Çağdaş Macar şeiri

Səlim Babullaoğlunun təqdimatında

Attila Balaş / Balazs F.Attila (1954) - tanınmış macar şairi, yazıçısı, esseisti və tərcüməçisi. Rumıniyada, Tırqu-Mureşdə anadan olub. Əvvəl fizika-riyaziyyat təmayüllü məktəbdə oxuyub, sonradan isə Alba-Yuliyada katolik ruhani institunda və Buxarestdə bədii tərcümə və kitabxanaşünaslıq ixtisası üzrə təhsilini başa vurub. Macarıstan, Rumıniya, Slovakiya yazıçı təşkilatlarının, PEN mərkəzlərinin, Avropa Elm, Sənət və Ədəbiyyat Akademiyasının üzvüdür. "Villonun qalstuku", "Attila Balaşın ən yaxşı şeirləri", "Mavi", "Minimal", "Maskalar" və başqa şeir toplularının müəllifidir.

Frimen Nandayme Ədəbiyyat Ödülü (Nikaraqua, 2010), Madaça Mükafatı (Slovakiya, 2010), Luçian Blaga (Rumıniya, 2011), Opera Omnia Arghezi Prize (Rumıniya, 2014), Emineski Akademiyasının Tərcümə Ödülünü (Krayova, 2012) və başqa ədəbiyyat mükafatlarını alıb.

Əsərləri dünyanın 20-dən artıq dilinə çevrilib, Avropa, Amerika və Asiyanın 30-a yaxın ölkəsində dərc edilib.

"Vektor" Nəşrlər Evi 2019-cu ildə Məmməd İsmayıl və Afaq Şıxlının tərcüməsində Attila Balaşın "Avqustda qar" şeirlər kitabını çap edib.

Balaş 2020-ci ildə pandemiyanın ilk dövründə Bakıda keçirilən onlayn poetik festivala qatılıb, Azərbaycan auditoriyası üçün şeirlər oxuyub.

Fatum

Topraq ayaqların altından qaçır,

Sən isə xəbərsizsən

açılıbmı qanadların...

Memento

Günəşin kriminal sığallarıyla

əzilmiş,

qışmış,

qurumuş

gil.

Daşlaşmış işarələr,

toxunuşlar,

formalar

və dəyişmələr

üzərində barmaq izlərini

hiss edir.

Gözəllik ovunda

Saatın

bükülmüş əqrəblərindən asılıb zaman.

Əlində bir topa açar adam

qapını ehtiyatla bağlayır,

işığı zolaq-zolaq bölür

gözəllik budaqlar arasından sivişib çıxır,

təsvirlər gözünün torlu qişasında bərkiyirlər.

Uca səs

Heç bir musiqi alətiylə

o uca səsi

çıxaqmaq olmur -

axar qanın səsini,

qularlarında

səslənən

ürəkdöyünməni.

İşığı yandırırsan,

amma bilmirsən,

o səs gələn yer

haradır,

boşluqdur...

Yorğanın altına girirsən,

yuxunun səni nə vaxt ovlayacağını

bilmirsən,

səhər duranda isə

güzgüyə zillənirsən -

görürsən ki,

onun vizit kartı

alnında bərq vurur.

Böyük rəssam

Zərif parıltılı çalarlarda payız mənzərəsi,

sanki

rəngləri qurumamış

rəsm əsəridir.

Fırçanı tutan

və sevgini rənglərlə çəkən

əli

düşünürəm.

Sözlər gücsüzdür,

ünvanından kiçikdirlər.

Barmaqlarım arasından

süzülür qumsal

Yaddaşın qəlpələri

məni hərəkətə gətirir,

oyadır ki,

yenidən toparlasın -

bəlkə adi bir şey,

ya da nəyəsə oxşayan bir şey

yaratsın.

Barmaqlarımın

necə əsməyə başladığını

görürəm.

Dayanıram,

əzələlərimi boşaltmaqçün

barmaqlarım arasından

qumları tökürəm.

Bircə it nəcisi qalır ovcumda.

Rəsmlər çəkirəm qumsalda,

pozuram,

çevrələr cızıram.

Fitrətdəki dağınıqlığı

necə nizamlamaq olar?!

Əşyalara aid deyil

nizam-intizam;

onlar ayrılıq,

birləşirlər.

İntizam - gözəgörünməz kətandır,

o zərifdir,

tez sıradan çıxır.

Yerdəyişmə şübhə doğurur.

Qəfil öz adımı xatırlayıram:

adım məni zəncirləyirmi?

Mən öz adımammı?

Ya bəlkə adım sadəcə

çiynimdən ata bilməyəcəyim

məngənədir?

Sözlər yumurtadan çıxmış

tısbağalardır,

suya düşürlər,

enirlər dalğaların nənnisinə,

mavinin təhlükəsiz ənginliyinə -

nəhəng bir ağız onları udur

və yalnız bu nadinclərin bir qismi

həyatın və ölümün bu sayaq

çarpışmasından

sağ çıxırlar.

Qara mələk

Bu qasırğanın cənginə düşən hər kəs bilir ki,

inkişaf eyni bir yerə,

vəziyyətə,

halətə daimi qayıdışdır.

Yorulmusan,

sürətdən başın fırlanır,

keyimisən,

ətrafa baxırsan və özünü yenə

həmin o vəziyyətdə

görürsən.

Həmin qapalı çevrədə.

Yalnız ürəyin

ritmini dəyişməyə cəhd edir bir az.

Yalnız tüstü qalxır qarmaqarışıq,

Yalnız azğın külək gözünə doldurur torpağı.

Qaya yarığında bitmiş mamır

ölüm və kölgənin dəli rəqsindən xəbərdardır

və boynunu işığa uzadıbdır.

Yollar ayrılır

və qovuşur nizamla.

Sən indi noutbukun ekranında

hər şey tapa bilərsən.

Tapa bilməyəcəyin tək şey

ömrün boyu tərk etdiyin illüziyalardır.

Təmkinlə tutursan əlini

səhrada sənə uzanmış,

barmaq izini götürən

mələyin əlinə.

Attila Balaş

Ədəbiyyat qəzeti.- 2021.- 11 dekabr.- S.24.