Parisdə Azərbaycana dair nadir əsərlər tapıldı

 

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutuna Paris Milli Kitabxanasında saxlanan Azərbaycan tarixinə, mədəniyyətinə dair 200-dən artıq materialın surəti, elektron variantı gətirilib. Bu barədə institutun direktor əvəzi Paşa Kərimov bildirib.

Paris Milli Kitabxanasından əldə edilən tarixi sənədlər içərisində Azərbaycan xalq mahnılarının XX əsrin əvvəllərində patefon yazılarının surətləri var. Məşədi Hilal Zeynalovun ifasında Ü.HacıbəylininLeyli Məcnunoperasından bir parça, “O xal xaldımahnısı, Mahmud Behbudovun ifasındaDəsmalın yar”, “Var bir incəbel”, Məhəmməd Zeynalın ifasındaŞikəstə”, Şövkət Məmmədovanın ifasındaSən ki”, “Mən bir güldüm”, “Mən  görməzdimadlı mahnılar aydın səslənir. P.Kərimov bu faktlar arasında diqqətçəkən məqamın olduğunu da açıqladı: “Azərbaycan xalq mahnılarının bir çoxu erməni müğənnilərinin ifasında yazılıb. Onların arasında Anna Poqosovaİrəvanda xanın səsi”, “Qara gözüm”, Muxtar Ter AkopovBəri bax”, “Şüştəri”, “Qarabağ şikəstəsimuğam milli mahnıları təmiz Azərbaycan dilində ifa ediblər”.

 

 Kəlilə Dimnə”, “Oğuznamə gəldi

 

 Parisdən gətirilən nümunələr arasında XX əsrin əvvəlində Bakıda çəkilmiş fotolar, Azərbaycan tarixinə dair xəritə planlar, orta əsr əlyazmaları, müğənnilərin ifasında Parisdə patefona yazılmış mahnılar, Avropa səyyahlarının Azərbaycan barədə əsərləri var. Xəritə planlardan XVIII əsrə aid Bakının planı, həmin dövrdə tərtib edilmiş Bakı körfəzinin xəritəsi, Abşeron yarımadasındakı neft quyularını göstərən xəritə, Xəzər dənizi, Volqa, Kür çayları Xəzəryanı sahillərin  XVIII əsrdə çəkilmiş xəritəsi, 1872-ci ildə Sankt-Peterburqda çəkilmiş Qafqaz bölgəsinin xəritəsi, 1724-1729-cu illərə aid Xəzər dənizinin şərq qərb sahillərinin xəritəsi, 1721-ci ilə aid Xəzər dənizinin xəritəsi gətirilən sənədlərin içərisindədir. Əlyazmalardan 1467-ci ildə Təbrizdə Nəsrullah Münşi adlı katib tərəfindən köçürülmüşKəlilə Dimnə”, oğuz türklərindən bəhs edənOğuznamə”, təbabətə dair XVI əsrə aid “Əlacnaməəsəri, Ə.Nəvainin əsərləri s. böyük maraq doğurur.

 

Nadir məlumatlar

 

 P.Kərimov əldə etdikləri sənədlər arasında Avropa səyyahlarının Azərbaycanla bağlı müşahidələrindən ibarət kitabların olduğunu da əlavə etdi: “XVII əsrdə İran Azərbaycanda olmuş Rafael Manın 1890-cı ilə çap edilən kitabında Səfəvilər dövlətindən, Şah İsmayıl Xətaidən, övladlarından, İsfahandakı sarayda Azərbaycan türkcəsinin mövqeyindən, ölkəmizin şəhərlərindən təbii sərvətlərindən bəhs olunur. Avropa səyyahları Öjen Flanden Paskal Kostun 1851-ci ildə çapdan çıxmışİrana səyahətəsərində Azərbaycan barədə geniş söhbət açılır”.

 

 

 Ümidə Həsənli

 

Baku Post.-2013.-19 yanvar.-S.-10.