Şair bəxtəvərliyi

Güneyin müasir poeziya yolçularından olan Namvər Hüseynin "Sözü bal dadır" kitabı imkan verir deyək ki, şair bir poetik təfəkkür sahibi, özünəməxsus yaradıcılıq nüanslarına malik olduğu kimi gerçək aləmi, xüsusi cəmiyyət üzvləri arasındakı münasibətləri qələmə almaqda fərdi baxış sahibidir. O, həyatda şahidi olduğu gerçəkliklərin poetik təqdimində də seçilən zövq və səliqəyə malikdir. Oxucuya elə gəlir ki, həyat və hadisələr şair ilə təmasda olmaq üçün yeni və əlvan libasda təzahür edirlər.

Tənqidçi və şair Məhərrəm Vəlipur topluya yazdığı müqəddimədə qələm dostunun yaradıcılığı barədə çox nikbin olduğunu açıq ürəklə etiraf edir. Müqəddimə müəllifi şairin uğurlarının başlıca qaynaqları sırasında Azərbaycan dilinin zəngin poetik nümunələr yaratmaqda ölçüyə gəlməz imkanlara malik olmasını inamla nəzərə çatdırır. O, yazır: "…Türk dili doğrudan da şeir dilidir. Şeir dili də hər dildən üstündür. Ancaq bu şirin sözlü şair yalnız güldən, çiçəkdən, bülbüldən söz demək istəməmiş, bir dilçi kimi üzərinə düşən vəzifəni uğurla yerinə yetirmişdir".

Dövrünün ictimai, siyasi, ədəbi mühitinin yetişdirməsi olan Namvərin cəmiyyətə, əhatəsində yaşadığı mühitə, təmasda olduğu insanlara, münasibətində müasir əhval-ruhiyyənin hakim olduğu diqqətdən yayınmır. Bu halın başlıca qayəsi bəşər üçün ağ günlər, dinc həyat, firavan yaşayış şəraiti yaratmaqda iştirak etməkdən ibarət olanı poeziya yaradıcıları üçün ən yüksək qayə, müqəddəs amal olduğu azacıq belə şübhə doğurmur. Bu arzu və dilək Hüseyn Namvərin misralarına da qol-qanad verən başlıca istəkdir. Bunun üçün müəllifin aşağıdakı misralarının ötdükləri nəğmələr tutarlı şahidlər olmağa çox layiqdirlər:

Bir dünya yaransın yenidən yeni,

Olmasın çovğunu, küləyi çəni.

O yaşıl qoynuna qonaq gələni,

Gözləsin, qorusun bəbəyim kimi.

Bizim günlərdə qaçqınlıq, köçkünlük, doğma yerlərdən dərbədər düşmək əsrin salnaməsinin ən yanıqlı, ən ağrılı səhifələrinə çevrilmişdir. Bu əzablar xalqımızın həyatından da yan keçməmişdir. Nankor erməni ekstrimistlərinin əli ilə xarabaya çevrilən yurd-yuvaların sızıltısı, söndürülən ocaqların boğucu tüstüsü, ciyərparələri gözlərinin qabağında qanına qəltan edilən anaların fəryadları bu gün də əsrin ən əzablı səhnələrini təşkil edir. Hüseyn Namvər həmin mövzuya həsr etdiyi "Qaçqın" adlı şerində didərginlik həyatının səhifələri dərin və odlu etiraz, yeri-göyü qarsalayan nifrət, Tanrıdan ədalətin qalib gəlməsinə yar olması təmənnası ilə dil açır.

Namvər günəşin zərrin tellərinin simasında yer üzünü isidən, çiçəklərə can verən, dağların qoynunda bulaqlara daşmaq eşqi aşılayan bir qüdrəti tərənnüm edir. Hələ bu da hamısı deyil. Günəşin hər doğuşu, hər gəlişinin yer üzünə, onun insan ünvanlı ən qüdrətli sakinlərinə toy-bayram elçisi olduğunu təsdiqləməyi misralarına həvalə edir:

Aç dağıt, günəşim, qızıl telləri,

Qoy artsın dünyanın varı telindən.

Boylanıb hər yerə işıq paylasın

Yaşam da canlansın, barı telindən.

Yaradıcılığı barədə söhbət açdığım Namvərin "Sözü bal dadır" adlı şeirlər toplusunda "Nəyə gərəkdir" ünvanlı bir şerinə də yer verilmişdir. Qısaca olaraq orasını qeyd etmək istərdim ki, müəllif bu əsərində insanlıqla əlaqədar az qala müqəddəslik məqamına layiq olan məsələlərə toxunur. Ötəri də olsa xatırladım ki, şair yurdunu nə üçün sevir sualına, həmçinin bir neçə taleyüklü sorğulara cavab verməyi oxucunun öz öhdəsinə qoyur:

Doğulduq yurdumda varam deməkdən,

Barındıq bol sudan, duzdan, çörəkdən.

Sevməsə yurdunu kimsə ürəkdən

Nə üçün yaşayır, nəyə gərəkdir?

Hey deyib danışsa özgə adından,

Öz yurdu, öz adı çıxsa yadından,

Yurd üçün yanmasa ürək odundan,

Nə üçün yaşayır, nəyə gərəkdir?

Açdıra bilməsə öz diləklərin,

Köksündə közərən göz diləklərin,

Analar laylası söz diləklərin,

Nə üçün yaşayır, nəyə gərəkdir?

Vətən məhəbbəti elə bir sərvətdir ki, ondan zirvəsi buludlarla döyüşən saraylar, əbədi ömürlü söz abidələri yaratmaq, qələm sahibinin sorağını nəsillərə çatdıran qüdrətli qanadlı qartallarla yan-yana qoymaq olar. Bu hissi bir də həyatın öz sənətkar övladına bəxş etdiyi xəzan tanımayan xəzinə adlandırmaq olar. Maraqlı burasıdır ki, dünyanın ən zəngin dəfinələri belə zaman keçdikcə öz sərvətləri ilə bu və ya digər həddə vidalaşmalı olurlar. Lakin bu elə bir qaynaqdır ki, işləndikcə öz cah-calalını, sərvətini bir qədər də artırır. Zənginləşdirir.

Əgər desəm ki, bu möcüzəvari həqiqəti dərk etməkdə, onu başqaları üçün əl çatan məsafəyə çatdırmaqda söz ustaları qibtə ediləcək qabliyyətə malik olmuşlar məncə, heç də ayaqları yerdən üzülən mübaliğə olmazdı. Onlar bu əzəli və əbədi sərvət barədə söz açdıqca sanki bu xəzinədə olan incilərin toz-torpağını silib təmizləyir, onların saf-sadə təzahür etmələrinə meydan açırlar. Qələm məhsulları barədə söhbət açdığım Namvər bir qələm sahibi kimi bu nemətdən geninə-boluna bəhrələnir. Necə və nə səviyyədə? İstərdim bu sorğunu cavablandırmağı müəllifin misraları öz üzərlərinə götürsün:

Yurdum, sənin yaz gətirən -

İllərinə qurban olum.

Hər boyada gül bitirən

Çöllərinə qurban olum.

Ağ buludla arın-arın,

Şeh çiləyən narın-narın,

Can dindirən yarın, yarın -

Yellərinə qurban olum.

Şaqqıldayıb hay qoparan,

Dənizlərə pay aparan,

Saramızı pak qurtaran -

Sellərinə qurban olum.

Bu, təbii bir haldır. İlhamını və sözünün qüdrətini real həyatdan alan şairin yaşadığı cəmiyyətin problemlərinə laqeyd qalması mümkün deyildir. Doğru inamdır, xalq öz şair oğlunu ona görə fəaliyyət meydanına qovuşdurur ki, hadisələrə nüfuz etmək qabliyyətinə malik olan övladı da onun dərdləri barədə söz-söhbəti insanlara çatdırsın.

Sabir NƏBİOĞLU

Ədəbiyyat qəzeti.-2010.-15 yanvar.-S.5.