İllər, sətirlər

…Rəngi saralmış köhnə vərəqlərdən belə Nəsimi şeri haqq, həqiqət, ədalət, yüksək humanizm şəfəqləri ilə parlayır. Onun insan azadlığını, insan təfəkkürünün təntənəsini tərənnüm edən sətirləri bu gün də hər biçimli, hər geyimli müstəbidlərə qorxunc bir xəbərdarlıqdır. Nəsiminin əsrlərin dolaşıq yollarında didərgin düşmüş səsini bir ahəng düzümündə toplamaq, onun sözlərini, yazılarını axtarıb tapmaq, toplamaq, dünya poetik fikrinin bu cəsarətli, dönməz nəğmələrini bilməyənlərə eşitdirmək, tanımayanlara tanıtmaq müqəddəs vəzifəmizdir. Suriyaya - Hələbə, Türkiyəyə, İrana, güman gələn hər yerə adamlar göndərib Nəsimi irsini təmkin və inadla axtarıb tapmaq, toplamaq gərəkdir. Vaxt gələcək, həqiqət yolunda fikir azadlığı yolunda qurban getmiş böyük Azərbaycan şairi Nəsiminin tunc heykəli yüksələcəkdir. Bu heykəlin qarşısında qoyulacaq ən dəyərli hədiyyə onun ana dilində və onlarca başqa dildə nəşr edilmiş tam toplu əsərləri olacaqdır. Böyük bayrama bu gündən hazırlaşaq.

1969

…Musiqiçi Üzeyir Hacıbəyovla yazıçı Üzeyir Hacıbəyov haqqında danışmaq, onları müqayisə etmək mənim üçün çox çətindir. Bilmirəm, bəlkə də Üzeyir bəy musiqi sahəsində belə nadir istedad sahibi olmasaydı, ədəbiyyat sahəsində yaratdıqları ona tarixdə ölməz sənətkar kimi qalmağa imkan verərdi.

Yada salın Üzeyir bəyin musiqili komediyalarını, bu sənət incilərinin əvəzsiz musiqisini bir kənara qoysaq belə, onlar çox dəyərli ədəbi məhsullar kimi ən yüksək qiymətə laiyqdirlər.

Özümü çox xoşbəxt sayıram ki, 1939-cu ildə, mən Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının sədri olarkən Üzeyir Hacıbəyovu sıralarımıza qəbul etdik. O, Azərbaycan Yazıçılar İttifaqının üzvü oldu.

Elə adamlar var ki, onların doğum tarixi xalqa və hamıya bəllidir. Elə dahi adamlar var ki, onların həyat yolu bütün təfərrüatları ilə bizə bəllidir. Biz bilirik ki, Bethoven, Motsart və Şekspir nə vaxt doğulub. Biz bilirik ki, Üzeyir Hacıbəyov nə vaxt doğulub. Biz bilirik ki, Müslüm Maqomayev nə vaxt doğulub. Ancaq kim bu böyük insanların ölüm tarixini göstərə bilər?

Bir böyük bəstəkar, bir böyük yaradıcı kimi Üzeyir Hacıbəyov, eləcə də sadaladığım o nadir sənətkarlar ölümsüzdürlər. Mən xəyalən uzaqlara - gələcək illərə baxıram. Və oralarda Üzeyir Hacıbəyovun ölüm tarixini görmürəm. Çünki o, doğma xalqının, onlarca başqa xalqın qəlbində yaşayır. Xalqlar ölməzdir. Üzeyir bəy ölməzdir.

1965

Ədəbiyyat qəzeti.- 2010.- 14 may.- S.2.