıq Birliyində, “Azərbaycanfilm” Kinostudiyasının balansında fəaliyyət göstərən “Yaddaş” və “Salnamə” studiyalarında sənədli filmlər çəkilir. Deyək ki, sənədli filmlərin heç də hamısı yüksək səviyyədə olmasa da, səviyyəsi yuxarı olanlar da az deyil. Əlbəttə, Azərbaycanda sənədli filmlərin inkişafına dövlət maliyyə vəsaiti ayırır və bu studiyalarda çəkilən filmlərin əksəriyyəti, xüsusən də Qarabağ müharibəsi ilə, qəhrəmanlarımızla, tariximizlə və s. bağlı filmlərə dövlət maliyyə vəsaiti ayırır. Çəkilən filmlərin Azərbaycandan kənarda nümayişi ancaq festivaldan-festivala olur. Bu festivallara Qarabağla bağlı filmlərin aparılmadığı bildirilir. Əslində, beynəlxalq sənədli film festivalında Qarabağ həqiqətlərini əks etdirən sənədli filmlərin olması vacibdir.

Azərbaycanda beynəlxalq sənədli film festivalı keçirilir. Oktyabrın 12-də Azərbaycanda ilk dəfə “DokuBaku” beynəlxalq sənədli film festivalının açılışı olub. Festival İtaliya istehsalı olan "Fuocoammare" sənədli filminin nümayişi ilə açılıb. Filmdə İtaliyaya Yaxın Şərq və Afrika ölkələrindən gələn miqrantlardan bəhs olunur.

Xatırladaq ki, “Reallığı sınayaraq” devizi altında təşkil olunan festival iki hissədən - əsas və yerli rejissorlar üçün nəzərdə tutulmuş müsabiqə proqramından ibarətdir. Əsas proqram çərçivəsində tamaşaçılara 18 sənədli film təqdim ediləcək, rejissor və prodüserlər üçün ustad dərsləri təşkil olunacaq.

Yerli rejissorlar üçün müsabiqə proqramında isə son iki ildə çəkilən 15 qısametrajlı sənədli filmin nümayişi nəzərdə tutulur. Filmlər tanınmış yerli və xarici kino mütəxəssislərinin təmsil olunduğu münsiflər heyəti tərəfindən qiymətləndiriləcək.

Festivalda əsas məqsəd azərbaycanlı rejissorları sənədli filmlər yaratmağa və festivallarda iştirak etməyə sövq etmək, sənədli film janrının özəllikləri və müxtəlifliyini göstərmək və bu sahədə fikir mübadiləsi aparmaqdır.

Qeyd edək ki, oktyabrın 20-dək davam edəcək festivalın ideyası rejissor İmam Həsənov və prodüser Veronika Yanatkovaya məxsusdur. Bu çox maraqlı məsələdir və Azərbaycanın sənədli filmlər çəkən rejissorlarının da bu festivalda iştirakı təqdirəlayiqdir.

“Bakı-Xəbər” qəzeti olaraq təklif edirik ki, Azərbaycanda Qarabağ həqiqətləri ilə bağlı beynəlxalq sənədli filmlər festivalı keçirilsin. Söz yox ki, Qarabağla bağlı çəkilən sənədli filmlərin festivalı keçirilərsə, biz bu problemin daha geniş səviyyədə tanıdılmasına nail ola bilərik.

Son illər Azərbaycanda müharibə mövzusunda çəkilən filmlər arasında Qarabağla bağlı həm tammetrajlı və qısametrajlı, həm də sənədli və cizgi filmləri əsas yer tutur. Qarabağ həqiqətləri, Qarabağ münaqişəsinin gerçəkləri, müharibə və onun fəsadları, humanitar fəlakətlər bu filmlərin baş mövzusunu təşkil edir. Həmin filmlərin əksəriyyəti xarici ölkələrdə də nümayiş etdirilərək böyük populyarlıq qazanıb.

Sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Zülfiyyə Eldarqızı bizimlə söhbətində Qarabağla bağlı sənədli filmlər festivalı keçirilməsi ideyasını yüksək dəyərləndirdiyini dedi. “Çox gözəl ideyadır, həyata keçsə, böyük əks-səda doğuracaq. Azərbaycanda Qarabağla bağlı sənədli filmlər çəkilib, bu sahədə xeyli iş görülüb. Qarabağ probleminin sənədli filmdə ifadəsi daha effektiv olar. Çünki ermənilər bu sahədə böyük təbliğat işi aparırlar. Haqsız olduqları halda, yenə də özlərini təmizə çıxarmağa çalışırlar. Qarabağla bağlı çəkilən sənədli filmlər festivalının keçirilməsi çox yaxşı hal olardı. Belə bir festival keçirilərsə, ona qatılmaq istəyənlər çox olacaq. Hesab edirəm ki, bunun uğurlu nəticəsi ola bilər” - deyə bildirən Z.Eldarqızının sözlərinə görə, Azərbaycanın belə bir festival keçirməsi vacibdir. O deyir ki, Qarabağ torpağı Azərbaycana məxsusdur və onun adı ilə ölkəmizdə keçirilən bütün tədbirlər o torpaqlara qayıtmağa ümid aşılamalıdır.

Kinoşünas Nərgiz Xanqızı bizimlə söhbətində bildirdi ki, Azərbaycanda Qarabağ həqiqətlərinin dünyaya çatdırılması, bu problemin sərt üzünün sənədli filmdə əks etdirilməsi baxımından ortada xeyli iş var. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda Qarabağla bağlı sənədli filmlər festivalının keçirilməsi vacibdir və bunu növbəti illərdə həyta keçirmək lazımdır: “Azərbaycan bu müharibəyə zorla cəlb olunub. Ermənilər torpaqlarımıza iddialı olmasaydı, heç bu müharibə də başlamazdı, insanlar öz ev-eşiyindən didərgin düşməzdi, insanlar şəhid olmazdı, erməni əsirliyində can çürütməzdilər. Qarabağ müharibəsini ermənilər və onların mənfur ideoloqları, havadarları başlayıb, Azərbaycan bu müharibəyə cəlb edilib. Qarabağla bağlı çoxlu sayda sənədli film şəkilib. Bu filmlərdə bu problem geniş şəkildə işıqlandırılıb. Onu vurğulayım ki, Xocalı soyqırımı ilə bağlı filmlər də çəkilib. Eyni adlı sənədli film 1993-cü ildə Ramil Ələkbərovun ssenarisi və quruluşunda ekranlaşdırılıb. Bu sahədə “Salnamə” Sənədli Filmlər Studiyası xeyi iş görüb. Qarabağla bağlı filmlər Azərbaycan Respublikasının ayrılmaz bir hissəsi olan Dağlıq Qarabağın tarixindən, keçmişindən ta bu günədək siyasi oyunlar burulğanında keçdiyi çətin və mürəkkəb yoldan bəhs edir, qaçqınların, köçkünlərin taleyindən danışır, ermənilərin bizə qarşı etdikləri zorakılığa, vandalizmə bir etirazdır. Mən onu da vurğulayım ki, 2010-cu ildə TRT telekanalı da Qarabağ problemi barədə veriliş və sənədli filmlər hazırlayıb. Bu kanal Dağlıq Qarabağ probleminə daha çox diqqət ayırıb. Bu da təqdirəlayiqdir. Vurğulayım ki, Qarabağ sənədli filmlər festivalı keçirilsə, burada iştirak etmək istəyən dövlətlər olacaq. Elə təkcə türk dövlətləri iştirak etsə, bu, problemə baxışları yönəltməyə xidmət edəcək. Çalışmalıyıq ki, bu mövzuda xarici rejissorlar çəksin. Bu daha effektiv olar.

Qarabağ sənədli filmlər festivalı keçirilərsə, bu festivala maraq göstərənlər çox olacaq. Düşünürəm ki, Qarabağla bağlı sənədli film festivalı keçirilsə, Azərbaycanda, Türkiyədə çəkilən sənədli filmlər burada göstərilə bilər. Bir də ki, biz çalışmalıyıq ki, Qarabağla bağlı filmlərin beynəlxalq sənədli filmlər festivallarında iştirakına nail olaq. Bilirsiniz ki, bu cür festivallara Qarabağla bağlı sənədli filmlərin çıxmasına həmin festivalları keçirən təşkilatlar qısqanclıqla yanaşır. Odur ki, Qarabağla bağlı sənədli filmlər festivalı keçirməliyik ki, bu mövzuda olan filmlər iştirak etsin və bu filmləri ictimaiyyətə tanıdaq”.

N.Xanqızının sözlərinə görə, Qarabağla bağlı sənədli film festivalı keçirilərsə, bu, gənclərin də yaradıcılıq həyatında önəmli rol oynayar. Onun sözlərinə görə, bu gün xarici dilləri mükəmməl bilən gənclərimiz var ki, onları Qarabağla bağlı mövzuların işıqlandırılmasına cəlb etmək lazımdır: “Bizim çox istedadlı gənclər var, onları bu işə cəlb etmək lazımdır. Bu onunla bağlıdır ki, o gənclər Qarabağla bağlı filmləri həm də xarici dillərdə təqdim edə bilsinlər. Qarabağ mövzusunu hər xalqa öz dilində çatdırmaq lazımdır. Bu çox önəmlidir. Qarabağ filmləri ilə bağlı sənədli filmlər festivalının keçirilməsi vacibdir. Çünki bu problemin həqiqi siması dünyaya tanıdılmalıdır”.

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.- 2017.-16-18 oktyabr.- S.15.