"Gizlincə atılmış məktublar yaxud

arvadı evdə saxlamağın yeni üsulu"

 

İkinci pərdədən ikinci şəkil

 

Kommons, şortu qadınlar, skripkaçılar, Risk.

 

KOMMONS (hər iki tərəfində oturmuş şortu qadınları qucaqlayaraq oxuyur):          

 

Dəm-də-də-dəm!

Başqası yox,

İsgəndərəm!

Zülqərneyn

İsgəndər!

Dəm-də-də-dəm!

İsgəndərəm

mən!

 

(Şortu qadınlardan birini özünə sıxır).

 

Statira - sən,

 

(Şortu qadınlardan o birini özünə sıxır.)

 

Roksana* da

Ay totuş, sən!

Dəm-də-də-dəm!..

 

(Çalğıçılara.) Ey, çalğıçılar, İsgəndərin marşını çalın! Zülqərneyn İsgəndərin!

BİRİNCİ SKRİPKAÇI: Üzr istəyirik, cənab! Ancaq biz o havanı bilmirik.

KOMMONS: Bilmirsiz? Onda "Qara Cok"u çalın!

İKİNCİ ŞORTU QADIN: " Cok" daha yaxşıdı. Ancaq mən " Cok"u çox sevirəm.

KOMMONS: Yaxşı! olsun, qara olsun - mənim üçün fərqi yoxdur.

Skripkaçılar çalır.

İKİNCİ ŞORTU QADIN: Yaxşı olar ki, meyxanəyə gedək, qəşəng oğlan! Bizim o balaca hakimlər ki, var e, adama elə çəp-çəp baxırlarBir gördün ki, bizi tutub, Brayduellə göndərdilər!

KOMMONS: O hakimciklər kimdi ki!?. Mənim kimi mühüm bir adamın yanında onlar heç cıqqırıq da çəkə bilməzlər! Elə ki, bildilər mən lordam, qurtardı getdi, bizə toxuna bilməzlər!

BİRİNCİ ŞORTU QADIN: Oy, bağışla, mənim mehribanım, mən heç bilmirdim ki, sən lordsan!

KOMMONS: Bəli, gözəlim, İrlandiya krallığında* mən - zat-aliləri lord Kilfobam!

Risk onlara yaxınlaşır.

RİSK: Milord Kilfob sizi Londonda görməyimə çox şadam!

KOMMONS: A-a-a, Nad Risk, əlini ver görüm, dostum! Bura bax, vicdanı təmiz Risk, mənimlə meyxanəyə gedək! Orda sənin sərəncamında bir şüşə əla şərab, bir nəfər gözəlçə olacaq! Bilirsən

Kommons Riskin qulağına nəsə pıçıldayır.

BİRİNCİ ŞORTU QADIN (rəfiqəsinə). Lord olasan, özün (Riskə işarə edərək) fırıldaqçıya oxşayan belə biriylə  cici-bacı olasan? Yox, burda nəsə var! (Kommonsa işarə edərək). Kim bilir, bəlkə bu, hansı bir zadəganınsa şpaqasını belinə taxıb, küçədə veyillənən, usta şəyirdidi, kimdi?

İKİNCİ ŞORTU QADIN: Mənə elə gəlir ki, Saki, bu fırıldaqçının biridir, bizim haqqımızı verməyib, aradan çıxacaq.

BİRİNCİ ŞORTU QADIN: Beləsi adamın axırına çıxar! Az qalacaq ki, lap alt paltarımızı da çıxarıb, onun əvəzinə meyxanədə hesab ödəyək! Bununla bizimki tutmaz!

KOMMONS (yavaşdan Riskə): Mənə yarım kron borc verməzsən? Tanrıya and olsun ki, sabah qaytaracağam!

RİSK: Məmnuniyyətlə verərdim, amma cibimdə bir qara qəpik yoxdu. Ağa məni dalınca göndərib, tələsirəm.

KOMMONS: Onda xoş gəldin, xeyrə-şərə yaramazın biri! (Şortu qadınlara) Gedək, gedək meyxanəyə! Özü musiqi ilə!

İKİNCİ ŞORTU QADIN: Siz deyirsiz, cənab? Axı biz sizə layiq deyilik!

KOMMONS: Əlbəttə, siz lorda layiq deyilsiz, ancaq cəhənnəmə ki!.. Lordların çoxu belə tanışlıqdan iyrənmir. Bir halda ki, mən sizin səviyyənizə enirəm

BİRİNCİ ŞORTU QADIN (onun sözünü yarımçıq kəsərək): Bizim səviyyəmizə enirsən, ay bambılı?!

İKİNCİ ŞORTU QADIN: Lorda bir bax! Kim bilir, hansı bir mirzəninsə yanında şəyirddi, ya da hansı köşkdəsə əsgi-üsgü satır!..

BİRİNCİ ŞORTU QADIN: Boynuna al, hansıyla məşqulsan? ?

İKİNCİ ŞORTU QADIN: Biz sən deyən axmaqlardan deyilik, oğlan!.. Gərək bunu başa düşəydin! Dərrakən var, sənin?

KOMMONS: İndi görərsiz, mən başa düşənəm, ya yox! Bu saat sizə göstərərəm, küçə şortuları!..

Şortu qadınlar qışqırmağa başlayırlar.

- Ay aman!

- Öldürürlər!

- Bizi soyurlar!

- Bizi döyürlər!

KOMMONS: Bu saat sizin axırınıza çıxacağam!

Kommons şortu qadınları döyür, onlar güclə qaçıb, canlarını qurtarırlar.

Kommons da onların ardınca qaçır.

İKİNCİ SKRİPKAÇI: Bunun əlindən salamat qurtara bilsək böyük işdi! Başqa heç lazım deyil!

BİRİNCİ SKRİPKAÇI: Bizim dərimizi soymasa, skripkamızı sındırmasa - elə buna görə sağ olsun!

Kommons qayıdıb gəlir.

KOMMONS: Onlarla haqq-hesabı çürütdüm!

İRİNCİ SKRİPKAÇI: Yaxşı olardı ki, bizim haqqımızı verəydiz, cənab. Gedib kontrdans* çalmaq vaxtımızdır.

KOMMONS: Siz həyasız adamlarsız! O cür çaldığınız musiqidən ötrü hələ cürət edib pul da istəyirsiz?! Bir qara qəpik almayacaqsız! Siz Milad axşamı şagirdlərin çaldığından da on dəfə pis çalırsız. Əməyinizin haqqı kimi, o skripkaları sizin başınıza çırpıb, cilik-cilik eləmək yaxşı olardı!

BİRİNCİ SKRİPKAÇI: Belə sözlər centlmenə layiq deyil, cənab

KOMMONS: ?! Onda mən sizinlə centlmenə layiq şəkildə danışaram!

Kommons şpaqasını sıyırır.

İndi baxın, it uşağı, görün ağalar sizin kimilərin haqqını necə ödəyir! Bu saat sizin bağırsaqlarınızı yerə tökəcəyəm, qoy, skripka düzəldənlər onlardan istifadə etsinlər.

Skripkaçılar qaçır.

Qorxaq küçüklər - mənim kimi bircə adam bəsdi ki, onlar qaçıb, canlarını qurtarsın! Sısqa şeytan balaları! Mən bir ordunu məhv etmişəm. Mənim qabağımda Hannibal* kimdir? Heyif ki, mənim kimi cəsur bir cavan keşiş cübbəsi geyməyə məcbur olacaq!

Küçə fənərlərini yandıran məşəlçi gəlir.

Ey, küçüyün biri, bura gəl! Sən kimsən, Günəşsən, Aysan, bəlkə, yeddi səma ulduzundan birisən, ?

MƏŞƏLÇİ: Bəlkə, cənabınız istəyir ki, mən işığı yandırım, ser?

KOMMONS (istehza ilə): Bəli, ser! Bəlkə, sən, dələduzun biri, məni dissenter* hasab edirsən? Lənət şeytana, elə bilirsən ki, mənim ruhumun işığı bütün ətrafın zülmətinə aydınlıq gətirəcək?! Xeyir, məncə, hamısından yaxşısı sənin məşəlindir! Apar, apar məni, alçağın biri, qoy, gecənin qaranlığı aralanıb, mənə yol versin!

Sərxoş şəyird,

çürüməyəcək heç vaxt -

gücü, zoru

qalacaq dostlar üçün.

Bax, bir nəfər

salırsa aləmi lərzəyə -

necə çürüyüb

heç ola bilər?!

Qeyd. * Statira Roksana - Soqdian knyazı Oksiartanın qızı Roksana makedoniyalılara əsir düşmüşdü çox gözəl olduğu üçün Makedoniyalı İskəndər onunla evlənmişdi. Onların oğlu vəliəhd olmalı idi, ancaq bizim eradan əvvəl 311-ci ildə Roksana İskəndərin digər dul arvadı Statiranın təhriki ilə öldürülmüşdü.

* İrlandiya krallığı - İrlandiya, əslində, İngiltərənin müstəmləkəsi idi, ancaq formal olaraq Birləşmiş Krallığın eynihüquqlu hissəsi hesab olunurdu.

* Kontrdans - ingilis xalq oyun havası.

* Hannibal - bizim eradan əvvəl təxminən 247-183-cü illər arası yaşamış Karfagen sərkərdəsi.

* Dissenter - puritan sektalarından (təriqətlərindən) birinin üzvü.

 

Henri Fildinq

 Təqdim etdi:

ELÇİN

 

Ədəbiyyat qəzeti.- 2018.- 1 dekabr.- S.9.