Sən məni dünyaya gətirdin,
ana...
Ya Allah,
özün kömək ol,
Kömək
Sənin.
Kimim var
ki, Səndən başqa,
Əl mənim,
ətək Sənin...
...Xəstəxana
küncündə
Ölümlə
can çəkəndə
Görüşümə
bircə an
Gecikən
qızlarımın
Gözlərini
"tökəndə"
Yadıma
düşdün, ana!
Bir az yalan danışdım,
Görmə
günahı məndə:
Yadımdan
çıxdınmı ki,
Yadıma düşəsən də.
Ey bir
üzü qız olan,
Bir üzü gəlin ana.
Gəzəri
heykəlinəm,
Mənəm heykəlin, ana.
Hər
gün bir görünməz əl
Günü-günə calayır.
İçimdəki
ocağın
Közünü qurcalayır.
İndi yerimi lafın?
-
Etirafmı?
Başına
dəyəydi etirafın!
ətrafın - etirafın...
Sənin
anan deyildi
Xəstəxana
küncündə
Boynunu bükən qadın?
"Tikan"
üstə oturub
gözlərini ümidsiz
yollara
dikən qadın?
Lənət
olsun payına,
Sənin
anan deyildi
Harayına,
hayına
Tanrı gecikən qadın?
Kirpiyinin
kölgəsi
Üzünə düşən qadın?
Qaşlarının
çatında
Tale görüşən qadın?
Ana əziz
deyildi
Sənə quru adınca?
Ağlın
başına gələr
Bir gün adın batınca.
***
...Bu il soyuq gəlir qış
yəqin
nəfəsin dəyir
Sazağın
işi deyil
Pəncərəmdəki
naxış...
(Dalıb
xəyallara qış səhəri də
əyninə qüssədən paltar geyibdi.
Tutulub pəncərə
şüşələri də,
Yəqin
onlara da soyuq dəyibdi...
...Çaylar
qar altında yuxuya dönüb,
Su buza
çevrilib, buz suya dönüb...
Qarşı
yamaclara qar xəyal çəkir,
Çayın
buz dodağı gündən bal çəkir...
...Dağlara,
daşlara nə yaraşır qar,
İlahi
dərzinin biçdiyi paltar,
Günəşin altında par-par parıldar).
***
...Dərdləri
ovundurub
qatammıram başını.
Yuvasından
perikən
Bir toyuq falı kimi.
Hərdən
yerinə düşən
Bir el misalı kimi.
Ölülər
ələk-vələk
Eləyir yaddaşımı.
Mən
ki, ocaq çatmadım,
Nədir
bu axşamüstü
Başımda tütən tüstü?
Ruhun
deyilsə, nədir
İçimdə
gizli-gizli
Xatirəmi
küllədən,
Qapalı
pəncərəmdə
Pərdələri
yellədən?..
Günəş
doğsun, doğmasın
Nə
gördü gün adına?
Taleyi yar
olmadı
O talesiz
qadına...
Hələ
bir Allah bəndəsi
Yoxdu ürəyi qızına.
Gecələr
halallıq üçün
Haram
qatdı yuxusuna...
Kimə
corab toxudu,
Kimə
yorğan sırıdı...
Qabar
olmuş ağ əllər
Bəxtinmi taxsırıdı?
O
naxışlar əriyər
Göl
olar qətrələrdən...
Payız
yarpağı düşər
Dəyib
- xatirələrdən...
Gücü
çatınca çıxar
Heyif xatirələrdən...
Taleyinə
yağan qar,
O səssiz
yalvarışlar...
Duaların
dililə
O
Tanrıya varışlar...
Yaradanı
yanıldan
Alnındakı
qırışlar...
(Dərd
alnımda qırış-qırış
Cığırı gələn qışların.
Gedim
qızlara göstərim
Güzgüyə
çox baxdığından
Onlar daha
yaxşı bilir
Mənasını qırışların).
Alnı
qırış gətirər,
Ana
duruş gətirməz,
İçindən
ana sınar...
Ana
sınar oğlunu
Gözünün
ağ-qarası,
Bircə
ciyər parası
Beş
manat dua pulu
Qıymasa
anasına...
Qıydınmı,
bivec oğul,
Qıyımı
yox Tanrısız...
Yetər, qıymadın, qıyma.
Sənə
elə qıyardım
Doğransan
qıyma-qıyma...
...Dönməmiş
qara baxtım,
Sönməmiş odum, gedim.
Alın
qırışlarının
Ucunu tutum gedim.
Gedim,
gedim sığınım,
Qoynuna bir ananın.
Təsəlli
yeri yox ki,
Bu dünya virananın.
(Ana
qayğısına məhkum bir uşaq...
İçi
rahatdı, yeri yumuşaq...
Yalqızdı. Yoxdumu bacı, qardaşı?
Bir əl
sığalına möhtacdı başı...
Hələ
göydə Allah, o yerdə təkdi...
Körpə
ürəyində istidi dərdi;
Hələ
çox qışları yaza döndərib,
Hələ
çox qarları əridəcəkdi...
Sükutdu
içinə çəkdiyi hava,
Buluddu tutduğu ana ətəyi.
Umuddu
içinə işləyən nəva,
Umuddu
sızlayan çoban tütəyi...
Bu da
içəri dar, bayır qar ümid,
İmandan,
gümandan inadkar ümid, -
Doqquz
aydan sonra gələcək bahar...
Umuddu hələ
Qarşıda
yoluna göz dikən tələ...).
Gedim,
gedim ömrümün
Oyanış çağlarına.
Dünyanın
o başına -
Heyrət uzaqlarına.
***
Həsrətin
o başında
Gözündə
dan ağaran
Könlündə
günəş yatan
Hörüyünü
köksünün
Üstə
külək oynadan
On
üç-on dörd yaşında
Bir qız durar qarşında.
Durar əli
qaşında,
Arzuları
gələcək
Zamanın yaddaşında.
...Durnalar
lələk salar
Xəyalın
göylərindən
Həyatın gerçəyinə.
Gəlib-gəlib
dayanar
Ömrün
qara günündən
Ağaran
birçəyinə...
Hansına
inanmalı -
Yalana, gerçəyəmi?
Qaralan
saçlaramı,
Ağaran birçəyəmi?
Könül
çarəsi nədir,
Nədir könül yarası?
Aramağın
xeyri nə,
Yox ki
bunun çarəsi...
Ömür
tale əlində
Düyün
düşən qatmadı
Olsa-olsa həyatın
Başını
aldatmadı...
Dilinin
duasıyla,
Ürəyinin
yasıyla
Haqqı
dəng edən qadın...
Bu yollarda
bəxt gəzib
Ürəkkeçməsi
tapan,
Və bəxtin
arxasınca
Özündən gedən qadın.
Ruhunun əlləriylə
Bəxtə zəng edən qadın.
Ərsiz
dili ağzında
Şal kimi yanan qadın.
(Bu qadın - anan qadın!)
Ürəyə
dammalarla
İlahi ismarışda.
Kölgəndən
daha yaxın
Var olan hər varışda.
Harayına
çatmada
Tanrı ilə yarışda.
Əli
qabar-qabardı
əlindəydi dərdlərin.
Ona xeyri
yoxdu ki,
Gələn
8 martların?!.
***
Yəqin
buna deyirlər
Damarda, qanda olmaq.
Bir yanda
yoxa çıxıb
Dönüb
hər yanda olmaq...
Bircə
arzusu vardı:
Görsə,
oğul toyunu;
Mal desən,
malı yoxdu,
Olan bir
canı vardı...
Can desən,
can verərdi
Yalana
çıxarardı
Bir
gün Qorqud dədənin
"Dəli
Domrul " boyunu...
Yer
üzünə bağlayar
Bizi ülfəti, mehri.
Ana,
göbək bağının
Göbəyindəki
möhrü...
Hara getsə
ardınca
Gizli-gizli
sürünən
O
"Qıl körpü" deyilən
Bəlkə
ana bətnidir
Ömrün
bir əvvəlində,
Bir sonunda
görünən...
***
Xəbər
gətirmişdi
teleqram-çapar:
- Xəstəyəm,
gəl
məni Bakıya apar.
Məhəmməd,
ay Məhəmməd
Daha,
odumuz yanıb,
suyumuz
axmır daha.
Ayaqlarım
sözümə baxmır, ay anan ölsün,
Bəxtimə
ağzı yanmış
Falçı
da baxmır daha:
Sevir
ayrılığı bu bəşər, sevir,
Ömür
günlərimə qalmış ərş evi,
Zaman dəyişdirir
zaman, hər şeyi,
Falçı,
yat mənimçin bir yuxu da gör...
Xoşbəxtlik
ilahi sirdən gələndə,
Qarışıb
ikisi birdən gələndə,
Sevinc
gözlənilməz yerdən gələndə...
Falçı,
yat mənimçin bir yuxu da gör...
İçində
su olan bir cam da olsun,
Sabah
oyanmağa inam da olsun,
Orda mən
də olum, anam da olsun,
Falçı,
yat mənimçin bir yuxu da gör...
Bir
şeylər demişdin altı yaşımda,
Hələ
də havası qalır başımda...
Qopsun
fırtınlar qan yaddaşımda,
Falçı,
yat mənimçin bir yuxu da gör...
***
Hisli
lampalarından
Yoxsulluq
yağan evlər...
Sınıq
pəncərələri
günəşə baxan evlər.
Yaraşıqdan
yad olmaz
Günəş-yaraşıqları...
Gecələrə
tor atar
boğulan işıqları...
İşığın
əlində qaranlıq əsir
Evdə
yoxsulluğun kölgəsi gəzir...
Qatla
barmağını nə vardı kənddə,
Sənsiz yetim qalan dərd şikayətdə.
Vaxtsız
çiçəyini tökər gilaslar
Tükənmir
sıraya düzülən yaslar...
Qəbristan
yolumu əcəlin fəndi,
Bir-bir
torpaq altda daşıyır kəndi...
Baxma ki,
bir ucdan bahar gül açır,
Tökür
yarpağını bir ucdan payız...
Dağlar
ayaqdadı üzü suyuyla,
Bulaqlar -
gözləri yol çəkən ayna...
Soluxan soluxub, nə toy, nə düdük?
Get
özün-özünə əl çalıb oyna...
Gah yatar,
gah qalxıb baxar ucadan,
Sonuncu yoxuşu çıxdınmı solda?
Təpənin
döşündə anamdı yatan,
Bir əli
çöldədir, bir gözü yolda...
Niyə puç olmadı bəs ata yurdu?
Üstündə anamın gözü var axı.
Qaranlıq
gecədə yoluma nurdu,
O Ay da anamın gözüylə baxır.
Uzalı
deyilsə ana əlləri,
Yollara
baxmırsa qoca bir qarı
Bəs
onda hardandır səhər yelləri
Hardandır,
Göylərin ağ buludları?
***
...Görən
hansı xəbərdi səslərində duyulan,
Qərib saxsağanların?
Bəs
onda neyləməli soğan kimi soyulan
Göz yaşına dönürsə acısı
soğanların?
Qaynayan
suya düşmüş,
bürüşmüş alma kimi
Qırış-qırış sifəti, bir də bəyaz
saçları.
Külək
vaxtsız sədası gələn yağışın,
qarın,
Ağlıma
bəyaz saçların,
içimi sızım-sızım sızladan qış gəlir,
Sevinc məndən
yan ötür
Kədər
mənə tuş gəlir, ana...
Arzundan,
taleyindən,
İşindən, gücündən keçməlisən.
Can dedin,
can şirinmi,
canından keçmək olmur.
Ölüm
olsun, qan olsun,
içindən keçməlisən,
Və bu
yalan dünyanın
yanından keçmək olmur...
Fəxrin,
fəxarətindim,
göz
nurun, qulaq həyanın,
Dünyaya
diqqətindim,
Yanımdan
yel keçəndə
varlığın üşüyərdi,
Varlığın
qulaq olub
yolları dinşiyərdi...
Ölmür,
analar ölmür...
Varlığından
həyata
canlı
körpülər atan,
Hələ
bizdə yaşayan,
hələ bizi yaşadan
Ölmür,
analar, ölmür...
...Hansı
dənizin suyu
bizim
dağlara yağır?
bizim
yerin buxarı
çökür hansı dənizə?..
Yüz
arxın ömrüdür bir çayın ömrü,
Arxlar bulaqların adını tutmaz.
Uzanar
övladın arxayın ömrü,
Ana yaddan çıxar, ana unutmaz.
Dünyanın
ən gözəl yeriydi kəndim,
Sevgisi, sevinci birə-beşiydi.
Ondakı
Allahdı, anamdı, məndim
Bəxtimin sirdaşı yaz günəşiydi.
Bir
könül işidir hər açılan gül,
Düşünmək olarmı qönçəni
gülsüz?
Allaha
sevginin evidir könül,
Quru
dörd divardı dünya könülsüz...
Açılan
çiçəklər Allahın gözü,
Allahın
özüdür yaşıl budaqlar...
Göydən sirr yağır.
Yağışlar Tanrının fikridir, yağır.
...Gördüm
qarşı dağa çökən çənləri,
yoxsa...
dilim-ağzım qurusun, Allah.
Qoruya bilmədim
mən sevənləri,
Məni sevənləri qorusun Allah.
Bu gecə
səhəri görmək istəyər,
Kəsər barmağını bu gecə, yatmaz.
Anam da
yuxuma girmək istəyər,
Görər ki, yatmışam qıyıb oyatmaz.
Ağ
duman bürüyər qara saçları,
Qış kəsib qapını payız axsayır.
Yollar
ayrıcında qoz ağacları
Yolumu
gözləyir, günümü sayır...
Hələ
ki, ömrümə ləngiyir bahar,
Bəxtin əlindədir hələ ki, yaxam.
Payızdan
bahara qayıtmağım var,
Payızdan
bahara bu gün-sabaham...
Uzanar
günəşin qızıl saçları,
Enib dərələrdə gümüş əridər.
Tökər
meyvəsini qoz ağacları,
Göylər
hesabını yerdə çürüdər...
O
uçuq hasarlar, o sahibsiz ev
Divarda həsrətin dodağı çat-çat.
Bir də
bundan sonra vətəni yüz sev,
Ümidlə başını yüz dəfə allat.
Xeyri yox,
gedənlər gəlməz geriyə,
Və heç nə geriyə qayıtmayacaq.
Deyirdin,
bir zaman ocaq yeriyəm,
Yandıran
yoxdursa nə od, nə ocaq?
...Qara
bulud vətənnənmi gəlirsən,
Ölənnənmi, itənnənmi gəlirsən?
Bu
qürbətdə sənnən betər dolan mən,
Ya mənsənmi, sən mənnənmi, gəlirsən?
***
Çöldə
barmağıma tikən batanda
Üstünə qaçardım əlləri qanlı.
Bir
çarpan ürəkdik biz iki canda
Sən
oğulcanlıydın, mən anacanlı...
Yaş
olub axardı yetim qürurum,
Atam da yox idi fərqinə varsın.
Deyərdin,
ağlama, gözümün nuru
Gətir barmağını öpüm qurtarsın.
İndi o ilahi sevgilər hanı?
Bir candan
keçəydi başqa bir cana.
Öpərdin,
kəsərdi əlimin qanı,
Sənin nəfəsində nə varmış, ana?
Yerlərin
göylərə diləyi səndin,
Baxtına vaxtımın günəşi doğdu.
Dünyaya
gəldiyim ana vətəndin
Sən
yoxsan, bəlkə heç vətən də yoxdu...
Bəs niyə üstümdən kölgəni çəkdin?
Döndərib könlümü neylərə, getdin.
Bəlkə
də göylərdən enən mələkdin,
Qayıdıb yenidən göylərə getdin.
İnsanın
mənzili ağrılarcadı,
Uzanar vətəndən qürbətə acım.
Qan olan
ürəyim paramparçadı,
Sən yoxsan, mən kimin üstünə qaçım?
***
Ölümsüzdən
ölümsüz
Ana bətni - bu tunel.
Allahdan
sonsuzacan
Bu tuneldən
keçib gedir bütün el...
2016 - 30 avqust 2018
Çanaqqala (Türkiyə) – Tovuz
Məmməd İsmayıl
Ədəbiyyat qəzeti.- 2018.- 1
sentyabr.- S.11-12.