Şairin poetik inamı
Dünyanın səs muzeyi, söz səltənəti,
bənzərsiz abı-havası,
əsrarəngiz təbiəti,
misilsiz mədəniyyəti
ilə xalqımıza
zaman-zaman başucalığı
gətirən, bu gün bizə göz dağı olan, bağrımızı
parçalayan Qarabağ
haqqında yüzlərlə şeirlər
yazılıb. Tahir Taisoğlunun
"Qarabağ" şeiri
də xüsusilə,
seçilir. Qarabağ
yarası, ağrı
və acısı ilə bu vətəndaş
şairi göyüm-göyüm göynədir.
Qarabağ itkisi onu məngənə tək sıxır:
Qarabağım, Qarabağım
Uca dağlı, sıx meşəli
Qoşa
bağım! Hara gedim,
Hara baxım?!
Qəlb göynəyir, baş ağrıyır.
Gözlərimdə yaş görünmür
Ürəyimə bağladığım daş ağlayır!...
Tahirin şeirləri içərisində
"Həqiqətin işığı"
şeirini həyəcansız
oxumaq olmur. Şairin mühakiməsi çox dolğundur. Həqiqətin
üzünə kişi
kimi düz baxan Tahir Taisoğlunun
amalı, əqidəsi
büllur su kimi saf, təmiz
olan, siqlətli şair zirvəsinə ucalmaq
istəyir, həqiqətin
sifətini cilalayır.
Həqiqət nə olduğuna işıq salır:
Haçadır qaranquşun quyruğunun
ucu,
Bəlkə ona görə də uçur!
Arada-bərədə fırlanır.
İlanın dili də haçadır.
Dilinin haçalığı ilə
təhlükəni duyur,
Eşidir
səsi,
Hiss edir yad nəfəsi...
Tahir Taisoğlu
bu haçalanmağı,
ikiləşməyi dünyanın,
insanların timsalında
mənalandırır. Mənanın yeddi rəngini yeddi min yerə yozur. Yaxşı, pis, əyri, düz, qara, ağ kimi fəsadlı
həyat tərzini oxa tutur: Yolların
ağında ya da qarasında alışıb-yanan, söndürən,
sönən insanın
əlinin alış-veriş
yavasına dönən
qara siqlətini aşkarlamağa
çalışır:
Dünyanın da haçalanmağı,
bölümü var,
Həyatı, ölümü var!
İnsanların da ikiləşməyi,
Ölümü olur,
Yoxsa yaşaya bilməzlər onlar
Bir əli ilə verir
Bir əli ilə alır.
Haçalanır əlləri,
Haçalanır əməlləri.
Gah yaxşılığa uzanır
Gah kişiliyə.
Sevincin,
kədərin,
Qaranın, ağın,
Əyrinin, sağın.
Arasındadır insan.
Yollarının ağında,
Qarasındadır insan!
Sonra şair
haçalanmaq termininə
bir qədər də geniş, düşündürücü məna verir. Oxucunun haça həqiqətini ünvanına yönəldir.
Həyatın da ikiüzlü,
namərd, zorlu və zorsuz, təlatümlü olmasına
insan da poetik inam yaradır.
Şairin təbirincə desək, çay çayı yeyir. Dənizlər çayları, yollar
cığırları, dağlar
təpələri, gündüzlər
gecələri, yerlər
göyləri sağır.
Dünya da axır
bizləri yeyir. Sağ ikən ölüyə dönürük
və s... Bizə əsr-əsr, zaman-zaman
göz dağı olan Arazı Kür çayı balaca qara balıq
kimi udur. Özü ilə birlikdə bu qədim çayı
Xəzərə yem edir. "Azərbaycan
xəritəsi önündə"
dayanıb, dünyanı
bu sirri-yuvasına məzlum-məzlum baxan, gəlimli-gedimli həyatın
sehrinə dolan şair fikir-fikir əriyir. Yoxluğa doğru əl
açır. Bir ovuc artıq ömür diləyir. Arazla Kürün timsalında bu məlum və
qeyri-məlum həqiqətləri
dəvəyə duz yükləyən kimi ömrünə yükləyir:
Araz çayı gəlib, gəlib,
Kürlə birləşəndən sonra,
İki çayın adı bir olur,
O da Kür olur.
Elə bil ki Kürdə boğulur Araz, yox olur.
Yaxud davam edir Kür,
Çay boyu Kür adi
görünür.
Çay
çayı yeyir, çay çayı yeyər!
...Əgər...
"İslanır" şeirində şair daha nigarandı. Oğlundan,
Şuşadan, külli
Qarabağından... Söz içindən
söz axtarır.
Ocaq sönür, sönür köz axtarır. Otağı istidir. Az-çox süfrəsində yeməyi var. Ancaq fikir-xəyal onu fır-fır fırladır.
Şairə elə gəlir
ki, dünya bom-boşdu. Yolların sifəti
Şuşada buz bağlayıb, Cıdır
düzü Qacarın,
Vaqifin, Qasım ağanın kəsilmiş
başları altında
hələ də qan içindədir.
Külək əsir, soyuqdur.Buz bağlamış
qırovlu külək
kimi pəncərəni
döyəcləyir.Bir ovuc
quru yer yoxdu, orda da
bir ayağı üstə
oturub canını isindirsin. Onu islandıran bəlkə Qarabağın gecə-
gündüz yağan
şıdırğı yağışı,
dolusudur. Ona elə gəlir ki, dünya indicə yağış selində boğulub, sərçə kimi öləcək:
Yollar
şar kimi qırışıq,
Zaman da qarmaqarışıqdır.
Otağımda isti işıq,
Oğlum
bayırda islanır...
"20 Yanvar" uzanır,
Bu şəhərin səbri
yanır,
Şəhidlərin qəbri yanır,
Ağrım bayırda islanır.
Şairin
hər bir şeiri
dolğun məzmunlu, fəlsəfi qayəlidir.
Onun söz köhləni
hər an şahə qalxıb, sərt yoxuşları əridə
bilər:
Gözlərinə baxa-baxa
Çıxdım gecədən sabaha,
Nə bağrımdan qopan aha,
Nə dərdimə
baxan oldun.
Şad olardı qəlb yarıyla,
Ağaclar da öz barıyla.
Niyə
eşqin sularıyla,
Sən hər yana
axan oldun?!
Tahir Taisoğlunun "Ola-ola yox olan adam"
şeiri olduqca ibrətamizdir,
oxucunu dərhal ələ alır. İçini yeyə-yeyə özünü
yeri gəldi, gəlmədi, öyə-öyə,
müştəbehlik yabısınımahmızlaya-
mahmızlaya yüngül,
şit, bayağı,
düşük sözlərlə
baş qatan adamları söyüd ağacdan quruyub düşən yarpaqlara bənzədir. Şair haqlı olaraq elələrini ola-ola, yox olan adam sayır. Elələrini cəmiyyətə, insanlığa ağır
yük hesab edir. Onların iyrənc portretlərini
qara rənglə çəkir;
o sayaq ünvanları dolaşıq,
yolları daş-kəsəkli,
özləri yaramaz, sifətləri padoş, gönündən qalın
olur:
Öz içini
yeyə-yeyə "yaşadı".
Öz qanını
içə-içə yaşadı.
Qarıdı.
Bir gün gördü
Həyat
keçib, qatar
kimi
Qarşıdakı "dayan"- deyə
bağırdı.
Şeirin məna çalarları aydındır. Şair həyatın yükünü
saman çöpü
kimi daşıyan, başdan soyuq, ağıldan kəm olan adamların son günlərini fəlakət
sayır. Tənhalıq
içində öz-
özünü yeyib qurtaran, sümükləri
ilə qəbrini qazan belə tərkidünya
adamları acınacaqlı
şəkildə lənətləyir.
Tahirin ana haqqında yazdığı şeirlər
onun özü kimi kövrək və duyğuludur:
Pərişan, nigaran olma bu qədər,
Mənə bu dünyada nə ola bilər?!
Elə ki, bəd nəzər
haqlayır məni,
Sənin
duaların saxlayır
məni...
...Kimsə saxlayanda məni yolumdan,
Xəyalın yapışır, tutur
qolumdan!
Elə ki bəd nəzər
haylayır məni,
Sənin duaların saxlayır məni.
Bilirəm, dünyada nə
qədər sağsan,
Məni
də qoruyub saxlayacaqsan.
Şair
Şuşa yasını, Ağdam ağrısını çətin
çəkir. Ram olmur.Mənfur
düşmənə qalib
gələndən sonra
Şuşanın sal daşlarını, gülünü,
çiçəyini göz
yaşları ilə sulamaq həsrətindədir.
Üzünü Bağırqan qayasına
sürtüb Vətən
harayına ucalır.
Təkrar-təkrar "qorumadıq səni,
Şuşam"-deyə-deyə
inləyir. Şuşa itkisinə
inanmaq istəmir.
Və bu milli yaramıza
yas tutur. Bu bəşəri faciəni- yuxu kimi yozur."Segah"dan, "Şikəstə"dən,
dürlü-dürlü poetikləşən,
möhtəşəm Qarabağı,
Xarı Bülbülü,
azad görməyincə
təsəlli tapa bilməyəcəyini ömür-ömür,
şeir-şeir poeziya
qanı ilə rəngləyir.
Çəmənlərin, çiçəklərin
Nə gündədir,
Bu gün Şuşa?!
Başın üstə buludların
Çox
dolanır
Çin-çin Şuşa,
Bu nə gündür,
Nə düyündür.
Şuşam mənim?!
Ürəyini, həqiqətini
Hey doğrayır,
Dişim
mənim!
Tahir Taisoğlu bir şair kimi daxilən
zəngindir, poetik inamlıdır. Şeirin həm dərin ağrısını, həm də sevinc notlarını cilalamağı yaxşı
bacarır.
Tahir Taisoğlu bədiiliyi
lövhələr çəkir.
Sözün rəngini duyur.
Dünyanın ən
uzun ömrün neməti şeirdir.
Tahir Taisoğlu xoşbəxt şairdi. Onun şeirləri əsl şair ürəyindən kök atan, milli, bəşəri motivlər üzərində rişələnən, rübab kimi çalınan bizə zövq verən, duyğu və düşüncələrimizi, çiçəkləndirən poetik məna ilə dolğun, kitab-kitab oxunan, işıq-işıq parlayan söz çələngidir. Onun poeziyası ruhumuza çiçək yağışı kimi qoxu çiləyəcək!
Ənvər Əhməd
Ədəbiyyat qəzeti.- 2017.- 25
noyabr.- S.25.