ƏDƏBİYYAT ÜZRƏ 1990-CI İLİN NOBEL MÜKAFATÇISI - Oktavio Pas

Meksika şairi, kulturoloq, tərcüməçi, esseist, siyasi publisist, Qərb və Şərq sivilizasiyası üzrə tədqiqatçı. 31 mart 1914-cü ildə Mexikoda dünyaya gəlib. Atası dövrünün tanınmış hüquq müdafiəçisi, jurnalist, siyasi xadim olub. Ailə ənənələrinə zidd gedən Pas universitet təhsili almaqdan boyun qaçırıb. İlk kitabı "Vəhşi ay" (1933) adı ilə nəşr olunub. Valensiyadakı antifaşist yazarları konqresində (1937) iştirak edib. İspaniyada vətəndaş müharibəsi cəbhələrində olub.

"Onlar ötüb keçməyəcək" (1936) kitabındakı şeirləri ilə fransız sürrealistlərinə ruh yaxınlığını ifadə edib. 1944-1945-ci illərdə ABŞ-da yaşayıb. Daha sonra Fransa və Hindistanda diplomatik fəaliyyətdə olub. Avropa və Amerikada müəllimlik edib. Ona ümumdünya şöhrətini esselərdən ibarət ilk nəsr kitabı - "Tənhalıq labiriniti" (1950) gətirib. Tanınmış şair 1998-ci ilin 19 aprel tarixində Mexikoda vəfat edib. "Hərtərəfli yaradıcılığına, çılğın və mübariz şeirlərinə, humanizm və bütövlük uğrunda mübarizəsinə görə" 1990-cı ildə ədəbiyyat üzrə növbəti Nobel mükafatına layiq görülüb.

Külək

Yarpaqlar nəğmə söyləyir,

külək danışdırır çiçəklərini:

qızılgül rəqs edir yerində

sahil mehi tumarlayır ləçəklərini.

Buludlar qatarlanıb gedir

üzü sonsuz səmaya doğru,

üfüq qucaq açır

qəfil qonağına.

Buludlar

üfüqü alır qucağına,

gözəl qız yalın ayaqlarıyla

darayır köpüklü sahilləri.

İşıq seliylə köpüklü ləpələr

alar məni qoynuna;

ömür - bir küləkdir

uçuram əvvəlindən sonuna.

***

Ay işığı düşdükcə

sıx qızılgül kolları

fişəng kimi sıyrılır qaranlıqdan.

Və o fişəng işığında

dalğalar haçalanır

nəğmə deyə-deyə sahilə.

Qızıl külçəsinə bənzəyir

çiçəklərin düzümü,

fişəng kimi nura boyayır göy üzünü.

Külək vurduqca

spiral kimi közərir qızılgül kolları,

çiçək ətri bürüyür sən getdiyin yolları.

Dünənim - astagəl,

sabahım - işıq, dalğa və külək,

səsim - sənə doğru tələsən ürək.

İki bədən

İki bədən qovuşur,

gecə sahildə qovuşan

dalğa kimi.

İki bədən görüşür,

gecə Ay işığına boy verən

ağac kimi.

Bəzən o iki bədən

gecə zülmətində səhraya düşən

soyuq daş kimi qovuşur.

Bəzən o iki bədən

soyuq bıçaq kimi bərq vurur

sancılır gecənin köksünə.

Bəzən o iki bədən

bir kərə

sönmüş ulduz kimi

düşür göydən yerə...

Budaq

Sap kimi nazik

lap üst budaqda,

titrək səslə oxuyur bülbül.

Səsindən inildəyir,

zağ-zağ titrəyir budaq,

bu, oxumaq deyil, zülmdü ancaq.

Bu səsdən od düşür

şam ağacına,

bu, oxumaq deyil,

boyanmaqdır özü-öz al qanına.

Kaş qaldırmazdım başımı ona sarı:

görməzdim o quru budağı,

bu, oxumaq deyil, ölüm nəğməsidir

günün günortaçağı.

Daş

Röyamda gördüm ömrümü

yuxumda baş alıb getdim

ömrümün sonuna

ayaqlarım dolaşa-dolaşa.

Qəfil oyandım,

bir anlıq gerçəkdə gördüm özümü,

daş kimi ağır həyatın buxovu

yenə qaraltdı gözümü.

Ömür - daş kimi ağır,

göydən başıma daş yağır,

gözümə durur yaşamaq,

hardasa bir məzardan

başdaşım mənə baxır.

Oktavio PAS

Tərcümə etdi: Əyyub Qiyas

Ədəbiyyat qəzeti.- 2018.- 8 dekabr.- S.21.