Gənclərin yaradıcılıq müzakirəsi

Yanvarın 26-da Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin Natəvan klubunda gənc yazıçıların yaradıcılıq müzakirəsinə həsr olunmuş tədbir keçirildi. Əvvəlcə AYB-nin gənclər üzrə katibi Rəşad Məcid ölkəmizdə gənclər siyasətinin uğurla həyata keçirilməsindən, bu çərçivədə yaradıcı gənclərə dövlət səviyyəsində göstərilən qayğıdan, AYB-nin Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi ilə birgə gənc ədəbi qüvvələrlə bağlı birgə layihələr həyata keçirməsindən, eyni zamanda gənc nəslin uğurlarından söz açdı.

Sonra gənc şair Qismət Rüstəmov "Xoş gəldin, XXI əsr" mövzusunda məruzə etdi (məruzə qəzetimizin bu sayında olduğu kimi dərc edilir).

Məruzə ətrafında gedən çıxışlar zamanı "Ulduz" jurnalının baş redaktoru Elçin Hüseynbəyli vurğuladı ki, maraqlı və əhatəli məruzəyə görə Qisməti təbrik etmək olar. "İradım onadır ki, o, heca və modern şeir bölgüsü təsnifatında yanlışlığa yol verib. Ona görə ki, hecada da modern şeir yazıla bilər, yazılır da. Şerin ayrıca modern növ bölgüsü yoxdur".

Tənqidçi Əsəd Cahangir çıxışında qeyd etdi ki, ən əsası məruzədə təəssürat layihəsinin olmasıdı: "Məruzə elmi təfəkkürə söykənir. Buradakı təqdim, təhlil və tənqid öz obyektivliyi ilə seçilir. Ən əsası, məruzə sistemli idi. Qismət gətirdiyi sitatlarla ədəbi gəncliyin düşüncə tərzini ortaya qoyub".

Yazıçı İlqar Fəhmi məruzədə ədəbi gəncliyin durumunun düzgün ifadə edilə bilməsindən, "Dünya ədəbiyyatı" dərgisinin baş redaktoru Səlim Babullaoğlu Qismətin həmkarlarının bədii mətnlərinə hörmətlə yanaşmasından söz açdılar. Şair Qulu Ağsəs vurğuladı ki, ədəbiyyatda qızıl ortanı tapmaq çətindi, buna baxmayaraq məruzəçi mövzuya ədəbi dəyərlərlə yanaşmağı bacarıb.

Kulturoloq Aydın Xan tərifin çox vaxt böhranla nəticələndiyini diqqətə çatdırdı: "Tərifə meyl dinlədiyimiz məruzədə də önə çıxıb".

Gənc şair Kəramət Böyükçöl də Aydın Xanın fikrilə həmrəy olduğunu dedi: "Qismət istedadlı şairdi. Bu məruzəsində də o, daha çox şair kimi göründü və öz çevrəsinin ədəbi panoramı çərçivəsindən kənara çıxmadı, məruzəsini daha çox kompyuter texnologiyası qurğusu üzərində qurdu".

Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elnarə Akimova dedi ki, istərdim məruzəçi "Ən yeni ədəbiyyat" təqdiminin özünü doğrulda bilməsinin nədənliyi üzərində daha çox dayanaydı.

"Ədəbiyyat qəzeti"nin şöbə müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Adil Cəmil xatırlatdı ki, Qismət mənim tələbəm olub: "Onun ədəbi uğurlarına ürəkdən sevinirəm. O, özünəməxsus təfəkkür sahibidir. Qismətin məruzəsi lakonik, yığcam bir məruzədi. Xüsusilə dili obrazlı və şairanədir. Ancaq istəməzdim ki, bu maraqlı məruzədə tərifə belə geniş yer verilsin".

Şair Qəşəm Nəcəfzadə də məruzədə ümumiləşdirmələrin diqqətəlayiq olduğunu önə çəkdi: "Ancaq məruzədə ədəbi prosesdə gənclərin, konkret yazarın yeri göstərilməyib. Ədəbiyyatımızdakı varislik ənənəsi, dünya ədəbi prosesinə adəptəsi, milli zəminə sadiqliyi məruzədə hiss olunmur. Burada dedilər ki, məruzədə tənqidi münasibət az hiss olunur, məncə, daha çox təhlil yoxdu və bütövlükdə məruzə Əsəd Cahangirin ədəbi-tənqidi qeydlərindən çıxış edilərək hazırlanıb. Məruzə elmi yox, publisistik təəssüratlar əsasında yazılıb".

Gənc şair və yazıçılardan Rəbiqə Nazimqızı, Cavad Zeynallı, Pərvin Nurəliyeva, Elvin Bakiroğlu və başqaları məruzə ilə bağlı fikirlərini bölüşdülər.

Yazıçılar Birliyinin katibi Arif Əmrahoğlu məruzəni qənaətbəxş adlandıraraq dedi: "Ola bilsin ki, başqa bir məruzəçi fikirlərini bir az fərqli şəkildə ifadə edə bilərdi. Mənə maraqlı gəldi ki, məruzədə Qismətin özü var idi. Məruzədən adları keçən gənclər həqiqətən maraqlı və fədakardırlar. Ancaq istərdim təkcə AYB-nin üzvü olanların yox, digər gənclərin də yaradıcılığına nəzər salınaydı. Məruzədə elmilik və insani duyumun harmoniyası öz əksini tapıb".

AYB-nin birinci katibi, xalq şairi Fikrət Qoca məruzəni təqdir edərək dedi: "Xoşuma gəldi, gözəl bir məruzə idi. Əslində hər bir şair özünə ineqrasiya edir. Qismətin istedadı ona imkan verib ki, belə bir məruzə hazırlasın. Mən bu məruzədə tərifdən çox məhəbbət gördüm. Gənclərin bir-birinin tərəfini tutmaları maraqlıdı. Sevinirəm ki, indiki gənc ədəbi qüvvələr orijinaldan tərcümə edə bilirlər".

Xalq yazıçısı, AYB-nin sədri Anar qeyd etdi ki, məruzədəki şairanəliyin təhlilə xələl gətirməməsi daha çox xoşuma gəldi: "Qisməti mənə ilk dəfə Fikrət Qoca təqdim edib. Sonra filormaniyada keçirilən poeziya gecəsində Qismət də bir şeir oxudu və daha çox da o alqışlandı. O, bu gün də burada maraqlı məruzə ilə çıxış etdi və yaradıcılığının daha bir tərəfi önə çıxdı. Sevinirəm ki, ədəbiyyata güclü gənc ədəbi nəsil gəlir. Ədəbi nəsillər bir-birlərinə qarşı olmamalıdırlar. Çox istərdim ki, bu gənclər korlanmasınlar, daha çox bir-birlərinin uğurlarına sevinsinlər, mükafat dalınca qaçmasınlar. Mükafat özü istedadlıları tapır. Yarışsınlar, ancaq əsərlərilə. Bu yolda həmişə Yazıçılar Birliyinə arxalana bilərsiniz".

Müzakirəni AYB-nin gənclər üzrə katibi Rəşad Məcid yekunlaşdırdı.

P.S.

Qismətin "Xoş gəldin, XXI əsr" adı ilə təqdim edilən məruzəsini hər bir qələm adamı kimi, mən də maraqla dinlədim. Yuxarıda verilən qeydlər bir növ elə mənim özümün də fikirlərimi ehtiva etdiyindən geniş münasibət bildirməyə ehtiyac görmürəm. Ancaq Qismətin önə çıxardığı bir neçə məqama münasibət bildirmədən də ötüşmək olmur.

Xalq yazıçısı Anarın belə bir dəqiq ifadəsi var ki, yanlış münasibətə düzəlişi ona görə cavab vermək lazımdı ki, eşidənlər o yanlışlığın doğru olduğu qənaətində olmasınlar. Məruzədə deyilir: "Əfsuslar olsun ki, nə 2000-ci illərin birinci dalğası, nə də indi əsərləri barədə danışacağım nəsildaşlarımın yazılarını "Ədəbiyyat qəzeti"nin səhifələrində görə bilmədik. Bu qəzet sanki qapılarını həm ortayaşlı yazarların, həm də gənc nəslin üzünə bağlayıb və hər yeni çıxan kitab barədə informasiya əvəzinə, nekroloqlar yayımlamaqla ədəbiyyata münasibətini göstərir".

Füzuli elmsiz şeri bünövrəsiz divara bənzədirdi. Əlahəzrət fakta söykənmədən tutulan irad da elədi. faktlara nəzər salsaq, görərik ki, "Ədəbiyyat qəzeti" təkcə son iki ildə Qismətin məruzədə adlarını çəkdiyi nəsildaşlarının sayından çox gənc ədəbi qüvvələri çap edib. İmam Əlinin sözüdü ki, əgər düz deyirsənsə, fakt gətir. Elə isə təkcə 2010-cu ilin faktlarına nəzər salaq: "Ədəbiyyat qəzeti" xalq şairi Fikrət Qocanın "Sara Selcana xoş gəlmisən deyirəm" başlıqlı təqdimatı ilə Sara Selcanın silsilə şeirlərini 18 oktyabr 2010-cu il tarixli sayında təqdim edib və Qismət bunu oxumayıb. "Ədəbiyyat qəzeti" 9 aprel 2010-cu il tarixli sayında xalq şairi Nəriman Həsənzadənin təqdimatı ilə gənc şair Zərifə Şükürovanın silsilə şeirlərini dərc edib və Qismət bundan xəbərsizdi. "Ədəbiyyat qəzeti" 20 yanvar 2010-cu il tarixli sayında xalq şairi Fikrət Qocanın "Üç kitabın yaratdığı təəssürat" adlı məqaləsini dərc edib ki, burada da Qismətin yaşıdları olan Sayman Aruz, Nigar Xiyavi və Məlihə Əzizqızının yeni kitablarının məziyyətlərindən bəhs olunur. Və Qismət bundan xəbərsizdi.

"Ədəbiyyat qəzeti" Qismətin nəsildaşı olan Nuranə Nurun (29 oktyabr 2010), Sona Yaqublu, Qafar Qərib və Elxan Yurdoğlunun (7 avqust 2009), alman dilindən birbaşa tərcümələr edən Rəsmiyyə Babayevanın (6 fevral 2009) yaradıcılıqlarından nümunələri də vaxtaşırı çap edib. Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Adil Cəmilin təqdimatında İradə Aytel və Elşad Ərşadoğlunun şeirləri (20 yanvar 2011) və gənclər haqqında "Yeni ruh, yeni nəfəslə" məqaləsi dərc olunub. Şübhəsiz ki, bunlar da Qismətin nəsildaşları və yurddaşlarıdı və çap olunanların tam siyahısı deyil. O ki, qaldı sözügedən orta yaş nümayəndələrinə, onda gərək yüzdən çox qələm adamının və hansı sayda dərc olunduqlarının siyahısını yazımıza əlavə edək.

Hesab edirəm ki, döymədiyin qapıda əl, getmədiyin evdə, məkanda ayaq izini axtarmaq ədəbdən deyil. Soruşmaq təbir-caizsə, məruzə müəllifi deyə bilərmi məruzəsindən adı keçən gənclərdən kim nə vaxtsa "Ədəbiyyat qəzeti"nə hər hansı (ədəbi dəyərindən asılı olmayaraq) yazını təqdim edib və qəzet həmin yazını çap etməyib? Qəzet ona göndərilməyən yazını, təqdim edilməyən mətni necə çap edə bilər? Qismət ən azından məruzəçi olaraq "Ədəbiyyat qəzeti"ndə son 5 ildə çap olunan yaşıdlarının imzası xətrinə bu qəzeti vərəqləməyə borclu idi. Yaxşı olardı ki, məruzəçi istedadlı gənc şair Ələmdar Cabbarlının adının qabağında yazdığı "adını məşhur türk serialının baş qəhrəmanı Polad Ələmdarın soyadından, soyadını isə böyük Cəfər Cabbarlının soyadından alan" sözləri əvəzinə öz çevrəsindən kənarda qalan istedadlı nəsildaşlarının imzasını da əlavə edəydi. Belələrinin sayı çoxdu və onlar Qazax, Gəncə, Lənkəran, Quba, Aran bölgələrində fədakarlıqla yazıb-yaradırlar. Diqqətə çatdırmaq istərdim ki, "Ədəbiyyat qəzeti" bütün zamanlarda, eləcə də son 5 il ərzində ölkəmizdə, eyni zamanda da Yazıçılar Birliyində gənc ədəbi qüvvələrlə bağlı həyata keçirilən ən kiçik fakta belə biganəlik göstərməyib. Qismətin özünün də qatıldığı və qələm təcrübələri ilə çıxış etdiyi bütün mötəbər tədbirlər qəzetdə layiqincə işıqlandırılıb və o yazılanlardan Qismətin özünün də adı dönə-dönə keçib. Qəzetin təkcə 17 sentyabr 2010-cu il tarixli sayına baxmaq bəs edər ki, bu, doğurdan da belədir.

Qəzetdə verilən nekroloqların ümumi həcmi 5 il ərzində yalnız 2-3 kompyuter vərəqi təşkil edə bilər və bu nekroloqlar bir qayda olaraq yalnız Yazıçılar Birliyi üzvlərinin, onların əzizlərinin vəfatı münasibətilə verilib. Biz qələm dostlarımızın ölüsünə biganə yanaşsaq dirisinə münasibətimiz də səmimi olmaz.

Yadımıza gəlmir ki, Qismətin "nəsildaşım" deyə təqdim etdiklərindən kimsə "Ədəbiyyat qəzeti"ndə kifayət qədər ədəbi nüfuza malik hər hansı bir qələmdaşımızın ciddi polemik yazıları ilə bağlı fikirlərini bölüşməyə səy etsinlər. Təəssüf ki, gənclərin bir qrupu asan çap, himayədarlıq düşüncəsinə hesablanıblar.

Eyni zamanda "Ədəbiyyat qəzeti" təkcə XXI əsrə yox, həm də inamla ona tərəf üz tutan bütün istedadlı gənclərə, vicdanlı söz adamlarına "Xoş gəldin" deməyə həmişə hazır olub, indinin özündə də hazırdı və şübhə etmirik ki, gələcəkdə də belə olacaq.

S.Hüseynoğlu

Ədəbiyyat qəzeti.- 2011.- 28 yanvar.- S.4.