Kamal Abdullanın “Yarımçıq əlyazma”

romanı Britaniya Kitab Klubunda müzakirə edilib

Dekabrın 20-də Birləşmiş Krallığın Oxu üzrə Dünya Kitab Klubunda “Yarımçıq əlyazma” romanı müzakirə edilib.

Bu barədə əsəri ingilis dilinə tərcümə edən Anna Tompson məlumat verib. O, imkan taparaq görüşdə iştirak edib və müzakirə haqqında müfəssəl məlumat təqdim edib.

Anna Tompson bildirib ki, Kamal Abdullanın “Yarımçıq əlyazma” romanının müzakirəsi böyük maraqla keçib: “Kitab Klubu Britaniya Kitab mağazalarında üstünlük təşkil edən Şimali Amerika və Qərbi Avropa ədəbiyyatlarından kənara çıxaraq, hər ay oxuyub müzakirə etmək üçün fərqli bir kitab seçir. Əsərin müzakirəsi çox böyük maraqla keçdi”.

Anna Tompsonun dediyinə görə, müzakirələr əsasən mif, reallıq və tarixi yazılar üzərində aparılıb: “Oxuculardan biri şərh verdi ki, bu kitab onu “tamamilə başqa aləmə” saldı. Müqayisələr arxeoloqlar Troya şəhərinin qalıqlarını tapana qədər mif hesab olunan Troya müharibəsi ilə aparılırdı. Digər bir oxucu isə əlyazmanın sanki parçalandığını və yaranan boşluqların doldurulmasının oxuculara həvalə edildiyini vurğuladı.Tarix ayrı-ayrı faktlardan ibarətdir və o faktlar tamamilə aşkar olunanda tarixə baxış dəyişir. Oxucular əsərin mövzusunu müzakirə edərkən, özləri üçün bəzi məsələləri də aydınlaşdırmaq istəyirdilər. Hekayənin sonunu nəzərə alaraq, onlar maraqlanırdılar ki, Dədə Qorqud Aruzdan yaxa qurtarmaq üçün kimi qurban verəcək. Müzakirə iştirakçılarına elə gəlirdi ki, xan öz kürəkənini sevmir. Məsələn, bir oxucuya görə Xan Qazanı qurban vermək istəyir. Bəlkə də, Xan Uruzun böyüməsini gözləyib, daha sonra Qazandan bu şəkildə yaxa qurtarmaq istəyir?Oxucular Qorqudun, həqiqətən də, müsbət, yaxud mənfi obraz olması ilə maraqlanırdılar, halbuki bu obraza artıq isinişmişdilər. Boğazca Fatma da Xızır kimi onların diqqətini cəlb edən digər məşhur bir fiqur idi”.

Anna Tompson əlavə edib ki, müzakirə iştirakçılarında xüsusilə Nur Daşı mübahisə doğurub və onun başqa yerdə olub-olmaması ilə maraqlanıblar: “Romanın gözə çarpan digər bir səciyyəvi cəhəti başçının evinin yağmalanması ilə bağlı idi. Bu vaxta qədər bu haqda heç kəs heç nə eşitməmişdi. Banuçiçəyin evliliyi isə başqa bir oxucunun marağına səbəb oldu. Oxuculardan birinə xüsusilə Təpəgözün taxta qılıncı və qalxanı xoş gəldi və o, bunu sehrli çubuqla müqayisə etdi”.

Oxucular bir neçə hekayəni özündə ehtiva edən “Yarımçıq əlyazma”nı maraqla qarşılayıb və onlar müəllifin əlində olan məlumatla gələcəkdə nə edəcəyini bilmək istəyiblər: “Ümumiyyətlə, onlara elə gəlir ki, o, gənc kitabxanaçıya məftun olmuşdur, ya da müəllif onun işlərinə laqeyd yanaşan bir ruh obrazı uydurub”.

Müzakirə iştirakçıları kitabın ingilis dilindəki versiyası ilə bağlı bir sıra faydalı fikirlərini də irəli sürüblər. Klubda Şah İsmayıl və Kitabi-Dədə Qorqudla bağlı məlumatları kifayət qədər olmayan oxucular yazıçıdan daha müfəssəl bir giriş istəyiblər. Obrazların çoxluğu və adların naməlumluğu xarici oxuculara çətinlik yaratdığı üçün onların istəklərindən biri də obrazların siyahısını və bir-biri ilə əlaqəsini göstərməkdən ibarətdir. Oxuculardan biri qeyd edib ki, “bizə kömək lazımdır”. Əsərin əvvəlində oxucu naməlumluqdan konfuza düşsə də, yarıya çatdıqda o bundan zövq alır və marağı getdikcə artır.

Birləşmiş Krallığın Oxu üzrə Dünya Kitab Klubu 2006-cı ildə təsis olunub. Burada müxtəlif mədəniyyətləri təmsil edən insanlar ayda bir dəfə toplanıb Qərbi Avropa və Amerika hüdudlarından kənarda olan ədəbiyyatlardan bəhrələnərək onları dünyada təbliğ edirlər. Kitab və müəlliflər altı ay öncədən müəyyənləşir. Müzakirənin sonunda seçilmiş əsər Dünya Elektron Kitab mağazasının bazasına daxil edilir və müəllifin müxtəlif mükafatlara namizədliyi irəli sürülür. Ümumiyyətlə, kitab klubları tarixində ilk dəfədir ki, Azərbaycan ədəbiyyatından əsər və azərbaycanlı müəllif seçilib.

Qeyd edək ki, “Yarımçıq əlyazma” romanının Britaniya Kitab Klubunda müəllifdən xəbərsiz müzakirə edilməsi Azərbaycan ədəbiyyatının təqdir olunmasının əyani sübutu və göstəricisidir.

Ədəbiyyat qəzeti.- 2019.- 12 yanvar.- S.13.