Dünyada ilk elektron xalça çeşniləri Azərbaycanda...

Azərbaycan dövləti tərəfindən xalçaçılığın inkişafı üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirilir. Bu gün ölkəmizdə xalçaçılıq sənayesinin inkişaf etdirilməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində respublikamızın ayrı-ayrı yerlərində yeni xalça sexləri, zavodları açılıb və bir neçəsinin də açılacağı planlaşdırılır.

Dünyada ilk dəfə Azərbaycanda “Azərxalça” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (ASC) tərəfindən elektron xalça çeşniləri hazırlanır. Bu barədə “Azərxalça” ASC-nin mətbuat xidməti məlumat yayıb.

“Azərxalça” ASC-nin mətbuat xidmətinin rəhbəri Tural Səfərov bildirdi ki, xalça çeşidlərinin elektronlaşmasının bu sahənin inkişafında əhəmiyyətli rolu olacaq. T.Səfərovun sözlərinə görə, “Azərxalça” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən tarixi və orijinal Azərbaycan xalçalarının istehsalı uğurla davam etdirilir: “Dünyada xalça istehsalçısı olan ölkələr arasında xalça çeşnilərinin elektron variantının hazırlanması ilk dəfə olaraq məhz ölkəmizdə həyata keçirilir. Xalçaçı-rəssamlar tərəfindən hazırlanmış elektron çeşnilər Bakı, Qarabağ, Naxçıvan, İrəvan, Təbriz, Şirvan, Quba, Gəncə, Qazax-Borçalı qrupları üzrə kataloqlaşdırılır. Daha çox dünya muzeylərində və şəxsi kolleksiyalarda saxlanan nadir Azərbaycan xalça və xalça məmulatları əsasında çeşnilərin hazırlanmasına üstünlük verilir. Hər bir çeşni özlüyündə xalça haqqında ilkin informasiya bazasıdır. Çeşni kağızı üzərində xalçanın ölçüləri, sıxlığı, arğac və əriş iplərinin sayı, həmçinin, istifadə olunan rənglər haqqında məlumat verilir”.

T.Səfərovun verdiyi məlumata görə, indiyədək 600-dən çox xalça çeşnisi hazırlanıb və onların əsasında ASC-nin Füzuli, Şəmkir, Quba, Ağdam, İsmayıllı, Qəbələ, Xaçmaz, Tovuz, Ağstafa və Qazax filiallarında xalçalar toxunub.

T.Səfərov qeyd etdi ki, elektron xalça çeşniləri bəzi bədii-texniki xüsusiyyətlərə də malikdirlər. “Məsələn, bir bölgəyə aid bir neçə klassik xalça əsasında yeni çeşnilərin hazırlanması daha mükəmməl və bədii-estetik keyfiyyətləri ilə seçilən sənət əsərləri yaradılmasına səbəb olur. Qədim çeşnilərdən istifadə olunaraq toxunan bəzi xalçalarda haşiyə zolaqları və fon rəngləri dəyişdirilir ki, bu da xalçanın daha gözəl görünüşə malik olmasına imkan verir” - deyə bildirən müsahibimizin sözlərinə görə, çeşni xalçanın layihəsi, kağız üzərində eskizidir. O qeyd etdi ki, tarixən Azərbaycan qadınları xalçaları eskizsiz, genetik yaddaş əsasında, bir-birindən öyrənərək və əlavələr edərək toxuyublar: “Azərbaycan xalçalarının bədii cəhətdən bu qədər zənginliyi də məhz onun fərdi və orijinal yaradıcılıq məhsulu olmasının nəticəsidir. XX əsrin əvvəllərindən etibarən elmi-texniki tərəqqi xalçaçılığa da öz təsirini göstərib, qədim xalça kompozisiyaları xalçaçı-rəssamlar tərəfindən damalı kağızlar üzərinə köçürülüb”.

Xalçaçılıqla bağlı Dövlət Proqramının qəbul edildiyini xatırladan T.Səfərovun sözlərinə görə, bu da bu sahənin daha geniş səviyyədə inkişafına stimul verir. O bildirdi ki, tarixi xalça çeşnilərinin yenidən bərpa edilməsi mühüm bir işdir və tarixə, ənənələrə qayıdışdır: “Bilirsiniz ki, əvvəllər xalça çeşnilərini rəssamlar əllə çəkirdilər və o çeşnini də ancaq bir nəfər toxuya bilirdi. Ancaq indi elektron variantda xalça çeşnilərinin hazırlanması bizə imkan verir ki, bu çeşnilərin surəti çıxarılaraq onlarla xalçaçıya paylansın və onun əsasında xalçalar toxunsun. Artıq Azərbaycanın on bölgəsində “Azərxalça”nın filialları fəaliyyətə başlayıb. On bölgədə isə xalça fabriklərinin tikintisinə start verilib. Artıq 5 yerdə yun və boyaq bitkilərinin qəbulu məntəqələri də tikilir. Elektron çeşnilərin hazırlanması xalçaçılıq sahəsinin genişləndirilməsi ilə bağlıdır. Qədim xalçalara qayıdış kökümüzə, tariximizə qayıdışdır. Bu gün Qarabağ, Quba, Naxçıvan və digər bölgələrimizə aid xalçalar bu çeşnilər əsasında toxunulur. Elektron xalça çeşniləri ilk dəfə Azərbaycanda hazırlanıb. Bu çeşnilər kompyuterdən çıxır və xüsusi avadanlıqda çıxır və sexlərə verilir”.

Bu təcrübədən digər xalça istehsalı ilə məşğul olan dövlətlərin də yararlanacağına şübhə etməyən T.Səfərov hesab edir ki, bu gün ən vacib məsələlərdən biri Azərbaycan xalçasının dünyada təbliği ilə bağlıdır. Yeni çeşni formatının hazırlanmasının ermənilərin bizim xalçalara qarşı həyata keçirdikləri plagiatlığın da qarşısının alınmasında rol oynayacağını gizlətməyən T.Səfərovun sözlərinə görə, buna da nail olmaq mümkün olacaq.

Xalça istehsalının genişləndirməyin ən böyük məqsəd olduğunu vurğulayan müsahibimizin dediyinə görə, Qarabağ xalçalarının çeşniləri əsasında xalçalar toxunaraq dünya bazarına ixrac olunur: “Artıq bunun özü də bir nəticədir. Bu xalçalar Azərbaycan brendidir. Qarabağ xalçalarının çeşniləri əsasında xalçaların istehsal edilərək dünyaya ixrac edilməsi həm də beynəlxalq aləmə bir mesajdır ki, xalça bizimdir, bizim mədəniyyətimizə aid dəyərdir. “Azərxalça” cənab Prezidentin sərəncamı ilə yaradılan bir qurumdur. Bizim məqsədimiz xalçaları dünya bazarına çıxarmaqla həm müəyyən qədər gəlir əldə etmək, həm də xalçalarımızı təbliğ etməkdir. Ancaq əsas işimiz isə xalçalarımızı təbliğ etmək və onu mədəniyyətimizin vacib tərkib hissəsi kimi beynəlxalq aləmə təqdim etməkdir”.

Tanınmış xalçaşünas-alim, professor Kübra Əliyeva da bizimlə söhbətində elektron xalça çeşnilərinin hazırlanmasının böyük əhəmiyyət kəsb etdiyini bildirdi. Onun sözlərinə görə, elektron xalça çeşnilərinin mövcud olması xalçaçıların işini yüngülləşdirəcək: “Mən bu işi təqdir edirəm. Elektron xalça çeşnilərinin hazırlanması olduqca əhəmiyyətli bir işdir. Ümumiyyətlə, əvvəllər maşın xalçaları üçün çeşnilər hazırlanırdı və o çeşnilər xalça fabriklərinə göndərilirdi. Bu gün isə bu işə daha mütərəqqi, müasir münasibət var. İlk dəfədir ki, elektron xalça çeşidləri hazırlanıb.

Bu gün xalça sexlərinin açılması, xalçaçılığın inkişaf etdirilməsi də çox müsbət haldır. Bu gün Azərbaycan qadınları üçün yeni iş yerləri açılır. Xalça sexləri, fabrik və zavodları nə qədər çox olsa, bir o qədər yaxşıdır və bu daha çox sayda qadının işlə təmin edilməsi deməkdir”.

İradə SARIYEVA

Bakı xəbər.- 2018.- 27 aprel.- S.15.