Həqiqət sorağıyla

"Bayatı" kitab mağazasının təşkilatçılığı ilə AYB Natəvan klubunda Teyyub Qurbanın "Həqiqət olduğu kimi" kitabının imza günü keçirilmişdir.

İmza günündə tədqiqatçı-alim Şəmistan Nəzirli, tarix elmləri doktoru Cəmil Həsənli, ədəbiyyatşünaslardan Sabir Nəbioğlu, Elməddin Əlibəyzadə, Firidun Qurbansoy, jurnalistlərdən Mirvari Rəhimzadə, şairlərdən Kələntər Kələntərli, Ramiz Məmmədzadə, bəstəkar Sərdar Fərəcov, sabiq millət vəkili Maksim Musayev və b. çıxış edərək arxivlərin qovluqlarından arayıb gətirdiyi sənədlər əsasında keçmişimizi işıqlandıran tədqiqatçı-alim Teyyub Qurbanın yaradıcılıq məziyyətlərindən söz açmışlar. Bildirmişlər ki, Teyyub Qurbanın topladığı sənədlər möcüzəli bir nur kimi tarixi həqiqətlər üzərinə səpilmiş yalan və riyaları əridir, onun şəfəqlərində tarixi ədalət üzə çıxır. Həyatda çox zaman xəbislərlə rastlaşan, ədəbi-tənqidi və pedaqoji fəaliyyətində maneələrlə üzləşən Mikayıl Rəfilinin başına gələnləri Teyyub Qurban onun o zaman Azərbaycana rəhbərlik edən Mir Cəfər Bağırova yazdığı məktublara istinad edərək araşdırır, onun öz dilindən nəql edir. Ən başlıcası, kitabda sübut edir ki, bu şəxsiyyəti xəbislərin caynağından məhz Mir Cəfər Bağırov qorumuşdur. Çıxışçılar T.Qurbanın digər kitabları kimi, bu əsərinin də geniş oxucu kütləsi tərəfindən rəğbətlə qarşılanacağına əminliklərini bildirmiş, bu gün Teyyub Qurban kimi arxivlərdə işləməyə səbri çatan, bu xəzinədəki ziynətləri üzə çıxaran tədqiqatçıların kifayət qədər olmamasından təəssüflənmişlər.

İmza günündə qeyd olunmuşdur ki, kitaba ön söz yazan Mikayıl Rəfilinin qızı Selcan xanımın təkcə bir xatirəsi nə qədər tarixi təhrifləri, populist çıxışları üzə çıxarır. Selcan xanım giriş sözündə bildirdi ki, ötən əsrin 50-ci illərində böhtanlarla, təqiblərlə üzləşən atam bütün vəzifələrdən uzaqlaşdırılmış, ictimai fəaliyyətinə qadağalar qoyulmuşdu. Biz onun həbsini gözləyirdik. Belə bir vaxtda, axşamdan keçmiş Mir Cəfər Bağırov şəxsən özü bizə gəldi, əvvəl bizimlə bir süfrə arxasında çay içdi, sonra atamla başqa bir otağa keçərək təkbətək xeyli söhbət etdilər. Nəticəsi isə səhəri gün axşamüstü bilindi. Həmin gün atam çox sevincək evə qayıtdı və bildirdi ki, mən bütün vəzifələrimə bərpa olunmuşam.

İmza günündə çıxış edənlər bildirdilər ki, yaxşı olardı Mikayıl Rəfilinin əsərləri indiki nəslə çatdırılmaq üçün latın qrafikası ilə nəşr olunaydı. Bu sıradan alimin "Azərbaycan ədəbiyyatı qədim dövrlərdən indiyə kimi" doktorluq işinin çapının vacibliyini vurğuladılar.

Tədbirin sonunda Teyyub Qurban imza gününün təşkilatçılarına və məclisə gələnlərə təşəkkürünü bildirdi. Tədqiqatçılara arxivlərlə ünsiyyət bağlamağı tövsiyə etdi. O, bildirdi ki, məhz bu halda onların yazdıqları və danışdıqları elmə və xalqa nəsə verə bilər. Tədqiqatçı-alim ona təəssüfləndi ki, bəziləri sənədləri arayıb tapmaq əvəzinə eşitdikləri şaiələrə, söhbətlərə əsasən televiziyada, radioda çıxış edirlər. Unutmaq olmaz ki, arxiv materiallarına əsaslanmayan bu səpkili şaiələr, söhbətlər müxtəlif dövrlərin tələblərinə, onları yayanların istəklərinə müvafiq quraşdırılmışdır.

Yeri gəlmişkən deyək ki, kitabın redaktoru əməkdar elm xadimi, Mikayıl Rəfilinin tələbəsi Paşa Əfəndiyevdir. Əsərə filologiya elmləri doktoru Əjdər Ağayevin "Bu gün sevməsələr də, yarın sevərlər məni", Saleh Tahirovun "Arxiv bir xəzinədir" məqalələri də daxil edilmişdir. "Həqiqət olduğu kimi" "Adiloğlu" nəşriyyatında çapdan çıxmışdır.

A.İsmayıloğlu

Ədəbiyyat qəzeti.- 2011.- 1 iyul.- S.3.