"Ədəbiyyat
qəzeti"nin baş
redaktoru sayın Azər
Turana
Bu ilin mart ayının 5-də
və 6-da şair Əkbər Qoşalının
50, mənim isə 60 illik yubileyimdə iştirak etmək üçün Dünya Gənc Türk Yazarları Birliyinin dəvəti ilə xarici ölkələrdən
gələn nümayəndə
heyətinin tərkibində
Çuvaşıstan Peşəkar
Yazıçılar İttifaqının
sədr müavini, Çuvaşıstanın tanınmış
şairi və jurnalisti, Azərbaycan sevdalısı Marina Karyagina
da var idi.
Xeyli müddətdir ki, ədəbi əlaqələrimiz üzərindən
yaradıcılığına və ictimai fəaliyyətinə yaxından
bələd olduğum,
ümumtürk ədəbiyyatı
adına çalışmalarından dolayı
şəxsinə sayqı
duyduğum Marina xanımla
ədəbi əlaqələrimiz
barədə xeyli söhbət etdik, bu sahədəki uğurlarımızdan və
qayğılarımızdan danışdıq. Bu arada Çuvaşıstanın
görkəmli söz
adamı, Çuvaşıstanın
Xalq şairi, ictimai xadim Peder
Xuzanqayın yaradıcılığına
da münasibət sərgiləməli olduq.
Şairin "Epir pulna,
pur, pulatpar!"("Biz
vardıq, biz varıq,
biz olacağıq!") adlı şeirinin
üzərində xeyli
dayandıq. Şeir məni çox
duyğulandırmışdı. Ayrılanda
Marina xanıma söz
verdim ki, bu möhtəşəm şeiri Azərbaycan dilinə tərcümə
edəcəm. Və sözümü
tutmağım bu vaxta təsadüf etdi. Bu gün
- 25 Aprel Çuvaşıstanda
Ana dili günü kimi qeyd edilir.
Bu tərcümə çuvaş qardaşlarımız
üçün məndən
bir ərməğan olsun deyə düşündüm.
Tərcüməni və şairin qısa özkeçmişini
"Ədəbiyyat qəzeti"ndə
dərc etməyinizi sizdən rica edirəm.
Sayğılarla;
İbrahim İlyaslı
25 aprel 2023
22 yanvar 1907-ci ildə
Tatarıstanın Kazan quberniyasının
Sixterma nahiyəsində
doğulub. Çuvaş Pedoqoji Texnikumunu
və Kazan Pedaqoji İnstitutunu, daha sonra SSRİ Yazıçılar
İttifaqı nəzdində
Ədəbiyyat kurslarını
bitirib.
RSFSR Ali Sovetinin və Çuvaşıstan Muxtar
Respublikasının Ali Sovetinin
deputatı, Çuvaşıstan
Yazıçılar İttifaqının
sədri, RSFSR və
SSRİ Yazıçılar İttifaqı idarə heyətinin üzvü olub.
A.Puşkinin, M.Lermantovun, M.Qorkinin, V.Mayakovskinin, V.Şekspirin,
T.Şevçenkonun və
b. əsərlərini doğma
çuvaş dilinə
tərcümə edib.
1950-ci ildə Çuvaşıstanın
Xalq şairi adına layiq
görülüb.
4 mart 1970-ci ildə Çeboksarıda
vəfat edib və orada torpağa
tapşırılıb.
2002-ci ildə doğma
kəndi Xuzanqayda Xatirə Muzeyi yaradılıb.
Çeboksarıda onun adını daşıyan mədəniyyət
evi, məktəb, kitabxana və küçə var. 1960-70-ci illərdə
yaşamış olduğu
evə xatirə lövhəsi vurulub.
Çeboksarı şəhərində abidəsi
ucaldılıb, Çuvaş
Dövlət Mədəniyyət
və İncəsənət
İnstitutunda büstü
qoyulub.
Peder Xuzanqayın
yaradıcılıq diapazonu
şair, tərcüməçi,
publisist və jurnalist kimi çox geniş, əhatəli və dolğundur. Əsərləri bir çox
dünya dillərinə
tərcümə edilib.
O, eyni zamanda çuvaş xalqının
fəxr etdiyi bir görkəmli milli ictimai xadimdir.
Biz vardıq,
biz varıq,
biz olacağıq
Uzaq əsrlərin addımlarında
Müdriklik daşınır tarixə
birbaş.
Qədim
kitabların axtarışında
Ulu keçmişini arayır
çuvaş...
İnadla
irəli yürüyüb,
həm də
Keçmişə boylanıb dərs alacağıq.
Bir düşüncə mənə
güc-qüvvət verir:
Biz vardıq, biz varıq, biz olacağıq!
Meşəyə bənzədib bəşəriyyəti
Şairlər, qoy olsun... bu
da bir təşbeh.
Meşədən meşənin fərqi
var axı,
Elə yaxşı
ki var, aydındır
hər şey.
Buymuş
düşmənlərin düşündükləri:
"Onları kökündən
doğrayacağıq..."
Buna o əllərin qüdrəti
çatmaz,
Biz vardıq, biz varıq,
biz olacağıq.
Nə nifaq toxumu əkmişik,
nə də
Nifrət bəsləmişik yaxın
qonşuya.
Ancaq öz adıyla səslənmişik biz,
Göylərdə günəşə, ulduza,
aya.
Soyumuzdan
gələn idrakımızla
Gecələr aləmə nur saçacağıq.
Yenə
qəlbimizdə odlu hərarət,
Biz vardıq, biz varıq, biz olacağıq!
Bu dözüm, dəyanət
dolu kəlmələr,
Millətin fəxridir, təkəbbür
deyil.
Bizi yaşadacaq əsrlər boyu
Bu möcüzə-ilmə, bu şərqi-şeir.
Elə bu inancla yer
kürəsində
Ən uzun yolları adlayacağıq.
İnancın gücü var qanadımızda...
Biz vardıq, biz varıq, biz olacağıq!
"Dilimiz kasıbdır..."
deyə söz atdı,
Burnunu sallayıb
başqa bir çuvaş.
Nifrətlə baxırıq bu
nankorlara,
Onlara qarşıdır
açdığım savaş.
Heyif, ruhu kasıb belələr də var,
Duymaz köksümüzdə
qabaran dağı.
Ona qənim olsun yazdığım şeir:
Biz vardıq, biz varıq, biz olacağıq!
Əngəllər düzüldü yollarımızda,
Onları əzmlə adlaya bildik.
Varlığı - bir xalqın həm mükafatı,
Həm də ən möhtəşəm
abidəsidir.
Yoxsulluq
da gördük, göz yaşları da,
Öpüb, and yerimiz
etdik torpağı.
Bürküdən, sazaqdan, çamurdan
keçib,
Biz vardıq, biz varıq, biz olacağıq!
Yüz ölçüb, bir biçib xatırlayıram
Müsibət içində ötən
illəri...
İlham
alıb onun aydınlığından,
Ulu xalqım
üçün yazdım
bu şeiri.
Bilirəm, birlikdə söyləyəcəyik:
"Yararaq ən qatı qaranlıqları
Bu doğma torpağın üstündə daim
Biz vardıq, biz varıq,
biz olacağıq!"
Peder Xuzanqay
Tərcümə: İbrahim İLYASLI
Ədəbiyyat qəzeti.- 2023.-
29 aprel.- S.29.