Edmund Spenserin sonet dünyası

XVI əsrin ikinci yarısında Britaniyada yaşayıb-yaradan, yaradıcılığı ilə dünya ədəbiyyatı məkanında Edmund Spenser (Edmund Spenser, 1552-1599) adını yüzilliklərin yaddaşına yazan ingilis şairlərindən biridir. Onu da qeyd edim ki, o, yalnız şair kimi deyil, həm də Qərb-Şərq ictimai-tarixi və mədəni əlaqələrinin unudulmayan alimi kimi ədəbiyyat tarixində xatırlanır. Onun 1596-cı ildə yazdığı təxminən yüz səhifədən ibarət olan "Müasir İrlandiyanın tarixinə nəzər" adlı nəsrlə yazdığı dialoqu ölümündən sonra - 1633-cü ildə nəşr olunmuşdur. Bu ədəbi dialoqunda Edmund Spenser şotland və irland etnogenezində türk-iskit tayfalarının müstəsna yerini müəyyənləşdirməyə çalışmış və sonralar müstəqil ölkə kimi tanınan Şotlandiya və İrlandiyanın keçmiş tarixinin və mənşəyinin böyük bir qolunun Şərq ölkələri tayfalarının adı ilə bağlılığı haqqında tarixi və ədəbi sübutlarının şərhini təqdim etmişdir. Lakin Britaniya ədəbiyyatında və poeziyasında Edmund Spenserin ikinci dəfə ailə həyatı qurduqdan sonra - həyat yoldaşı, irland qızı Yelizaveta Boyla yazdığı sonetləri ilə şöhrət qazanmışdır. İndi ədəbiyyatı və poeziyanı öyrənənlər Şekspir sonetləri ilə yanaşı, Spenser sonetlərini də sevə-sevə mütaliə edirlər. Xanəhməd Novruzov uzun illərdir ki, Britaniya şairlərinin, xüsusilə şotland əsilli Robert Börnzün şeir və nəğmələrini sevə-sevə dilimizə tərcümə edərək gözəl poetik tərcümə nümunələrini yaratmışdır. Bu günlərdə onun Edmund Spenserin sonetlərindən bir neçəsinin poetik tərcüməsi ilə tanış olanda, onun hələ tələbəlik illərindən müşahidə etdiyim poeziyaya olan hədsiz maraq və sevgisinin qığılcımlarının alovlandığını gördüm. Ümid edirəm ki, Xanəhməd müəllimin bundan sonra da orijinaldan etdiyi tərcümələri oxucuların xoşuna gələcək, zövqünü oxşayacaqdır

Şahin Xəlilli

Ədəbiyyat qəzeti.- 2018.- 21 iyul.- S.23.