Ayzek Azimov

(Amerika ədəbiyyatı)

Yəhudi əsilli Amerika yazıçısı Ayzek Azimov (Isaac Asimov) 2 yanvar 1920-ci ildə Belarusun Petroviçi kəndində anadan olub. Onun atası Yud Azərbaycanın Quba rayonundan, dağ yəhudilərindən idi. O bunu 1987-ci ildə ABŞ-da elmi ezamiyyətdə olan Azərbaycan yazıçısı və tərcüməçisi mərhum Zeydulla Ağayevə etiraf etmişdi. Oktyabr inqilabından əvvəl Yud ailəsi ilə birlikdə Belarusa, 1923-cü ildə isə buradan ABŞ-a, Nyu-York ştatının Bruklin şəhərinə köçür. Özünə şirniyyat dükanı açır. Oğluna yaxşı təhsil verir. Ayzek 1928-ci ildə Amerika vətəndaşı olur. Kolumbiya Universitetinin Biokimya fakültəsini bitirir, Boston Universitetinin Tibb məktəbində biokimyadan dərs deyir. 1979-cu ildən isə bu universitetin professoru olur. Yazıçı biokimya ixtisasına mükəmməl yiyələnir və bu sahəyə aid yüzlərlə elmi və elmi-kütləvi kitab yazır. Ayzek Azimov dünyada yeganə məhsuldar yazıçıdır ki, 467 kitabın müəllifidir və onun bədii, elmi, elmi-kütləvi və elmi-fantastik kitabları dəyərinə görə ensiklopedik əhəmiyyətə malikdir. Ayzek Azimov fantast yazıçı kimi bir sıra populyar ödüllər qazanmışdır. O, ilk elmi-fantastik hekayəsini də universiteti bitirəndə yazır və hekayə "Amazing Stories" jurnalında (1939) çap olunandan sonra yazıçıya diqqət artır. Ayzek Azimovun demək olar ki, bütün əsərləri elmi-fantastikanın ən gözəl nümunələri sayılır, yazıçının fövqəladə elmi biliyi, istedadı və zəkası hələ sağlığında onu dünya məşhurları sırasına çıxarmışdı.

Ayzek Azimovun kitablarında hadisələr gələcəkdə cərəyan edir. Təkcə bu faktı qeyd edim ki, onun yaratdığı robot obrazları heyrətamizdir. O, xalis elmi fantastika yaradıb, burada mistikaya və sehrbazlığa yer yoxdur. Əsərlərində texniki yeniliklər barədə fantastik ideyalar və təsvirlər yer alır, ən mühüm kəşfi isə, fəlsəfi baxımdan yanaşsaq, robotlarla insanların münasibətləri problemlərindən yazması oldu. O, hələ ötən əsrin birinci yarısında robot texnikasının üç məşhur qanununu işləyib hazırlamış və bu da dünyada elmi-texniki tərəqqi üçün yeni-yeni kəşflərə zəmin yaratdı. Bu qanun fəlsəfi baxımdan təsvir edilir. Azimov robotun hardan meydana gəlməsini izah eləmir, sadəcə deyir: heç bir robot üç qanuna riayət olunmadan yaradıla bilməz! Elə bu da robot texnikasının yaradılmasının texniki bazası rolunu oynadı. Ayzek Azimov romanları gözlənilməz hadisələrlə məntiqin heyrətamiz şəkildə birləşməsi aləminin təsviridir. Siz heç vaxt Kainatda hansı gücün hansı güc arxasında dayandığını tapa bilmirsiniz, qəhrəmanların həqiqət axtarışlarına mane olan qüvvə kimdir, kim kömək edir, bilməzsiniz. Azimov romanlarının finalı da gözlənilməz sonluqlarla bitir. Bütün gözlənilməz sonluqların isə motivi və əsası vardır. Azimovda səhv yoxdur və ola da bilməz. Bunu dünyanın bir çox məşhur alim və mütəxəssisləri etiraf etmişdir.

1992-ci ilin 6 aprelində 72 yaşında vəfat edib. Onun adına Nyu-Yorkda çıxan populyar bir jurnal da var - "Asimov's Science Fiction and Fantasy". Aşağıda onun marslılarla Yer adamının əlaqələrindən bəhs edən "Gizli Duyğu" (The Secret Sense) hekayəsini təqdim edirik.

Ədəbiyyat qəzeti.- 2022.- 12 fevral. S. 28.