Hötenin «Şərq-Qərb

divanı»ndan nümunələr

Azərbaycanın xalq şairi Sabir Rüstəmxanlı dahi alman şairi J.V.Hötenin "Şərq-Qərb divanı"nın dilimizə tərcüməsini bitirmək üzrədir. Oxucularımıza "Divan"dan bəzi nümunələri təqdim edirik. Şeirlər alman dilindən sətri tərcümələr əsasında çevrilmişdir.

"Muğamnamə"dən

Hicrət

Şərqdən-Qərbə, Şimala dünya başdan-başa qan,

Tac düşür, ölkə çökür...

Neçə səltənət viran!

Bu zülmətdən yorulsan, Cənnət çəksə canını

Hafizin vətəninə sür ömür karvanını!

Eyş-işrət dünyasının çılğın çal-çağırları,

Ruhuna qida verər ölməz həyat suları...

Orda düşüncə azad, ruhun istəkləri hür,

Hər insanın köksündə canlı tarix döyünür.

Orda axtar kökünü, qulaq yetir hər səsə.

Qutsaldır Tanrı eşqi göydən necə gəldisə.

Dön ilkin təmizliyə, sevgiylə coşsun qanın.

Gör necə bağlıdılar, əmrinə Yaradanın?

Böyüklərə ehtiram keçmişlərə aparsın,

Gör yadlar arasında nə doğmalıq tapırsan!

Yenə sevgi mühiti, xalqların gənclik çağı.

Hər kəs öz imanında, hər ürək eşq ocağı.

Orda ruhlar qanadlı, insan mələyə bənzər.

Üfüq bağında Günəş açan çiçəyə bənzər.

Çöldə sürü otaran çobanlara qarış gəz,

Gündüz günəşə vurul, axşam Ayla barış gəz.

Ədviyyat sat, şərbət iç, qəhvə istə fincanla.

Keç susuz səhraları,hikmət yüklü karvanla.

Qəmlən qərib axşama , gül gələn səhərlərə.

Yollarla yoldaşlıq et, çöllərdən şəhərlərə.

Karvan gedib qayalı gədikləri aşanda,

Sarvan üstünə gələn qorxuyla savaşanda

Sıxılıb hürküclərə nicat umanda göydən

Qovala əşkiyanı qorxusuz səsinlə sən.

Zınqırovu dinləyib ulduzlar da mürgülər,

Karvanı xilas edər söylədiyin türkülər.

Ya meyxana odası, ya isti hamam olsun,

Ancaq bahar rüzgarı əssin, içəri dolsun.

Müşk-ənbərin qoxusu yayılsın yavaş-yavaş,

Hafiz öz divanıyla olsun hər kəsə sirdaş.

Hər yerdə gəlsın dilə sehrli misraları

Bələdçitək aparsın bizi mənzilə sarı.

Orda ki, şair sözü ucadır taci-taxtdan,

Şeytan yoxa çıxacaq, şər keçəcək uzaqdan.

Cənnətin qapıları taybatay açılacaq,

Qısqanc ürəklərə də mərhəmət saçılacaq.

Müdriklik hökmlərdən tutulsa, sözsüz,

Olarıq sözümüztək özümüz də ölümsüz...

Azad fikir

Siz təpilin çadırlara, siz qapanın hücrələrə

Mən yəhərdə hakim olum, uçum uzaq ölkələrə.

Ulduz yansın başım üstdə,

sübh nurunu içib gedim,

Mən atımın qanadında,

yad ellərdən keçib gedim.

Öz işıqlı şamlarıyla, yol göstərsin bizə göylər,

Dağları aş, çölləri keç, qarşılasın göy dənizlər.

Üz çevirib səmalara, Tanrının taxt- tacına bax,

Ondan işıq umursansa üzünə günəş doğacaq!..

Gerçək şeir

Hansı qaynaqlardan güc alır şeir,

Nədən ilham atı yoldadır yenə?

Nədən bu nəğmədən ürək titrəyir

Köçüncə insanın hafizəsinə?..

Aç öz ürəyini, dayanma bekar,

Həyatın sevgiylə yoğrulmalıdır.

Nədən oxuyursan , oxu, nəğməkar,

Nəğmənin ilk sözü eşq olmalıdır.

Saqi, dayanmadan bizə mey gətir

Boğaq şərabında öz nəfsimizi.

Köhnə meyxananın köhnə həsrəti

Dünya dərdlərindən ayırsın bizi.

Şeirin bir gücü də qılınca bağlı...

Əlində şimşəktək parlayan zaman

Yenə də cəng səsi , savaş sorağı...

Yenə də öndədi şair-qəhrəman.

Bir də nifrət ilə körüklənir söz,

Şair pisliklərin düşmənidir, bil.

O bir orduyla da gəlsə üzbəüz

Gözəli çirkinə dəyişən deyil.

Dörd hikmət söylədi o qoca ozan,

Elə ki, su içdin bu dörd çeşmədən.

Onda görərsən ki qoşa durursan,

Şeir meydanında Hafiz ilə sən.

"Hafiznamə"dən

Fitva

Hafizin şeirinə qulp qoyan kəsin

Gərək başı çıxsın sözün sehrindən.

Şairin ilhamı sərhəd tanımaz,

Aşar üfüqləri dünya qəhrindən.

Şəriət dəllalı elə bilər ki

Şair uzaq düşüb dinin bəhrindən,

Olumu ölümə təslim edənlər

Tiryəki seçməzlər ilan zəhrindən.

Bu gizli savaşın qalibi kimdir?-

Nəfsinə uymadan düz yolu gedən.

Ruhumu əzabdan qorumaq üçün

Hafizin yoluyla gedəcəyəm mən.

"Allah bağışlasın günahımızı!"

Dedi Əbusüud, o fitva verən...

Sınırlanmamaq

Əbədisən, bitməzsən, ondandı böyüklüyün,

Başlaya da bilməzsən- alın yazında düyün.

Şeirin - dönən, fırlanan, ulduzlu göy qubbəsi

Sonun da başlanğıcdır - həyat verir nəfəsin.

Bütün yollar yarımçıq- nə enir , nə ucalır

Başlanğıclar əbədi, təkcə son sona qalır.

Sən sevgi bulağısan, sevgini duyanlara,

Suyun fışqırıb axar, nəşə ilhamın çağlar,

O suları öpməyə can atmada dodaqlar.

Sən könül nəğməsisən - yaranmadan quş olan.

Sevgi dolu ürəksən - hər an dolub-boşalan.

Dünya fırlanıb getsin! Uçub olsun bir xəyal

Bu yarış meydanında, Hafiz, təkcə özün qal!

Səninlə, ekiz qardaş - mən yarışmaq istərəm

Çünki ikimizə də bir verilmiş nəşə, qəm

Yenə sənin qismətin eşq olsun, işrət olsun

Qürurum və həyatım sənə məhəbbət olsun

İndi alış, ey şeir, öz odunda yenə sən

Çünki köhnədən-köhnə, ən yenidən-yenisən!

"Eşqnamə"dən

Oxu kitabı

Sevgi səlnaməsi ən ali kitab,

Orda hər suala taparsan cavab.

Onu ömür kimi vərəqləyərsən

Özünü güzgüdə görmək istəsən.

Beşcə səhifəyə sığmış səadət

Sonra fəsil-fəsil ayrılıq, həsrət

Görüş beş-üç cümlə, ya da ki bir an

Xoşbəxtlik yazarın çıxmış yadından.

Bir cild başdan-başa gözüyaşlı qəm,

Oxuyub sonuna çata bilmirsən.

Ey, böyük Nizami! Sözü sirr dolu

Şeirindən başlayır həqiqət yolu.

Çözə bilərdinmi bu naxışı sən

Özün sevilməsən, sevə bilməsən.

***

Şübhəli

Baxmaq deyildir asan

Zümrüd bəzəklərinə.

Susum, yoxsa yaraşan

Sözlər axtarım sənə?

Həm çağıran, həm qovan

Daşların şəfəqi sirr.

Ürəkləri buzladan

Yandırmağa tələsir.

Qoşadır can ilə qan

Yer axşamlı, səhərli

Uzaqdan göz oxşayan

Toxunanda zəhərli.

Ah sevgilim, o qalın

Kitabda şeirin əsir.

Azad quşam xəyalım

Öz göyünə tələsir.

Zaman qəddar, namərddir,

Şeirinsə ucalmalı.

Hər misrası əbədi

Sevgi kimi qalmalı.

Nəğmə yerlərə sığmaz,

Ona dardır göylər də.

Onu tora salmağa

Endirməyin göylərdən.

Nə məhəbbət susandır,

Nə bitəndir bu dastan.

Zaman qəbir qazanda

Sözlə çıxarsan yasdan!

"Təfkirnamə"dən

Beş nəsihət

O öyüd verirdi bir ehtisasla

Bu beş şey beş şeydən doğulmaz əsla.

Lovğa könüllülər- dostluq bacarmaz,

Pislərə -nəzakət heç yaxın durmaz.

Kal olan insandan- umma böyüklük,

Özü xəsis olan- hamıya bir yük.

Yalançı - yalandan sədaqət umar,

Unutma sözümü, gərəyin olar.

Tanımadığın insanın

salamına sayğı göstər

Salam al, salam verən tanış oldu-olmadı,

Sanki köhnə dostundur, dilində Tanrı adı.

Sonra ayrılan zaman "xoşca qal!" söylə ona,

Onun yolu Gündoğan, sən tələs Günbatana.

İllər sonra bu yollar kəsişər bəklənmədən,

Qışqırıb deyərsiniz: "Tanımadın, mənəm, mən!"

Sanki ötən zamanlar heç nə almamış sizdən

Nə dağlar aşmısınız, nə keçmisiz dənizdən.

Sanki saysız günəşlər doğulub batmamışdır.

Ruhunuzu heç yerdə təklik qanatmamışdır.

İndi malları sayın, paylaşın qazancları,

Yeni bir güvənc ilə kəsin əhdi-peymanı.

Salam sənə xəzinə verəcək, yüz qatına!

Salam de gördüyünə, salam al dostcasına.

Cəlaləddin Rumi deyir ki

Dünya dedikləri bir yuxudur, bil,

Yolçusan, getdiyin yer sənin deyil.

İstini-soyuğu tale seçəcək

Göz açıb yumunca ömür keçəcək.

Züleyxa deyir ki

Əlbəttə ki, gözələm aynanın nəzərində

Qocalıq söhbətləri əsla xətrimə dəyməz.

Hər şey əbədidirsə Tanrının hüzurunda

Onu sevməkdən başqa bizlərə nə qalır bəs?

"Rəncnamə"dən

Heç bir qafiyəsi yoxdur

Söz tapa bilməyən qafiyəbazın

İçində dahilik hikkəsi varkən

Çoxdan kökdən düşmüş kamançasının

Səsini göylərin dili sanırkən

Ayaqlar altında yüz zərif fidan

Ağıllar möhtacmış xam qoşqusuna

"Yaşadım" söyləyə bilərmi insan

Verəndə haqqını bir başqasına.

Rütbəli, paralı... Ruhları çürük...

O qədər insan var, əməlləri şər.

Canında bir qətrə insanlığı yox,

Ömrü siçovul tək zülmətdə keçər.

Yeni süpürgələr süpürən zaman

"Nə təmiz süpürür" söyləyən alçaq,

Köhnənin dəyəri itirmi bundan?

Axı köhnələr də yeniydi bir vaxt.

Xalqlar ayrılmağa qalxırsa birdən

Nifrətdir, savaşdır bu yolun sonu.

Hər kəsin bir niyyət keçir könlündən,

Bilmirlər sonunun bir olduğunu...

Görəsən pisliyin neçə üzü var,

Hər üz də zəhərtək işləyib qana

Bu yolda kimdənsə imdad umanlar

Dözmür başqasının uğurlarına.

Kütlənin gücü

Kütlənin gücündən qorxmaq gərəkir,

Gah çəkilib gedər, gah coşub parlar.

Məni müdriklərin məclisi çəkir,

Sonra da zalımlar və ağıllılar.

Sabaha səsləyər min bir ümidlə

Neçə mənzil ara, igidlik göstər.

Yenə parabeyin, yarımçıq kütlə

Səni öz zoruna bağlamaq istər.

Mənim azadlığım sərhəd tanımaz,

Özgür düşüncəmlə xoşbəxtəm, düzü.

Qoy məni rahatca buraxsın bir az

Dəlinin bilgisi, alimin sözü...

Sevgidir, bilgidir Tanrı əsəri

Ürək qalaları qorxmaz zamandan.

Günümü qaraltmaq istəyir biri

Birisi kölgəmi qılınclayanda.

Hafiz də, Hütten də tale ilə tərs,

Eyni cəhaləti gördülər hərdən.

Eyni zülmü çəkir İslam, Xaçpərəst,

Qəhvəyi, ya mavi cübbələrində.

Mənə düşmənləri söylə birbəbir,

Mənimlə bir yerdə bu bəladan keç.

Zira camaatın içində hələ

Bir zərrə rahatlıq tapmamışam heç.

Mülkünlə məğrursan

Dövlətin çoxdursa batmaram yasa,

Əksinə, sevinər çevrəndəkilər.

Üstəlik qonşuya əl tutursansa

Yaxşılıq üstünə yaxşılıq gələr.

Ancaq baş qaldırıb saymazlıq ilə

Sədd çəkib gizləsən öz sərvətini

Daha adını da almaram dilə

Yaddaş kitabımdan silərəm səni.

Hər insan-möcüzə, Tanrı əsəri

Gözəllik qalmazdı heç vaxt yarıda.

Birinin etdiyi bəd əməlləri

Təkrar etməsəydi başqaları da.

Bir hikmətli kəlam gəlir qədimdən

Onu ibrət üçün yada salırlar

"Çatmaq istəyirsən mənzilə əgər,

O zaman bir yerdə getməyə dəyər".

Həyat sınaqlarla , hikmətlə dolu

Yoluna yüz cürə sınaqlar çıxar.

Bələdçi istəməz məhəbbət yolu,

Nə də köməkçiyə ehtiyyacım var!

Sərvət insanları salmasın bəndə

Xoşbəxtlik yerinə daha çox gəlir

Gözəl şərablar da çox içiləndə

İnsanı özündən çıxara bilir.

Hafiz də zülmətin içində bir şam

Yol aşdı, düz yola gəlməyənlərə

Söylədi sözünü hər səhər-axşam

Sözün dəyərini bilməyənlərə.

Kin-küdurət içində gül tək solsam da

Qırılmasın ümid, yorulmasın təb.

Tanrıya nə qədər yaxın olsaq da

Tərki-dünyalığa görmürəm səbəb.

Ad

Burda bir anlamı qalırmı adın

Canlanır körpəyə qoyulan anda.

Mən gözəl olanı sevirəm, lakin

Tanrının əl izi vardırsa onda.

Kinini yox edər rəhm diləmək

Mən düzlük yoluyla gedərəm əlan.

Mənim peşəm deyil nifrət eləmək.

Eləsəm nifrətdən göyərəcək qan.

Yaxşını, yamanı ayır sözümdən

İnsan doğru yolda əyilir nədən.

Ali dedikləri - elin gözündə

Hələ çox uzaqdı bu mərtəbədən.

Haqqa qovuşmağın bircə yolu var

O da haqq söyləyən qanunlardadı.

Görən necə bitir bunca alaqlar

Görən bu pisliyin kökü hardadır?

Sərhədlər itibdir illərdən bəri

Ağıllı - zillətdə, ağılsız- harın

Heyif cəmiyyətin ən iyrəncləri

Tutubdur yerini ən yaxşılarını.

Xalqın istiqbalı deyil uzaqda

Di gəl, başsız toplum sürüdür, heyif

Zehni dağılmışlar belə bir çağda

Hər kəsi içindən çürüdür, heyif.

İstər alman söylə, ya Alaman de,

Şər hörümçək öz torunu toxuyur.

Bir nəğməkar əsə-əsə küçədə

"Belə gəlib, belə gedir" oxuyur.

***

Qan sizi savaşa tələsdirən an

Mən də uğurlayıb gedin dedimmi?

Yorğunlar barışa can atan zaman

Bunu ayıblayan söz söylədimmi?

Torunu dənizə atır balıqçı

Durub sormuşammı bu peşə nədir?

Oymaçı ağacda yüz naxış açır

Seyr etmək maraqlı bir əyləncədir.

Bəs mənə Tanrıdan ərməğan gələn

Ağlı, istedadı sorqulamaq nə

Mən özüm-özümə cəza verirkən

Yer qalmır kiminsə söz-söhbətinə.

Varmı bir gücünüz , gücümə bənzər,

Yoxdursa- paxıllıq, həsəd, qəm sizin

Görün nə söyləyir yazdığım əsər

Gedin o yol sizin, cəhənnəm sizin.

Yolçunun dincliyi

Yolçu, sapma öz yolundan

Şikayətin yox mənası.

Güclü olmuş suçlu olan

Belə yazılıbmış yazı.

Sərvət oğruları sevir

Axıb-axıb pisə gedər

Nağılları evir-çevir

İşinə yarayan qədər.

Yolçu! Belə səfalətə

Gücün varmı qarşı dursun?

Boş ver! Yenə tufan ötər

Çör-çöp qursun, yel uçursun.

Kim nə gözləyir dünyadan

Kim nə gözlər bu dünyadan

Min xəyal qur, birdir sonu

Sağa, sola burulmaqdan

İtirərsən öz yolunu.

Həyat xızla axıb gedir

Topal insan, di gülsənə!

İllər öncə möhtac idin

Əvəzini verir sənə.

Özünü mədh etmək

Bir günah olsa da özünü öymək

İş görən günahdan çəkinməz ancaq.

Sirrini faş edən olmasa, demək

Yaxşılar yenə də yaxşı qalacaq.

Səfehlər! Gəldimi, nəğmənin dəmi?

Yol verin özünü alim sayana!

Sizin tayınızdır! Heç fərq eləmir

Aləmə təşəkkür, tərif yayana.

Fransızlıq, ingilislik yapanlar

Kim fransızlıq yapır, kim ingilislik

Satışda almanlıq, italyanlıq var.

Zərrəcə fərqi yox bu gəvəzəlik

Boş şeydir? Söyləsin lovğalananlar!

Nə ürəyə yatır, nə də təsvirə

Boşboğaz kəslərin bu ucuz malı

Niyə vaxt itirir insan boş yerə?

O, öncə özünü tanıtdırmalı!

Bu gün yarımçıqlar məqam tutaraq

Yüksələ bilsə də yalqız başına

Sabah güc toplayıb ədalətlə haqq

Dostların ağzıyla güləcək yenə.

Üç min il! Keçilən yolun işığı

Cahili zülmətdən qoparmadısa.

Axıdın siz onu sular aşağı

Ardınca boylanıb batmadan yasa.

Quranın iqtibası

Müqəddəs Quranın hər kəlməsi haqq

Dilindən düşmürsə sənin heç zaman.

Sehrli sözləri təkrarlayaraq

Rahatlıq arayır hər bir müsəlman.

Dərvişlər boşuna gəzib-dolaşır,

Adətə xilafdır indiki gənclik.

Beləcə cəmiyyət imansızlaşır...

Ey müqəddəs Quran! Əbədi dinclik.

Peyğəmbər deyir ki

Məhəmməd qorundu haqq tərəfindən,

Buna qızırsansa, ey şübhəkar, sən

Özünü çürütmə belə boş yerə...

Möhkəm bir ip bağla evində tirə,

Keçir boğazına, tez özünü as

Onda ürəyində qəzəb də qalmaz.

Timur deyir ki

Yalançı mollalar! Cavabım kəsə!

Mənim qüdrətimə şübhəniz vardı.

Tanrının hökmüdü! Əgər istəsəm

Mən də bir soxulcan yaradılardım.

"Hikmətnamə"dən

Bir hikmət kitabı yazıram mən də

Ruh versin hər zaman qocaya, gəncə.

Qoy fala baxanlar vərəqləyəndə

Söz tapa bilsinlər ürəklərincə.

***

Kim dünyaya gəldisə pis vaxtda, pis günlərdə

Onun xoşu gələcək hər zaman pisliklərdən.

***

Mala qiymət vermək deyildir asan,

Öncə sahibini tanımalısan.

***

İnsan bilmədiyi işlə uğraşır -

Dənizlər qabarıb sahili aşır.

***

Niyə ara-sıra batıram yasa?-

Günümüz uzundur, ömrümüz qısa.

***

Ürəyin sinəmdən uçub gedərdi

Bəlkə özündən də qaçıb gedərdi.

Yarımın köksündə tutardı qərar

Yarın sinəsindən gözəl yermi var?

***

Bu göy cənnətində bir ulduz uçur

Bəzən də məqsədsiz, şüursuz uçur.

Süzür asimanda, qızaranda dan

Xəbərsiz, gurlayan qasırgalardan...

***

Qazansa, uduzsa, fərqi yox ancaq

Geriyə kirlənmiş adı qalacaq...

***

Tale səni sınayırsa, demək bunun səbəbi var

Öz nəfsini yoxla bir az, öz içində cavab axtar.

***

Hələ gündüz vaxtıdır, yarat, qur, meyvəni dər

Gecə qaranlığıyla qolunu zəncirləyər.

***

Nə qurursan dünyada? Dünya qurulub çoxdan

Tamamlayıb hər işi! Xəlq edib bizi yoxdan.

Sənin püşkün atılmış, tale vermiş qisməti,

Yol da verilmiş sənə, tamamla səyahəti.

Bu ələm, bu qəm-qüssə dəyişməz qədərini

Taleyin bəlirlənmiş, rüzgar sovurur səni.

***

Biri ümidini üzərsə yerdən,

Əl tutun, üstündə gözünüz olsun

Xilas eləməyə onu kədərdən

Sevgiylə yoğrulmuş sözünüz olsun.

***

Fırtına qapını döyürsə hərdən

Səni qoparacaq tənbəlliyindən.

Xoşbəxtlik Tanrısı bağlıdır sənə

Qapını döyəcək, döyəcək yenə.

***

Mirasım tükənməz! Çaydır, ümmandır!

Mənim malım-zaman, mülküm-zamandır...

***

Sevgiylə yoğursan yaxşılığını,

Bunu nəslinə də etsən nəsihət

Miras qoymasan da uşaqlarına

Nəvələr xeyrini görəcək əlbət.

***

Düşmənin alçaqdır, bil bundan belə

Sənə dost oldumu? Harda, nə zaman?

O ki, gecə-gündüz min sitəm ilə

Yalanlar uydurur sənin arxandan.

***

Savaşa can atma axmaqlar ilə

Bataqlıq səbr ilə keçilməlidir.

Ariflər elmiylə demirəm hələ

Könlü toxluğuyla seçilməlidir.

***

Bizlərə pis qonşu olsaydı Tanrı

Ya sənə, ya mənə bənzəsəydi, bil,

Çox az şey qalardı şərəfimizdən,

Çünki o kimsəni durduran deyil.

***

Şərqin şairləri öndədir, şəksiz

Söyləsək əskiklik gətirməz bizə.

Bərabər gələrik ancaq qibtədə,

Badalaq gəlməkdə bənzərimizə.

***

Hamı birincilik yarışındadır...

Ləyaqəti varmı? Soruşma əbəs.

Dünya milyon kərə gözəl olardı

Bacardığı işi görsəydi hər kəs.

***

Bizə qəzəblənmə, rəhm elə Allah

Biz də bənzəyirik Çalıquşuna

Qazanmaq istədik etibarını

Savaşdan yayına-yayına ancaq.

***

Qısqanclıq yeməkdirsə özü-özünü içdən

Qoy qısqansın rəqibin, sən darıxma qətiyyən.

***

Haqqı qorumağın bircə yolu var:

İnaddan əl çəkmə, olacaq xeyri.

Şahinlə ovlanır vəhşi heyvanlar

Bircə gönüqalın qabandan qeyri.

***

Yolumu bağlayan, önümü kəsən

Papaz zümrəsinə nə söyləyim bəs

Əgər müdriklərin diliylə desək

Oğru tutulmasa, əyri bilinməz.

***

Bir kişi cəsarətlə anırsa qəhrəmanı

O özü də layiqdir ən gözəl təriflərə.

İnsanı necə duysun ömür sürüb dünyanın

İstisi soyuğundan keçmiyənlər bir kərə.

***

Sən yaxşılıq elə yaxşılıq üçün

Göz dikmə əkdiyin bağın barına

Sərvətin özünə xərclənsə bu gün

Sabah nə çatacaq övladlarına.

***

Gedəcəyim mənzili inancınla qızdırsan

Oğlun ilə qızının həyatı olar asan.

***

Elə ki qulağına yalan təriflər dəyir

Bil ki zaman dəyişib, karvanlar ötüb keçmiş

Yaşlıların sözünü cavanlar hütüləyir,

Sonra elə bilirlər özləri icad etmiş.

***

Çətinsə də yolunla get birtəhər

İxtilafa qoy qatmasın səni şər

Cahillərlə danışanda alimlər

Cəhalətin girdabına düşərlər.

***

Bizdən niyə bu qədər uzaqdadır həqiqət

Bunun bir səbəbi var, bilinər bir gün əlbət.

***

İnsan öz sevincinin qanadında ucalar

Zamanında anlasa həm böyükdür, həm uşaq

Həqiqət həm görünən, həm əl çatan olardı

Həm sevimli həm də ki, körpə kimi yumuşaq...

***

Dünyada heç zaman batmaz əməyin

Nədən gözləyirsən yol üstdə yenə

Suya buraxdığın halal çörəyin

Xeyri bir qatıyla dönəcək sənə.

***

Günahsız hörümçəyi öldürdüm, eh vay,

Anladım səhfimi, halım dəyişdi.

Tanrı mənim üçün ayıranda pay

Ona da yaşamaq haqqı vermişdi.

***

"Gecə zülmət dənizi, Tanrısa nur dənizi!"

Nurunun zərrəsinə həsrət buraxdı bizi.

***

Rəngbərəng bir topluluq, hərə öz ləhcəsində

Mehriban laf edirlər Tanrının süfrəsində.

***

Sizin fikrinizcə tamahkaram mən?

Onda vermirsiniz borcumu nədən?

***

Dünyanı ucadan görmək istəsən

Gərək nərdivanla dırmanasan sən.

***

Şükür edən xoşbəxtdir yəqin həyatda

İnsan ömür sürür dilinin altda.

***

İki xidmətçisi varsa bir bəyin

Yaxşı xidmət nədir heç bilməyəcək.

Evdə iki xanım! İki örpəyin

Qibtəsi, qeybəti kəsilməyəcək.

***

Qalın bu minval ilə, ey sevimli insanlar,

"Autos epha!" "O bilir, mənsə bilməm" deməkdir

Qadın ilə erkəyin yalnız bir anlamı var.

Hər kəs üçün bu sözlər Həvva, Adəm deməkdir.

***

Tanrıya şükr etməli, bilirsənmi heç niyə

Elm ilə iztirabı ayırıb, böldüyündən.

Məhv olardı qapılıb xəstə ümidsizliyə

Anlasa özü haqda həkimin bildiyindən.

***

Axmaqlar lovğalanıb öz-özünü öyməkdə...

Beləsinin qisməti yalanında gömülmək.

Əgər İslam - Tanrıya təslimiyyət deməksə

O zaman İslamdadır həm yaşamaq, həm ölmək.

***

Doğulandan çalışdın, bürüdü qayğı səni

Hər nəslin yeni evi, ancaq olmadı doyan.

Oğlu da tez-tələsik ucaltdı yenisini.

Ancaq öz tikdiyini olmadı tamamlayan.

"Züleyxanamə"dən

Züleyxa

Mənə çoxdan tanışdır kişilərin baxışı

Biri "sevirəm" deyir, biri tökür göz yaşı.

"Əsirəm" söyləyənlər, əslində əsir deyil.

Onun altında yatmaq bir gənc qıza sirr deyil.

Biri hiylə bulaşıq, birisi saf, düz baxır,

Ancaq bu baxışlardan mənim könlüm darıxır.

Təkcə, əziz Hatəmim, sənin qəfil baxışın

Ürəyimə od saldı, birdən fırlandı başım.

Anladım bu qismətin göylərdən endiyinə,

Gözlərin şahid idi məni bəyəndiyinə.

Mənə qədər heç kimdən bunca xoşlanmamısan,

Eşq nədir eşitmisən, lakin heç yanmamısan.

Deyirdin əyləncələr məşğul etməmiş səni

Təkcə sənin xətrinə sevmişəm bu guşəni.

"Güllərə boylanıram, zambaqlara baxıram

Suların aynasında şəkil olub, axıram.

Çiçəklərin ülfəti, yaşıl ormanın süsü,

Səhər şehli çəmənlər, qəm saçır, ürək üzür

Bu sərvilər, cökələr, yasəmənin saçları,

Yollar boyu ucalan bu mersin ağacları

Torpağı həyəcanla bəzəyən bu möcüzə

Onunçün yaranıb ki, sevinc bəxş etsin bizə

Bizə sağlamlıq versin, bizi xoşbəxt eləsin.

Ancaq sağalanda da sözümü deyim sənə

Kaş yenə xəstələnim, sən sağalt dönə-dönə"

Bilmirəm, ovsun idi, söz idi, alqış idi

Məni məndən qoparan nə sirli baxış idi.

Dedin indi özünü unut getsin, Züleyxa,

Sakitlik verməm sənə, bu dünyada bir daha.

Məni ilham qatından öz səcdənə endirdin,

Dərmanla sağaldaraq, eşqlə xəstələndirdin.

Aşiqlik sevinciydi oxuduğum gözündə,

Bu təbəssüm ilk dəfə doğulmuşdu üzündə.

Elə bil od vurmuşdun, atəşdən yanır qanı

Züleyxa hiss elədi sirrini baxışının

Və eşitdi sözünü: "Qəlbini sıxma hədər

Dünyada xoşlanmadım heç kimdən sənin qədər."

Yohan Volfqanq Höte

Tərcümə: Sabir Rüstəmxanlı

Ədəbiyyat qəzeti.- 2018.- 31 mart.- S.22-24.