Silinməz hərflər əlifbası

"Bitməz gün" şeirinin tarixçəsi

Səhər

Bəzən kiminsə yoxluğu bizim qəlbimizdə "yuxuya gedir", zaman keçdikcə, vaxt irəlilədikcə asta-asta o itki "oyanır" və ondan sonra öz ömrünü - bizimlə bağlı həyat hekayəsini danışır. Atamın vəfatından, bu dünya ilə vidalaşmasından sonra bəzən onu aylarla xatırlamamışam, heç yadıma düşmədiyi anlar da olub, amma hər zaman o anların fərqinə varanda peşmanlıq bütün gücü ilə ürəyimi sıyırıb. İllər ötür və atamı hər keçən gün daha çox xatırlayıram və bu yadasalmaların özü, artıq müstəqil hadisələr kimi mənim üçün unudulmaz xatirələrə çevrilib. Kim bilir, bəlkə də, yaşasaydı heç onunla bu qədər xatirəm olmayacaqdı. Məsələn, xırda bir uğur qazananda atamı düşünürəm; onun reaksiyasını təsəvvür etməyə çalışıram, kitabım çap ediləndə "o oxusaydı nə deyərdi" - deyə fikirləşirəm, bu cür xiffətlərdən sonra zaman-zaman qara qanlar da axır ürəyimdən. Onun olmadığı günlərin versiyaları ilə yaşamaq; "belə olsaydı, elə olardı" xülyalarını götür-qoy etmək məndə daha yadırğanmaz adətə çevrilib. Fəqət, elə ki, hansısa məqamda söhbət atam haqqında danışmaqdan gedir, o saatca, sanki dilim quruyur, nə zaman ki, onun barəsində yazmaq eşqinə düşürəm həmin andaca qələmim susur.

Müxtəlif şeirlərimdə atam haqqında fraqmentlər var, amma uzun illərdən sonra onun barəsində düşündüklərimi, ölümündən sonrakı ağır, ehtiyaclı günlərimi axır ki, "Bitməz gün" adlı bir şeirə çevirə bildim. Bu şeir üç hissədən ibarətdir: "Səhər", "Günorta" və "Axşam". Fəqət, bu bölgü sadəcə, bütöv bir günü simvolizə etmir, təkrarlanan saysız günləri, atamın hər keçən gün ömrümdə artan "yoxluq dəqiqələri"ni mənalandırır. Yəni bu şeirdə atamı itirdiyim gündən bəri həyatımda təkrarlanan bir günün - bitməz bir günün ağrı-acısını açmağa, dərd üzünü göstərməyə, vərəqə köçürməyə çalışmışam.

Atam səhər açılana yaxın (1997-ci il, 10 dekabr) dünyasını dəyişdi. Can üstə olanda anama deyibmiş ki, uşaqları qohumlardan birinin evinə aparın, ölümümü görməsinlər. Səhər üzü anam məni tələsik geyindirdi və qardaşımla birgə dayımgilə yolladı. Anamdan yarıyuxulu-yarıoyaq soruşdum ki, bu vaxt dayımgilə niyə gedirik, dedi axşamüstü gəlib aparacağıq sizi, indi atanı həkimə aparmalıyıq. Həyətimizdən çıxanda qonşumuz Eldar dayının atamın otağında "Quran" oxuduğunu eşitdim. Ancaq düzü, evimizdəki qarışıq əhvaldan, əlhaya düşən adamların qaçaqaçından olanları tam başa düşə bilmədim.

Maraqlı bir gün keçirdik dayımgildə - haqq dünyasında olan dayım oğlu, qardaşım və mən cürbəcür oyunlar oynadıq, filmə baxdıq. Qardaşım dayımın gəlinindən bir neçə dəfə "atama nəsə olub?" deyə soruşdu, "bilmirəm" cavabı aldı.

Axşam bizi evimizə apardılar, maşından düşəndə gördüm ki, həmişə mənimlə dalaşan, höcətlik eləyən, vurmaq üçün əli gicişən qonşumuz doqqazımızın qarşısında dayanıb. Görən kimi düz üstümə gəldi, mənimlə çox mehriban danışdı, sabah oynayacağımız oyunlardan söz açdı. Xoş rəftarından, şirindilliyindən, qılıqlı danışığından başa düşdüm ki, onun mənə yazığı gəlir və beləcə anladım ki, atam ölüb. Tez evə qaçdım, ağlamaqdan, ağı, oxşama deməkdən yorulmuş qadınlar döşəkcə atıb oturmuşdular, içəri girən kimi hamısı "can bala" deyə-deyə üzümdən öpdülər. Yaxınlaşıb anamı qucaqladım, sonra nənəmin yanında keçib oturdum, amma onlardan heç nə soruşmadım. Ancaq bir gözüm atam yatan otaqda idi. Fikirləşirdim ki, kaş məni kimsə ora çağıra, beləcə otağa baxmaq fürsətim yarana. Heç kim çağırmadı. Nəhayət, dayım gəlib nənəmlə hüzr barədə məsləhətləşəndə gözlərindən oğurlanıb atamın otağına keçdim, gördüm ki, yerini yığışdırıb, yatağını da lap qırağa çəkiblər. Beləcə heç kəsdən bir söz soruşmadan atamın ölümünü özüm üçün yəqinləşdirdim. Bu mənim özümün özümə aydınlaşdırdığım, başa düşdüyüm ilk ölüm hadisəsi idi.

Müharibə bitsə də, ab-havası ölkəmizdən tam çəkilib getməmişdi, dava, qan-qada hər an gözlənilirdi, camaat arasında elə hey savaş mövzulu söhbətlər danışılırdı. Atamın itkisi ailəmizə yuxu kimi gəlirdi, bizi bu röyadan oyatmağa isə heç kəs ürək eləmirdi:

Sübhdü - sənin yoxluğunun səhər çağıdı:

hələ tənbəl-tənbəl oyanırıq sənsizlikdən,

gözlərimizi ovuruq yoxluğunun əlləriylə,

sönmüş müharibənin tüstüsü çəkilməyib ölkədən.

Atamın ölümündən sonra dostlarından bir neçəsi ara-sıra ailəmizə maddi yardım edir, daim onun xatirəsini əziz tuturdular. Yadımdadır ki, onların atamın vəfatından sonrakı qayğıkeşlikləri, dürüst dostluqları evimizdəki söhbətlərin əsas mövzularından idi. Uşaq ağlım o xeyirxah insanların, kölgəli kişilərin hər birini gerçək qəhrəman nəzərində qavrayırdı. Sonralar anam çörək sexinə işə düzəldi, məni də özü ilə bərabər aparırdı. Çörək sexi dayımgilin həyətində idi. Bu da bizim üçün əvəzsiz bir təsəlli sayılırdı ki, özgə qapılarına düşməmişik. İş axşamüstü başlayıb sübhə qədər çəkirdi, səhər açılanda gözlərimizdən yuxu tökülə-tökülə evə qayıdırdıq. Anam məni təkcə evə gətirmirdi, həm də uzaqməqsədli addımlarla gələcəyə aparırdı:

Sübhdü - sənin yoxluğunun səhər çağıdı:

Yatağına - anamın yanına su kimi dolmuşam,

o isə gələcəyimizi düşünə-düşünə

alnımdakı ahdan öpür.

Dostlarının etibarını qayğılarımızla ölçürük,

hələ bizi sənə oxşadan adamların sayı çoxdu,

anamın əlindən tutub gələcəyə keçirik.

O zamanlar Kürdəmirdə su tapılmırdı, bəzən qışda az-az gəlirdi, yazağzı isə tam kəsilirdi, bir də noyabrda doyunca su üzü görürdük. Bir maşın suyu o vaxtkı pulla 30.000 manata (3 Şirvana) gətirirdilər. Bizim ailəyə ayda iki maşın su lazım idi. Buna isə imkan, pul nə gəzirdi?! Qardaşımın ayağında problem vardı deyə, gündə iki qab su o, on qab isə mən gətirirdim. Kürdəmirin qızmar istisində su daşıyanda arabanın təkərləri ərimiş asfalta batırdı və beləcə, çəkdiyim zülm birə-beş artırdı. Yaşıdlarım, sinif yoldaşlarım məni su daşıyan görəndə çox utanırdım, ona görə də suyu günün ən isti vaxtı günortalar - küçədə heç kəs olmayanda gətirirdim. Günəş bədənimi yandırır, saçlarımı qovururdu. Qəlbimdə xiffət çəkirdim ki, atam olsaydı, bu müşküllərə, qara qayğılı günlərə tuş olmazdım, mən də atalılar kimi günorta sərinkeşin yanında uzanar, axşamlar da bol sudan həyətə səpib ürəyimcə sərinləyərdim:

Sübhdü - sənin yoxluğunun səhər çağıdı:

arzularımızı mumyalamışıq,

ümidlərimizi soyuducu könlümüzdə dondurmuşuq.

Hələ hər kəsin yaddaşı yerindədi, -

hamı səni olduğun kimi xatırlayır.

Özümdən böyük qablarla su daşıyıram,

bədənimin bütün xəritəsindən tər axır.

Kasıblıq ucbatından nəsə alanda səhv etməməyə çalışardıq. Məsələn, boşalmış xiyar, çürük pomidor, çox sümüklü ət, kal qarpız, yaxşı yazmayan qələm, lenti tez-tez dolaşan kaset almaq evdə əlavə problem, söz-söhbət demək idi. Çünki aldığımız şeyləri çölə atmaq kimi lüksümüz, imkanımız yox idi. Ona görə də nəsə alanda min bir dəfə ölçüb-biçirdik, yoxlayırdıq, dəbdə olan qəliblə desək, sonacan incələyirdik. Xalamgil, bəzən dayımgil bizə pay göndərirdilər və həmin günlər ailəlikcə çox sevinirdik, sanki onlar bizə pay-püşklə bərabər, yaşamaq həvəsi də verirdilər, belə məqamlarda özümüzü kimsəsiz, arxasız hiss etmirdik, başqalarının evindən könlümüzə sevinc hopurdu:

Sübhdü - sənin yoxluğunun səhər çağıdı:

Hələ kasıblıq təcrübəsiz qazanıram, -

qarpızı kəsdirib alıram,

qələmi yoxlayıb alıram,

kaseti oxudub alıram.

Qurban bayramlarında ətlə,

Novruzda sovqatla ürəyimiz açılır,

özgə evlərindən toplanır sevincimiz

və mən hələ Allahı əliaçıqlığından tanıyıram.

Atamın vəfatından sonra nənəm dayımgildən bizə köçdü. Bizə həyan, anama qulaqyoldaşı oldu. O, bizim evimizin Allahdan qidalanan ümid enerjisi, şükür çırağı idi. Nə müşkülümüz olsa kəsərli təsəlli verər, qaraçuxamızın yatmadığını xatırladardı. "Gözəgörünməz kişi ağıla gəlməyən yerdən yetirəcək" söyləyər, yaxud "Allah kimi darda qoyub ki, bizi də darda qoya?", - deyə ritorik sualı ilə nisgilli ürəyimizə su səpər və bizi darıxmağa, sıxılmağa, gələcəyimizdən nigaran olmağa qoymazdı:

Sübhdü - sənin yoxluğunun səhər çağıdı:

Nənəmin dilindən ümid damcılayır könlümə:

sonra damlalar toplanıb olur hikmətli bir dərya:

"Allah kimi darda qoyub ki, bizi də darda qoya?!".

Doxsanıncı illərdə əksəriyyət həddən artıq kasıb idi. Küçəmizdə transformator partlamışdı və o zaman dövlətin imkanı yox idi ki, hər xarab olanı düzəltsin, yaxud yenisiylə əvəzləsin. Yeni transformator alsınlar deyə, küçəmizin sayılıb-seçilən, ötkəm kişiləri qapı-qapı düşüb pul yığırdılar. Və 70-80 evdən gərək olan məbləği, nə az-nə çox, düz altı aya yığdılar. Və həmin altı ay ərzində qaranlığa qaldıq. Gecələr çıraq işığında söhbətləşir və ümid edirdik ki, yaxın günlərdə işıqlar düzələcək və yenidən televizora baxmaq bəxtəvərliyimizə qovuşacağıq:

Sübhdü - sənin yoxluğunun uşaq çağıdı:

imperiya günəşi təzəcə sönüb ölkəmdə,

azadlıq lampasının başına yığışmışıq,

üz-gözümüz kasıblıq hisindən qapqara,

əlimiz nöyütlü,

yaş odundu xəyallarımız, -

könül sobamızda asta-asta yanır,

amma sümüyümüz qızmır ki qızmır.

Atamın əlindən hər iş gəlirdi, o qədər səliqə-sahmanlı işlər görərdi ki, çoxları zəhmətinin bəhrəsinə mat qalar, "əhsən" deyərdilər. Bəzən onun haqqında yarızarafat söyləyirdilər ki, "Bəybalaya taxta ilə dəmir ver, onlardan adam da düzəldər". Ona görə də əl damımızda çoxlu alətləri var idi. Atam öləndən sonra ehtiyac ucbatından bəzi alətlərini satmalı olduq, onsuz da evdə o diləkləri işlədə bilən kimsə yox idi.

O zamanlar biz (qardaşım, bacım və mən) haçan ağlasaq, anamın ürəyi dözməzdi, elə bilərdi ki, atasızlıqdan ağlayırıq. Sanki bütün dərdlərimiz bir damın - atasızlığın altına toplanmışdı:

Sübhdü - sənin yoxluğunun uşaq çağıdı:

Hələ ehtiyacdan bir hovur gizlənmək üçün

əl damındakı dəmir-dümürünü,

ov alətlərini satmamışıq,

hələ torpağın üzü soyumayıb,

hələ göz yaşımız sinəmizi yandırır,

nə vaxt ağlasam, anam məni qucağına alır -

Allaha sarı qaldırır...

Günorta

İllər keçdikcə ailədə atamın həyata keçirə bilmədiyi arzuları haqqındakı söhbətlərimiz çoxalırdı. Atamın yarımçıq qalmış arzularını, gözündə solan istəklərini biz - üç uşaq - iki qardaş və bir bacı öz aramızda bölüşüb haçansa onları həyata keçirməyi planlaşdırırdıq. Atamın ürəyində qalan çoxsaylı arzularından əksərini reallaşdırmışıq, amma gücümüz, imkanımız çatmayanları da var. Xüsusən, atam böyük qardaşıma daha rahat, qayğısız həyat qurmaq haqqında düşünürdü. Qardaşımın səhhət böhranlarına görə ona daha artıq qayğıyla yanaşırdı. Mənim haqqımdasa deyirdi ki, ondan narahat deyiləm, o, harda olsa, öz başını saxlayacaq.

Günortadı - sənin yoxluğunun qızmar vaxtıdı:

artıq haqqında çoxdankı adam kimi danışırıq,

yaşaya bilmədiyin günləri bir-birimizə paylayırıq -

hər övladına neçə arzu, neçə ümid düşür,

anam xörəklər kimi ömrünü də ədalətlə bölüşür...

Dayım oğlunun toyunda çəkilmiş bir şəkil var, orda ailə üzvlərimizdən bircə mən yoxam. Toyda uşaqlar ilə oynayırammış, səsləyiblər, axtarıblar, ancaq tapmayıblar və həmin gündən mənsiz bir foto yadigar qalıb. O fotoya nə zaman baxsam, özümü onların yanında təsəvvür edirəm. Qəribədir, atam sağ olanda onun olduğu şəkillər mənə olduqca xoşbəxt anların, nikbin dəqiqələrin yadigarı kimi görünürdü. Onun vəfatından sonra isə, sanki bizim dərd-sərimiz atamın fotolardakı simasını çökdü:

Günortadı - sənin yoxluğunun oğlan çağıdı:

anam təmizkar bir gəlinidi payızın,

sübhdən süpürür sənli günlərin xəzəllərini,

o, bir yandan yığır, ömür bir yandan tökür,

sevincin qanı qaçıb üzümüzdə, ata.

xoşbəxt şəkillərimizə qayğılar çökür...

Uşaq vaxtı nəyəsə sevinəndə, ürəkdən güləndə o saat, sövq-təbii, atasız olmağım yadıma düşür və qəlbimi dərin kədər bürüyürdü. Necə ki, idman sevincləri tez ötür, yalnız oyun ərzində ürəkdən sevinirsən, sonra dərhal nikbin anların quş kimi uçub gedir:

Günortadı - sənin yoxluğunun qızmar vaxtıdı:

sevincimiz idman sevincləritək tez ötür.

Allah bizi çiyinlərimizdən çəkib böyüdür.

Orta məktəbdə oxuyanda məni ən incidən, ürəyimi yaralayan təyin "rəhmətlik filankəsin oğlu" sözləri idi. "Rəhmətlik" sözü mənim yaddaşımda valideynini itirmiş birinin yazıqlığını, bəxtsizliyini daha da qabardan, nəzərə çarpdıran, təqdim edən bir təyin kimi qalıb:

Günortadı - sənin yoxluğunun qızmar vaxtıdı:

mən "rəhmətliyin oğlu",

bacım "rəhmətliyin qızı"dır,

nənəmsə qocaman bir rəngsazdır -

könlümüzü ümidlərlə boyayır.

Əlbəttə, hər valideyn övladını qorumağa, min cür bəlalardan hifz etməyə çalışır, amma ata itkisi yaşanılmış ailələrdə bu məqam daha qabarıq formada üzə çıxır. Özündən asılı olmayaraq ana, atasız uşaqlarını daim bəla qoynunda hiss edir, ətrafındakı çox şeyi təhlükə daşıyıcısı sanır. Anam da hər zaman bizdən narahat idi və mümkün qədər bizi qanadları altına almağa çalışırdı:

Günortadı - sənin yoxluğunun oğlan çağıdı:

anam bir almadı ki, bir üzü qız, bir üzü gəlin,

soyuq günlərdə dolmuş buludları qovur göylərdən,

haqqın dərgahına uzanan yorğun əlləri.

Axşam

Atamın ölümündən sonra anamın arzuları günbəgün başqalaşırdı. Əvvəl-əvvəl anam daha çox bizim üçün geyim-kecim, yemək almaq haqqında düşünürdü, amma vaxt sovuşduqca, bizim qayğılarımız da özümüzlə bərabər böyüdükcə anamın istəklərinin ünvanı da dəyişirdi:

Axşamdı - sənin yoxluğunun zülmət çağıdı:

anam bir zəhmət heykəlidi qayğı şəhərimizdə,

həyat bir xəstədir ki,

çətinliklərimizlə ağırlaşır halı,

qayğılarımızla birgə böyüyür anamın xəyalları.

Bu yaşanmışları, başımızdan ötənləri yaza-yaza çətin bir günümüzü də xatırlayıram: İndiki kimi yadımdadır, evdə yeməyə, hətta çay ilə içməyə heç nəyimiz yox idi. Lap dibə dirənmişdik, tərs kimi pensiyalar da gecikirdi. Biz atasını itirən uşaqlar üçün ayrılan müavinətdən alırdıq, rayonlarda ona "yetimpulu" deyirlər. Nənəm evdəki acınacaqlı, ürəkdağlayan vəziyyəti görüb məni gizlicə yanına çağırdı, düyünçəsini - cib dəsmalını açıb o vaxtın pulu ilə 12.000 manat (bir Şirvan, iki Məmməd) pul çıxardı. Nənəm bərəkətli dəsmalında o pulları "Bukarban" adlı şəkər dərmanı üçün saxlamışdı. O dərmanı atmayanda nənəm halsızlaşır, bəzən isə özündə olmurdu. Anam nənəmin mənə pul verdiyini görüb acıqlı-acıqlı dedi: "O dərmanı atmayanda halın qarışır, dərmanpulunu yemək-içməyə vermə".

İki saat sonra anamın başı işə qarışanda nənəm məni tələsik yanına çağırıb dedi ki, götür bu pulu, tez get mağazadan qənd, çay, kartof və özünə saqqız alıb gəl. Pulu alıb götürüldüm mağazaya. Küçəmizdən əsas yola dönən kimi gördüm ki, yerə 10.000 (Bir Şirvan) manat pul düşüb. Əlüstü götürdüm. Tez yaxınlıqdakı qapını döyüb içəri girdim. Eyvanda iş görən qonşu qadından soruşdum ki, bura düşən Bir Şirvan sizin deyil ki? Qadın heç araşdırmadan, düşünmədən "yox" dedi, ardıyca da əlavə etdi: "Dünən bizdə toy var idi, yəqin, kiminsə cibindən düşüb, götür, o da sənin şirinliyin". Əkildim dükana, nənəm deyənləri alıb evə qayıtdım, olanları anama, nənəmə danışdım. Nənəmin dərmanpulunu da özünə qaytardım. Hamımız sevincli idik və o pul bizim üçün sözün əsl mənasında göydəndüşmə olmuşdu:

Anam həm də bir xəyal körpəsidir:

bizimlə gələcəyə "iməkləyir", sabaha yüyürür...

Hər müşkülümüz bir əcəl məqamıdır,

ehtiyaclar "əzrail" kimi əliboş geri dönmür.

İllər ötdükcə anam da dəyişirdi, xasiyyətinə, tövrünə zaman adladıqca bir kişi mətinliyi, ötkəmliyi əlavə olunurdu. Ata qayğısını çəkmək, sanki onu başqalaşdırırdı. Günün qızmarında qalamızı əhəngləyəndə, tutulan boruları təmizləyəndə - bir sözlə, kişi işləri görəndə onun kölgəsinə baxıb fikrə gedirdim:

Axşamdı - sənin yoxluğunun zülmət çağıdı:

çoxdan əzbərləmişəm

kişi işləri görən anamın kölgəsin,

buxar istisiylə qarsıyıb üzümü həyatın nəfəsi.

Artıq müstəqil həyata atılandan sonra bəlalara tuş gəldiyim günlər də az olmadı və hər müşkülümdə atamın yoxluğunu daha dərindən, təpədən-dırnağa duymağa başladım. Qəribədir ki, onun ruhundan imdad istədiyim, kömək umduğum zamanlar da az olmadı. Hər dəfə də onun əlini çiynimdə hiss etdim, daim köməyimə çatan Allah və kimsə (atamın ruhu) oldu. Mən həbsdə olanda atamın məzar daşı çatlayıbmış. Həmin hadisəni ailəmizdə hələ də mistik bir olay, çoxyozumlu bir hadisə kimi mənalandırırdılar, hesab edirdilər ki, atam o dünyada məndən narahat olub deyə, başdaşı aralanıb. Doğrusunu isə Allah bilir...

Axşamdı - sənin yoxluğunun zülmət çağıdı:

Bir xəstəxana qapısında,

zindan divarları arasında,

bir məhkəmə salonunda,

dayanıb baxdım uzaqlardakı məzarına.

Çarəsizlik əllərimi cibimə saldı,

çiyinlərimi çəkdi,

İkimiz bir adam olduq onda -

kölgən kölgəmə bələndi.

Rayonumuzdakı pambıq zavodu üçün parça küplər tikirdik. Anam, bacım və mən saatlarla işləyirdik, hər gün 2000 metr parçanı üç adama biçib tikirdik. Gecəmiz-gündüzümüz yox idi, biçilmiş parçaları cırdıqca, kəsildiyi yerdən ayırdıqca onun bütün tozu nəfəsimizə dolur, ciyərimizi bürüyürdü. Anam tikiş maşınının əlcəyini fırlatmaqdan qolunun əzələləri əməlli-başlı qabarmışdı. Ancaq mən o işi sevə-sevə, yorulmadan görürdüm. Çünki bilirdim ki, üç ay yayı işləsəm də, bu cəhənnəm istisində nəfəsim kəsilənəcən çalışsam da əldə etdiyimiz pula heç olmasa özümə sentyabrda təzə məktəb paltarları ala biləcəm. Beləcə, özüm də hiss etmədən, ahəstə-ahəstə zəhmətə alışmağa başlamışdım:

Axşamdı - sənin yoxluğunun ahıl vaxtıdı:

fotoalbomuna baxıram,

əsgərsən, nişanlısan, evlisən,

zəhmətə öyrəşmiş ömrümün alın tərisən.

İnsan itkisi, yoxluğu ayrı-ayrı vaxt kəsimlərində ifadə olunur. Məsələn, toyumun başlamasına bir saat qalmış qol saatıma baxıb atamı düşünmüşəm, yaxud evimin divarına ilk saatı asanda atam yadıma düşüb. Saatlar hərəsi bir cür atamı xatırladıb mənə:

Axşamdı - sənin yoxluğunun ahıl vaxtıdı:

qayğıların dumanından göz-gözü görmür,

təkliyimin qoxusunu çəkirəm canıma,

ata, sənsizlik dolub divar saatıma,

ömür saatıma,

qol saatıma.

Atamın vəfatından az qala 23 il keçir. Anam çoxdandır ki, nənəliyinin dadını çıxardır, başı şirin payların qayğılarına qarışıb. Şükür, əlimiz çörəyə çatıb. Hər üçümüz anamın qayğısını gücümüz çatan qədər çəkirik. Anamın Allaha bolluca şükür eləməsindən belə yəqin edirəm ki, övladlarından narazı deyil. Çox güman indi anamı firavan, rahat görən atamın da çöhrəsində təbəssüm var:

Axşamdı - sənin yoxluğunun zülmət vaxtıdı:

həyat bizim üzümüzə qayğı cığırları,

sənin məzarına şaxta çatları salıb,

şükür, əllərimiz çörəyə çatıb

və daha anamın ovcundakı zəhmət qırışları,

"Allah" sözünün altında qalıb.

Ötən il mən bu şeiri yazarkən ancaq yaşantılarıma söykənmişəm. Həyatımdan ötən, ancaq ürəyimin harasındasa gizli qalan çətin günlər bu şeirdə, sanki öz-özünə yerbəyer oldu. Yaşayarkən fərqinə varmazdım ki, o günlər, həmin hadisələr, bir sözlə, ailəmizin taleyi hansı dərəcədəsə poetik imiş, şeir günlər, şeir dəqiqələr imiş, amma görünür, biz fərqinə varmasaq da, o vaxtların da öz poeziyası varmış. Musa Yaqub bir şeirində yazır: "Orda bulanıq su hopur torpağa, burda üzə çıxıb dönür bulağa". Doğrudan da, belədir, haçansa lillənmiş duyğular sonradan bulaq kimi saf şəkildə üzə çıxır, amma bir şərtlə ki, torpağa hopan da, qaynayıb çıxan da saflıqdan qidalansın...

11.05.2020

Fərid Hüseyn

Ədəbiyyat qəzeti.- 2020.- 11 iyul.- S.30-31.