“Oxu tar, səni kim unudar...”

Ramiz Quliyev: “Tarla dünyanı fəth etmişik”

May 27-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev “2014-cü il üçün Azərbaycan Respublikasının elm, mədəniyyət və ədəbiyyat sahələrində Dövlət Mükafatlarının verilməsi haqqında” sərəncam imzaladı. Sərəncamda bildirilir: “Azərbaycan Respublikasının Elm, texnika, memarlıq, mədəniyyət və ədəbiyyat üzrə Dövlət Mükafatları Komissiyasının təklifinə əsasən və Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq qərara alıram:

2014-cü il üçün elm, mədəniyyət və ədəbiyyat sahələrində Azərbaycan Respublikasının Dövlət Mükafatları aşağıdakı şəxslərə verilsin:

Elm sahəsi üzrə

Tofiq Murtuza oğlu Nağıyev - “Hidrogen peroksidlə koherent-sinxronlaşmış oksidləşmə reaksiyaları” (ingilis dilində, Amsterdam) monoqrafiyasına görə

Mədəniyyət sahəsi üzrə

Oqtay Seyid Hüseyn oğlu Sadıxzadə - Azərbaycan təsviri sənətinin inkişafında xidmətlərinə görə

Ramiz Eyyub oğlu Quliyev - konsert-ifaçılıq fəaliyyətinə görə

Ədəbiyyat sahəsi üzrə

Elmira Hüseyn qızı Axundova - “Heydər Əliyev. Şəxsiyyət və zaman” altı cildlik sənədli-bioqrafik kitabına görə”.

Tar və Ramiz Quliyev

Dövlət Mükafatını alanlar sırasında olan tarzən, xalq artitsi Ramiz Quliyev müsahibimiz oldu. Müsahibəni təqdim etməmişdən öncə həmsöhbətimiz haqqında məlumat verək. Ramiz Quliyev 1947-ci il aprelin 30-da Ağdamda anadan olub. 1954-cü ildə Ağdam şəhər 7 illik musiqi məktəbinə, 1960-cı ildə Üzeyir Hacıbəyov adına Ağdam orta ixtisas musiqi məktəbinə daxil olub. 1964-69-cu illərdə Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında tar və dirijorluq ixtisasları üzrə təhsil alıb. Ağdam musiqi məktəbi illərində "Şur" xalq çalğı alətləri ansamblının tərkibində bir çox müsabiqə və festivallarda, 1961-ci ildə Moskvada keçirilən "Xalq təsərrüfatı nailiyyətləri sərgisində" iştirak edib, medal və fəxri fərmanlarla təltif olunub. Rayon pionerlər evində tar ixtisası üzrə dərnək rəhbəri və Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev adına Ağdam dram teatrında musiqi hissə müdiri olub. 1963-64-cü illərdə Ağdam 1 saylı, 1965-1974-cü illərdə Bakı 1 və 20 saylı [musiqi] məkləblərində, 1974-92-ci illər ərzində Ü.Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının Xalq çalğı alətləri kafedrasında tar ixtisası üzrə müəllim, baş müəllim, dosent, professor kimi pedaqoji fəaliyyət göstərib. 1992-2002-ci illərdə həmin kafedraya rəhbərlik edib.

Müasir tar ifaçılığı məktəbinin yaranması və təşəkkülü

XX əsrin 60-cı illərində təməli qoyulmuş müasir tar ifaçılığı məktəbinin yaranması və təşəkkülü onun adı ilə bağlıdır. Hazırda Azərbaycan xalq musiqisini sevənlər arasında elə bir şəxs tapılmaz ki, tarın virtuoz ifaçısı, milli muğamlarımızın mahir bilicisi olan Ramiz Quliyevin yaradıcılığı ilə tanış olmasın. Onun xarici ölkələrə qastrolları da həmişə uğurla keçərək, böyük rezonans doğurub.

R.Quliyevin tarı Türkiyə, Əfqanıstan, Qvineya-Bisau, Suriya, Hollandiya, İsveçrə, ADR, Pakistan, Əlcəzair, Tunis, AFR, Hindistan, Yaponiya, ABŞ, Kanada, Polşa, Danimarka, İran, İraq, Fransa, İngiltərə, Avstriya, İsrail, Norveç, Moldova və dünyanın digər ölkələrində heyranlıqla qarşılanıb. 1974-cü ilin iyun ayında musiqiçilərin Zaqafqaziya festivalında o, birinci mükafata, həmin ilin oktyabr ayında isə Moskvada keçirilən estrada artistlərinin V Ümumittifaq müsabiqəsində isə 1100 nəfər iştirakçı arasında laureat adına layiq görülüb.

1987-ci ildə Səmərqənddə keçirilən III Beynəlxalq musiqişünaslıq simpoziumunda R.Quliyev Sadıqcan adına muğam üçlüyünün rəhbəri və solisti kimi böyük müvəffəqiyyətlə çıxış edib. 1988-ci ildə YUNESKO xətti ilə ABŞ-da keçirilən Beynəlxalq folklor festivalındakı uğurlu çıxışından sonra o, yüksək ifaçılıq məharətinə görə komitə rəhbərliyinin xüsusi diplomuna layiq görülüb. 1989-cu ildə isə R.Quliyev ənənəvi “Böyük ipək yolu” festivalına dəvət olunaraq, 40 gün ərzində Yaponiyanın 30-dan artıq şəhərlərində konsertlər verib.

1964-94-cü illərdə M.Maqomayev adına Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının və Dövlət konsert birliyinin solisti olub. 1978-ci ildə Respublika Lenin komsomolu mükafatı laureatı, 1982-ci ildə Əməkdar artist, 1988-ci ildə Xalq artisti olub. 1981 və 1984-cü illərdə XVIII və XIX çağırış Nəsimi rayonu Xalq Deputatları Sovetinə seçilib. 1993-cü ildə "Humay" Milli mükafatına, 2001-ci ildə "Simurq milii mükafat fondu"nun təsis etdiyi "XXI əsrin ilk laureatları - ali dərəcəli mükafatı - "ilin fədakar sənətçisi" fəxri adına layiq görülüb.

Filmoqrafiya…

Ramiz Quliyevin filmoqrafiyasında 11 film var: “Üzeyir ömrü” (film, 1981-ci il), “Havalansın Xanın səsi” (film, 2001-ci il), “Oxu, tar” (film, 1989-cu il), “Mədəniyyət salnaməsi. Əbülfət Əliyev” (film, 2004-cü il), “Bu səs Qədirin səsidir” (film, 2007-ci il), “Həsən Abdullayev xatirələrdə...” (film, 2007-ci il), “Qəmbər Hüseynli” (film, 2007-ci il), “Sarı sim” (film, 2007-ci il), “Tarzən Ramiz Quliyev” (2008-ci il), “Muğamat var olan yerdə...” (film, 2009-cu il)”, “Xalq Təranələri” (film).

“Oxu tar…”

R.Quliyev “Bizim Yol” əməkdaşı ilə söhbətində bildirdi ki, dövlətin mədəniyyətə olan diqqət və qayğısı arzuolunandır: “Dövlət mükafatının mənə təqdim olunduğu gün həyatımda şərəfli gün idi, böyük sevincə səbəb idi. Mən bu mükafatı bir neçə mərhələ ilə dəyərləndirirəm. Belə ki, bunlardan biri Azərbaycanın milli bayramı - Respublika Günü münasibəti əlaqədardır. Bilirsiniz ki, 1918-ci il mayın 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaradılması Azərbaycan xalqının həyatına böyük və tarixi hadisə kimi daxil olub. Sözügedən mükafatı mənə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev təqdim etdi. Bunun mənim üçün önəmli mənası var.

Bir mərhələ də milli musiqimizə olan diqqətdir. Təqdimatda dedim, indi də sizə deyirəm. Bu sözləri həmişə demişəm - dünən də, bu gün də, sabah da deyəcəm. Azərbaycan dövləti və dövlət başçısı başqa sahələrə olduğu kimi mədəniyyət sahəsinə də qayğı və diqətlə yanaşır. Milli musiqimizin, muğamımızın, milli musiqi alətlərimizin və onları yaşadan sənətkarların yüksək səviyyədə - dövlət səviyyəsində dəyərləndirilməsi arzuolunandır. Bu, bir daha sübüt olundu. Bu, çox önəmlidir”.

Tarzən mükafat aldığı günün sevincini hələ da yaşadığını bildirdi: “Vurğulayım ki, mənə mayın 27-də Dövlət Mükafatı veriləndə mən uzun illərin yaradıcılıq əziyyətlərinin, keçilməz yolların, məşəqqətli günlərin, məsuliyyətli zamanların tənətənəsini gördüm. O zamanlar deyirdilər: “Oxuma, tar, səni sevmir proletar”. Mən isə deyirəm: “Oxu tar, səni kim unudar, oxu tar, səni sevir iqtidar”.

O müküfatı alarkən böyük hisslər yenidən oyandı. Mən bu mükafatla dövlətin Azərbaycan tarına, xalqın musiqinə olan sevgini hiss etdim. Tarın yaşaması, yüksək səviyyələri fəth etməsində mərhum böyük sənətkarların da rolu var. Nəticədə Azərbaycan xalqının tarının səsis təkcə Azərbaycanda deyil, xarici ölkələrdə də eşidilir. Xarici ölkələrə gedərək orkestrlərlə iştirak etdiyim konsertlərdə tarın möhtəşəmliyinə sayğı və sevginin şahidi oldum. Tarla dünyanı fəth etmişik. Tarı xalq qoruyur. Dövlətimiz də, Prezidentimiz də, eyni zamanda mədəniyyət işlərində çox böyük rol oynayan Heydər Əliyev Fondunun və onun prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın da məniyyət sahəsində xidmətləri böyükdür”.

“Azərbaycan tarı özünəməxsus bədii-texniki imkanlara malikdir”

R.Quliyevin sözlərinə görə, dövlətin Azərbaycan tarına qayğısı nəticəsində tar dünya mədəniyyətinin tərkib hissəsi olub: “Hamı bilir ki, Azərbaycan tarı və tar ifaçılığı 2012-ci ildə UNESKO-nun Qeyri-maddi mədəni irsin qorunması üzrə Hökumətlərarası Komitəsinin 7-ci sessiyasında Azərbaycan tar ifaçılıq sənəti UNESCO-nun Bəşəriyyətin Qeyri-maddi mədəni irs üzrə Reprezentativ siyahısına daxil edilib. Bildiyiniz kimi tar - mizrabla çalınan simli dartımlı musiqi alətidir. Azərbaycan tarı özünəməxsus quruluşa, konstruksiyaya və bədii-texniki imkanlara malikdir. Ümumiyyətlə, tar aləti bir çox ölkələrdə - İranda, Orta Asiyada, Dağıstanda və başqa yerlərdə geniş yayılıb. Ancaq özəl cəhətlərə malik Azərbaycan tarı digər tar növlərindən xeyli fərqlənir. XIX əsrin II yarısı Azərbaycan musiqi sənətənin ən görkəmli nümayəndəsi sayılan Mirzə Sadıq Əsəd oğlu tar musiqi aləti üzərində rekonstruksiya aparmış, alətin konstruksiyasını elmi-akustik prinsiplər əsasında dəyişdirib. Müasir Azərbaycan tarı 11 simli, geniş səs diapazonuna və zəngin ifaçılıq imkanlarına malik alətdir. Milli musiqi ifaçılığında həm solo, həm də müşayiətçi alət kimi istifadə olunur. Muğam sənətində tar aparıcı alətdir. Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığında bu alətdən geniş istifadə olunur. “Tar” sözünün mənası “sim”deməkdir. Şərqdə bir sıra simli alətlərin adında rast gəlinir: dütar, setar, çahartar və s. Ərəb ölkələrində isə dəf alətini “tar” adlandırırlar”.

Xalq artisti bildirdi ki, məmnuniyyətlə Azərbaycan musiqisinə xidmət etməkdə davam edəcək: “Mən tarımızla Azərbaycan musiqisini tanıdım, yaşatdım və bu xidmətim davam edəcək. Musiqimizi sevən və yaşadan gənclərin olması üçün çalışacam. Tarımız yaşayacaq. Ümivdavaram k, milli musiqimizin səsi həmişə olacaq”.

Ramiz Quliyev ona və tara olan diqqət və qayğıya görə dövlətə və xalqa təşəkkürünü ifadə etdi: “Mən tar ifaçısı olaraq sizin qəzetiniz vasitəsi ilə tara olan sevgiyə görə dövlətimə və xalqıma təşəkkür edirəm. Oxusun tar!”.

Ramid

Bizim yol.-2014.-30 may.-S.13.