Anasının Dirsə xan oğlu

Buğaca dedikləri

"Oğuz elinin xanımları" silsiləsindən

Qara başım qurban olsun sənə, oğul,

şirin canım qurban olsun sənə, oğul,

başımın tacı oğul,

dilimin duası oğul,

çalıb-kəsən iti qılıncım oğul,

vura bilən igidim oğul,

ata adını ucaldan oğul!

xanlar xanı Bayındır xan şadlığında

başımın baxtı, evimin taxtı,

göz açıb gördüyüm,

könül verib sevdiyim Dirsə xanı qarğıdı,

züriyyəti yoxdur deyə

onu qara çadırda oturtmaq istədi;

züriyyəti yoxdur deyə

altına qara keçə saldırmaq istədi;

züriyyəti yoxdur deyə

qara qoyun qovurması yedirtmək istədi;

züriyyəti yoxdur deyə

xan atamın kürəkəni

xanım anamın seviləni Dirsə xan

qara çadıra girmədi,

qara keçə üstündə oturmadı,

qara qoyunun qovurmasından yemədi.

Şadlıq etdi öz evində,

yer üzündə böyük çadır qurdurdu,

atdan ayğır,

dəvədən buğra

qoyundan qoç qırdırdı,

təpə kimi ət yığdı,

göl kimi qımız sağdırdı.

Ac gördü doyuzdurdu,

yalın gördü geyindirdi,

borclunu borcundan qurtardı.

Bir ağzı dualının alqışıyla

Tanrı səni bizə verdi, oğul!

Gözümün qarası oğul,

ürəyimin şirəsi oğul!

İgid böyüdün, ər böyüdün,

aslan böyüdün, nər böyüdün,

könlümüzü sevindirdin,

düşmənin gözünü çıxartdın.

Xanlar xanı Bayındır xanın

bir buğası, bir də buğrası vardı,

bir yazda bir də payızda

savaşdırırdılar onları

Oğuz bəyləri tamaşasına dururdu.

O buğanı sən yendin, oğul,

o buğanı ki

buynuzunu bərk daşa vuranda

üyüdüb un edərdi.

O buğanı ki

altı nəfər güclə çəkərdi.

O buğanı ki

boynuna qılınc,

dərisinə ox işləməzdi.

Yumruğunla yendin onu, oğul,

biləyinin gücüylə yendin onu, oğul,

yalın əllə yendin onu, oğul!

Dədəm Qorqud soy soyladı,

boy boyladı,

adın Buğac olsun, dedi

buğanı yendiyin üçün.

Adın Buğac olsun, dedi,

hamı bilə bu işini

adın Buğac olsun, dedi;

adını mən verdim

yaşını Allah versin,

adın Buğac olsun, dedi.

Ərdəmli oğlum Buğac,

hünərli oğlum Buğac,

cüssəli oğlum Buğac,

xain fitnəsinə qurban gedən oğlum Buğac,

ata oxuyla yaralanan oğlum Buğac.

Atanın qırx igidiylə ova getdiz,

nə biləydin fitnə qurub onlar sənə?!

Köksü gözəl böyük dağa vardız,

nə biləydin fitnə qurub onlar sənə?!

Geyikləri qovub-qovub topaladın,

nə biləydin fitnə qurub onlar sənə?!

Yağı düşmən felinə uydu,

nə deyim mən Dirsə xana,

yayı çəkib nişan aldı,

nə deyim mən Dirsə xana

oxu atıb səni vurdu

nə deyim mən Dirsə xana,

"uf" demədi, əli əsmədi,

nə deyim mən Dirsə xana?!

ürəyim əsdi onu tək görəndə,

gözüm səyridi onu tək görəndə,

dalağım sancdı onu tək görəndə.

Qırx incə qızımı götürdüm, oğul,

Ala dağa getdim, oğul,

yarımcan canını tapdım oğul,

qanlı südümü dağ çiçəyinə qatdım, oğul,

göz yaşım şəfan oldu, oğul.

Eşit indi,

atanın igid bildiyi o qırx namərd,

atanın igid saydığı o qırx müxənnət

atanı tutdular, oğul,

ağ ətindən qan çıxınca döydülər,

ağ əllərini arxasında bağladılar,

ağ boynuna qıl sicim saldılar,

kafir elinə yola düşdülər, oğul.

Diləyimdir, atana küsməyəsən, oğul,

atana kin bəsləməyəsən, oğul,

qalxıb yerindən durasan, oğul,

polad qılıncını qurşanasan, oğul,

ağ tozluca bərk yayını əlinə alasan, oğul,

qızıl nizəni götürəsən, oğul,

gözəl bədəvi atına minəsən, oğul,

o qırx namərdə varasan, oğul,

Dirsə xanı xilas edəsən, oğul!

Həmid PİRİYEV

Ədəbiyyat qəzeti.- 2025.- 6 iyun, №20.- S.5.