Qara müəllim

Elə ədəbiyyat adamları var ki, mənsub olduqları xalqın, etnik-mədəni sistemin mentalitetini bilavasitə daşıyırlar; elələri də mövcuddur ki, həmin mentallığın fövqündə özlərini daha rahat hiss edir, hətta həmvətənlərinə dərs deməkdən zövq alırlar. Qara müəllim birincilərdəndir... Onun əsərləri, düşüncələri, ümumiyyətlə, yaradıcı şəxsiyyəti, mənsub olduğu millətin dünyagörüşünün, vərdişlər sisteminin birbaşa təzahürüdür.

Mən professor Qara Namazovu tələbəlik illərindən tanıyıram, özü də universitet auditoriyalarından yox, Goranboyun pambıq tarlalarından... O zaman tələbələri pambıq yığmaq üçün səfərbər eləyirdilər. Və bizə rəhbərlik edən müəllimlərdən biri də Qara müəllim idi. Pambıq rayonlarından olan bir neçə nəfəri çıxmaq şərti ilə, çoxumuz üçün bu iş maraqsız, demək olar ki, zəhlətökən idi. Ancaq özümüzü elə göstərməli idik ki, kənd zəhmətkeşlərinə ürəkdən kömək edirik. Müləlim-rəhbərlərimiz də bunu bilirdilər, üzəvari də olsa, təşkilatçılıq-idarəçilik nümunəsi göstərir, hərdən bizi danlayırdılar da... Qara müəllimdən başqa...

İlk baxışdan buğda yeyib cənnətdən çıxmış adam təsiri bağışlayan Qara Namazov, əslində, tamamilə haqlı idi. O, yaxşı bilirdi ki, tələbədən pambıq yığan olmaz, ona görə də heç bir işə qarışmır, gözləyirdi ki, vaxt başa çatsın...

Pambığa münasibətini də şeirlə ifadə eləyirdi:

Nə olaydı, hökumət bir plan çəkəydi,

Pambıq əvəzinə bostan əkəydi...

Qaraqoyunlu mahalında doğulmuş, dağlarda, yaylaqlarda böyümüş bir insan aranda, çölün istisində özünü necə hiss edərsə, Qara da elə hiss edirdi. Ancaq onun təmkini, dözümü hüdudsuz idi... Bu müdrik insanla, böyük alimlə daha yaxından tanış olub dostluq etdikdən sonra gördüm ki, həmin təmkin, dözüm Qara Namazovun təbiətindədir. Xalq ruhundan, folklor mədəniyyətindən gələn elə müsbət xüsusiyyətlərə malikdir ki, Tanrı onları hər bəndəsinə əta etmir.

filologiya elmləri doktoru, professor, əməkdar müəllim adlarını, bir sıra mötəbər mükafatları, "Şöhrət" ordenini alana qədər Qara Namazov həm bir tədqiqatçı-alim, həm bir müəllim, həm də müdrik insan olaraq tanınmış, sevilmiş, böyük hörmət-izzət qazanmışdı.

O, tədqiqatçı-alim işini, Tarix institutunun arxiv-kitabxanasına rəhbərlikdən başladığındandır, ya nədir, araşdırmalarında həmişə tarixiliyə xüsusi önəm vermiş, əsas ixtisası olan folklorşünaslıq çalışmalarında da bu cəhət aydın seçilmişdir. Və Qara müəllimin tarixi düşüncəsi bəzən o qədər irəli gedir ki, folklor qəhrəmanlarının, süjetlərinin, epizodlarının hər birində bilavasitə tarix görür... Hərdən mənə elə gəlir ki, onun təsəvvürüdə tarixin reallığı ilə folklorun bu mənada irreallığı arasında, demək olar ki, fərq yoxdur. Qara müəllim xalqa, dədə-babalarımızın səmimiyyətinə o qədər dərindən inanır ki, istənilən folklor yaradıcısının dediyinə tarixi fakt kimi baxır. Əslində, bu onun tarix elmindən çox, folklora - xalqın bədii təfəkkürünə sədaqətinin nəticəsidir.

Professor Qara Namazov yüzlərlə Azərbaycan aşığının, el şairinin yaradıcılığını, Azərbaycan aşıq sənətinin xüsusiyyətlərini tədqiq etmiş, onlarla tərtib kitabları, ona qədər monoqrafiyası nəşr olunmuşdur.

Azərbaycan uşaq ədəbiyyatı mövzusundakı monoqrafik araşdırmaları, ümumiyyətlə, bu sahədə məktəb yaradacaq bir səviyyədədir...

...Onun professor-müəllimliyi alim-tədqiqatçılığının birbaşa davamıdır. Uzun illərdir ki, universitetdə mühazirələr oxuyur, seminar məşğələləri aparır. Filologiya fakültəsinin dekanı kimi də özünün elmi-pedaqoji təşkilatçılıq imkanlarını nümayiş etdirmişdir. Hazırda isə "Dədə-Qorqud" laboratoriyasına rəhbərlik edir.

Professor Qara Namazovun müəllimlik qabiliyyətinin bir mühüm göstəricisi də tələbələri incitməkdən ibarətdir. Məndə artıq az olmayan təcrübəmdən bilirəm ki, tədrisdə həddindən artıq tələbkarlıq çox vaxt uğursuzluq gətirir. Xüsusilə humanitar elmləri tədrisində, birinci növbədə, səmimiyyət, tələbənin ruhunu tutmaq, onu yaradıcı düşüncəyə yönəltmək lazım gəlir... Rəhmətlik Mir Cəlal müəllim deyrədi ki, bəzi müəllimlər ömrü boyu öyrəndiklərini tələbəyə bir ildə öyrətmək istəyirlər... Qara Namazov tələbələrinə, dissertantlarına müəllim, elmi rəhbərdən çox o dərəcədə dost, həmkar münasibəti göstərir ki, tələbədə yüksək qiymət alacağına, dissertanta uğurla müdafiə edəcəyinə heç bir şübhə qalmadığından hər kəs psixoloji rahatlıq tapa, bütün diqqətini əsas işinə yönəldə bilir. Təsadüfi deyil ki, indiyə qədər iyirmi beşdən artıq elmlər namizədi yetirmişdir... Və əminəm ki, bundan sonra da hələ onlarla yüksək ixtisaslı, vətənpərvər kadrların yetişməsində əməyini əsirgəməyəcəkdir.

Qara Namazov nə qədər görkəmli alim-tədqiqatçı, nə qədər təcrübəli müəllim olsa da, bir daha təkrar edirəm ki, bütöv şəxsiyyət, gözəl insandır... Xoşagəlməz vəziyyətlər yarananda müdrik bir zarafatla ovqatı dəyişə, əsəbləri sakitləşdirə bilir.

Mən onu çox istəyirəm... Yalnız dediklərimə - alimliyinə, müəllimliyinə, ümumi insanlığına görə yox... Həm də əmi kimi, dayı kimi... Və laboratoriya müdirliyində, fakültə dekanlığında məni əvəz etmiş "varisim" kimi...

Nizami CƏFƏROV

Ədəbiyyat qəzeti.-2010.- 10 dekabr.- S.5.