Son döyüş

İsmayılov Raqil Rafiq oğlu və Əzizov Sübhan Elşad oğlu Salyan rayon Dayıkənd kənd orta məktəbinin məzunlarıdır. Hər ikisi könüllü olaraq yollandıqları İkinci Qarabağ

müharibəsində birlikdə şəhid olublar. Şeir onlara həsr olunur.

- Raqil, eşidirsən? Mənə cavab ver!

- Sübhan, mən, deyəsən, yaralanmışam.

Tərpədə bilmirəm heç bir yerimi,

Elə bil ölmüşəm, cansız bir daşam.

- Yox, ölməyəcəksən, yaşayacaqsan,

İndi harda olsa gələr uşaqlar.

Qardaş, ürəyini buz kimi saxla

Onlar gəlib bizi aparacaqlar.

- Sübhan, sən necəsən? Yaran dərindi?

- Bilmirəm, amma bərk ağrıyır başım.

- Özünü qorxutma, bir az möhkəm ol

Sən sağ qalacaqsan, əziz qardaşım.

- Komandir! Komandir! Yoldaş leytenant!

- Dayan Sübhan, dayan yorma özünü.

Deyəsən, komandir şəhid olubdur

Həyata əbədi yumub gözünü.

- Yazıq... yetim qoydu uşaqlarını

Canını tapşırdı Ana Vətənə.

Dünən gecə yarı bir az dərdləşdik

Qızının şəklini göstərdi mənə.

- Danışma, qardaşım, taqətdən düşmə

Mənim indi səndən bir istəyim var.

Götür bu məktubu, mən şəhid olsam,

Verərsən anama açıb oxuyar.

Bilsin ki, içimdən nə hisslər keçib,

Bilsin ki, Vətəni necə sevirdim.

Təsəlli tapsın ki, mən şəhid oldum,

Sevinə-sevinə məzara girdim.

- Sən ölməyəcəksən, belə danışma!

Anan qalmayacaq gözləri ağlar.

Bütün qohumların, bütün dostların,

Gələn il toyuna yığışacaqlar.

Birlikdə gəlmişik cəbhəyə, Raqil

Kəndə də, birlikdə qayıdaydıq kaş.

Əgər yolumuzu ölüm kəsdisə

Sən ölmə, yerinə mən ölüm, qardaş.

- Ay Sübhan, bədənim oldu buz kimi,

Gözüm heç bir yeri görmür elə bil...

- Dayan... bir az dayan, ölmə, qardaşım,

Raqil... ölmə, Raqil... cavab ver, Raqil...

Qərənfil

- Qızım, sənin adın nə?

- Mənim adım Qərənfil.

- Gözünə qurban olum,

darıxırsan elə bil.

- Atamı gözləyirəm.

- Atan hardadır məgər?

- Müharibəyə gedib;

o döyüşür gecələr.

- Nə vaxt gedibdir atan;

gecikdiyi çoxdurmu?

- Çoxdur, əmi can, çoxdur.

- Ananın da atandan

bir xəbəri yoxdurmu?

- Anam indi işdədir.

- Qızım, harda işləyir?

- Anam çox mehribandır,

yarpaqları çox sevir,

səhərdən-axşamacan

onları təmizləyir.

- Yaxşı, mehriban anan

atandan bir söz demir?

- Demir, əmi can, demir,

daha yollara baxmır,

daha onu gözləmir.

Mən dünən çox ağladım

gecə yatmazdan öncə.

Anamın nə etdiyin

izləyirdim gizlicə.

Atamın divardakı

şəklini qucaqlayıb,

belə deyirdi, əmi:

"Mən necə böyüdəcəm

Atasız bu yetimi".

Xəzan səsi

Gözümün işığı, burda payızdı,

Hər kəs yığışıb öz gödəkcəsinə.

Bircə sevincini görəydin onun

Günəş gülə-gülə sovuşub getdi

Bahar tətilinə gedərcəsinə.

Gözümün işığı, burda payızdı,

Burdakı yarpaqlar payıza kölə.

Zavallı ağaclar payıza əsir,

Bağçanın sonuncu bənövşələri

Bir saxsı dibçəkçün evə tələsir.

Mən indi payızın çiyinlərində

Yazın gəlişini gözləyən bağam.

Mən indi səngərdən boylanan əsgər,

Ayaq səslərindən qorxan torpağam.

Dişimi dişimə sıxıb dözürəm

Olur belə şeylər, olur, qadası

Tək qalan adamlar özündən küsür

Getməyə bir qucaq yer tapmayanda

Yıxılır bir küncdə qalır, qadası.

Bəs ora necədi? Havası, suyu?

Quşlar çöldə ölür, yoxsa qəfəsdə?

Adamlar necədi? Hər darıxanda

Neçəsi söz qoyur sözünün üstə?

Sən necə, nə qədər dəyişilmisən?

Yenə yerə düşən çörək qırığın

Öpüb qoyursanmı gözünün üstə?

Yox, sən dəyişilmə, özünü qoru,

Aldanma küçənin xəzan səsinə.

Kaş ki, illər sonra bir yaz səhəri

Birgə oyanaydıq azan səsinə.

***

Harda azdıracaq bu yol, görəsən,

Hara aparır bu ayaqlar məni?

Anacan dua et, əgər etməsən

Qovar Allahacan günahlar məni.

Mən ölsəm bəxtimin bəxti açılar,

Dilimin altında necə söz ölər.

Birdən mən qalaram, anam tez ölər,

Tanımaz güzgülər, daraqlar məni.

Yox ana, sən ölmə, sən əbədi qal

Ver öz kəfənini sərim yerimə

Arada nəfəs al mənim yerimə

Bilməsin ölmüşəm budaqlar məni.

Ay Allahsız fələk, əlin qırılsın

Çəkmə o kədərin yaxşı yerindən,

Payın artıq olsun, yemirəm toxam.

Mən bu gün varamsa, sabah da yoxam,

Yaxşı xatırlayın, uşaqlar, məni.

***

Biz də gedəcəyik hamı kimi

Tapdaladığımız qarışqaların balaları

meyitimizi didəcək.

Mənim atam, qaz kəsiləndə əsəbləşən,

işıq gedəndə qarğış edən adamdı,

Mən gedəndə kimə qarğış edəcək?

Mən öləndə "çaqqallar" ulayacaq sevincindən,

"Bayquşlar" nəğmə oxuyacaq.

Sonra yağış yağacaq,

Torpaq, fəhlə paltarı kimi qoxuyacaq

Heç sən də çox qalmarsan

Sən də gedərsən, unudularsan,

Zaman ötdükcə qərənfillə

başdaşını aldadar əzizlərin.

Bir gün sahibini axtarar,

Sahildəki ayaq izlərin.

Gəl gedək, qaçaq

Bu dəfə yaşamaq üçün yox,

ölmək üçün yorulaq.

Nə qədər ki, Adəm kimi qovulmamışıq

özümüz cəhənnəm olaq...

Xəmirli əllər

Bir səhərin sübh çağı

Hamı əl-ələ verib

yuxuna haram qatar -

Katibə zəng vurar ki,

İşdən çıxarılmısan.

Nişanlın, mesaj-mesaj

Başının ətin yeyər:

- Səninləyəm, cavab ver!

Axşam harda olmusan?

Anan girər otağa,

Pəncərəni açar ki,

boğulmasın tüstüdən.

Araq şüşəsi tapar

Döşəyinin üstündən.

Cırıldayan yatağı

Əsəblə silkələyər -

"Ay alkaş oğlu, alkaş

yenə içmisən?" deyər.

Qışqırar əsəbindən,

Xəmirli əlləriylə

Sinəni yumruqlayar.

İçini çəkə-çəkə,

Uşaq kimi ağlayar.

Qaçasan otağından,

Hirs soyutmaqdan ötrü

Qapını bərk vurasan,

Küçənizdə can verən

itə təpik vurasan.

Qaçasan, sən qaçdıqca

Uzaqlaşa yol hələ.

Aclıq vurar təpənə

Dönərçiyə deyəsən -

"Zəhərini bol elə".

Bədbəxtlikdən içindən

İynə çıxmaz çörəyin.

Kredit şöbəsindən

Bahar xanım zəng edər:

"Müəllim, sağsınızsa,

Borcunuzu ödəyin!".

İri-iri addımlar

Ata səni sahilə.

Yerdən bir daş götürüb

Keçirəsən boynuna,

Qulağına səs gələ...

Bu yaşlı kişi kimdir?

Kövrək səslə qışqırır:

"Etmə, qurbanın olum

Əgər pulun yoxdursa,

Gəl, mən sənə verim, var.

Əgər evin yoxdursa,

Bir nəfərlik yerim var.

İş də taparam sənə

Köhnə bir tanışım var,

hamıya iş düzəldir.

Ölmə, qurbanın olum,

Axı həyat gözəldir!".

O yaşında adamın

Yaşamaq məhəbbəti

Sanki güc verər sənə.

Çıxarıb boynundakı

yarım kiloluq daşı

Qayıdasan evinə.

Anan qaça qapıya

Daş izi qalan yerdən

Boynunu qucaqlayıb

Deyər: "Yaxşı ki, varsan.

mən səni bağışladım,

sən də bağışlayarsan...".

Qadın

Haçansa hardasa görmüşəm səni,

Amma ki, üzündə ləkən yox idi.

Sən ki çiçək kimi təravətliydin,

Üstündə bir dənə tikan yox idi.

Sən həmin qadınsan, sən o qadınsan,

Yuxudan hamıdan əvvəl oyanıb,

Hamıdan axırda yuxuya gedən.

Namərd sərvətinə boyun əyməyib,

Bir tikə çörəkçün qonşuya gedən.

Hər gün döyülmüsən, tapdalanmısan,

Nişan üzüyünə əsir düşmüsən.

Uşaq qucağında evdən qovulub,

Hərənin dilinə bir cür düşmüsən.

Sən həmin qadınsan, ağlın kəsəndən,

Belini bükmüsən qar, qış demədən.

Bütün küçələri təmizləmisən,

Bir sarı yarpağa qarğış demədən.

Sənin zərifliyin, qadın olmağın

Doğmanın, ogeyin yadından çıxıb.

Süpürgə çəkmisən bütün yollara,

Bircə öz taleyin yadından çıxıb.

Gizlətmə üzünü, utanma məndən

Qoy dünya utansın, bəşər utansın!

Sənə qalxan yerdə əllər qırılsın,

Sənə qalxdığına əllər utansın!

Həsən KÜR

Ədəbiyyat qəzeti.- 2022.- 7 may. S. 17.