Sentyabrın 9-u ulu Səməd Vurğunun “ay üzlü”sü,

Yusif Səmədoğlunun “ceyran bacı”sı, Vaqif Səmədoğlunun

isə “qız qardaşı” Aybəniz xanımın doğum günüdür...

Hörmətli, Azər Turan!

Müqəddəs Vurğun ocağına doğma bir ailənin üzvü kimi Siz də yaxşı bilirsiniz ki, Aybəniz xanım fədakar əməyi və atasına olan tükənməz sevgisi ilə öz adını Səməd Vurğunun ev-muzeyini yaradanların və yaşadanların ön sırasına əbədi həkk etmişdir: o, uzun illər muzeyin baş mühafizi vəzifəsində çalışmış və işlədiyi müddətdə (sonralar isə direktor kimi) həm şairlə bağlı əşyaları – eksponatları toplayıb hifz etmiş, sistemləşdirmiş, həm də atasının ruhunun “qaraçuxası” –fədakar keşikçisi, qoruyucusu olmuşdur.

S.Vurğunun 1960-cı illərin ortalarından başlayaraq çap edilən əsərləri də Aybəniz xanımın adı ilə bağlıdır. O, şairin 1966, 1976, 1986, 2004 və 2005-ci illərdə nəşr edilən əsərlərinin ya tərtibçisi, ya da redaktoru olmuşdur. Atasının “Ömrümün gündəliyindən”, “Dinlə, Xavər!”, “Lənkəran şeirləri”, “Dəlilər evi”, “Xalça” və başqa şeirləri, “M.Quluzadənin ədəbi səyahəti” adlı məqaləsi onun sayəsində işıq üzü görmüşdür. O, Vurğun haqqında yazılan tədqiqat əsərlərinin bir neçəsinin, “Səməd Vurğun” sənədli filminin elmi məsləhətçisi olmuş, “Vurğun ocağı – 25” adlı albom, “Səməd Vurğun – 100” bukleti, “Sözləri Səməd Vurğunundur” adlı mahnı diski, internetdə şairin həyat və yaradıcılığına, eləcə də muzeyin fəaliyyətinə həsr olunmuş sayt və bir çox başqa gərəkli işlər onun rəhbərliyi altında həyata keçirilmişdir.

1994-cü ildə “Səməd Vurğun Fondu”nu təsis etmiş və onun prezidenti olmuş Aybəniz xanım “Şərəf nişanı” ordeni, “Əməkdar mədəniyyət işçisi” fəxri adlarına layiq görülmüş, Mədəniyyət Nazirliyinin mükafat və fəxri fərmanları ilə təltif olunmuş, eləcə də Türk xalqları mədəniyyətinin inkişafına göstərdiyi xidmətlərinə görə Türk Dünyası Araşdırmaları Beynəlxalq Elmlər Akademiyasının fəxri professoru adına layiq görülmüşdür.

Aybəniz xanım atasına olan müqəddəs övladlıq borcunu qaytarmaq üçün ömürünün yarıdan çoxunu – qırx ilinə yaxın bir dövrünü sərf etmiş və müqabilində sənəti əbədi yaşayacaq “Vurğun” imzasının yanına öz “Vurğunqızı” imzasını əlavə etmək şərəfini qazanmışdır. Nə zaman ki, Səməd Vurğunun adı çəkiləcək, Vurğun ocağından və ocağında söz deyiləcək, onda bu ocağın işığını uzun illər sönməyə qoymayan o “abı qız” (S.Vurğun) – Aybəniz də yada düşəcək və layiqli övlad kimi ruhuna dualar oxunacaqdır. O Aybəniz ki, atasının ruhunun keşiyində fədakarlıqla dayanmağı – pasibanlıq etməyi bacardı və bu fədakarlıqdan doymadı...

Hörmətli Azər Turan, zəngin və mənalı ömür yaşamış Aybəniz Vurğunqızı haqqında bir neçə ildən bəri hazırladığımız “Aybəniz əfsanəsi” adlı xatirələr kitabı yaxınlarda işıq üzü görəcəkdir. Doğmalarının, dostlarının və həmkarlarının həzin bir kədər, sonsuz sevgi və ruhuna ehtiramla qələmə aldıqları bu xatirələr Aybəniz xanımı, ilk növbədə, fenomenal istedad sahibi və böyük şəxsiyyət Səməd Vurğunun layiqli varisi – bütün varlığı ilə atasına bağlı, həyatını dahi sənətkarın irsini toplayıb nəşr, tədqiq və təbliğinə həsr edən, müqəddəs ocağının işığını sönməyə qoymayan – muzeyini sevilən mədəniyyət və ədəbiyyat məbədinə, ziyarətgaha çevirən, ruhunu yaşadan, eləcə də gözəl ana, istəkli nənə, safürəkli, sədaqətli rəfiqə, qayğıkeş, əliaçıq və xeyirxah, zərif, eyni zamanda obyektiv, cəsarətli, sözü üzə deyən, dili qılınc kimi kəskin, hazırcavab, incə yumorlu insan... və nəhayət, Əməkdar mədəniyyət işçisi, peşəkar muzeyşünas, ədəbiyyatşünas, fəxri elmlər doktoru və professor... kimi tanıdır. Həmin xatirələrdən bir neçəsini Sizə göndəririk. Əminik ki, oxucular bu təvazökar və fədakar xanımı daha yaxından tanıyacaq və onu ehtiramla yad edəcəklər.

Aslan SALMANSOY

vurğunşünas

Ədəbiyyat qəzeti.- 2021.- 11 sentyabr.- S.12.