Kabuslu ev

Hekayə

Virciniya VULF (1882-1941). Əsl adı Adelina Virciniya Stiven olan britaniyalı şairə, romançı, tənqidçi, novella ustası, naşir, esseçi və feministdir. Avropa ədəbiyyatında modernizmin əsas nümayəndələrindən biri sayılır.

Havaxt oyansaydım, buradakı qapılardan biri mütləq qapanırdı. Əl-ələ tutan bir cüt kabus bu otaqdan digərinə keçər, hər küncə-bucağa baxar və sanki nələrdənsə xatircəm olmaqdan ötrü yan-yörələrinə baxınardı.

Qadın, adətən deyirdi: "Burada qoyub getmişdik". Kişi təsdiqləyirdi: "Hə. Burada da". Sonra qadın mızıldanırdı: "Üst mərtəbədə də". Kişi pıçıldayırdı: "Bağçada da". Sonra əlavə edirdilər: "Gəl, səs-səmir çıxarmayaq, yoxsa yatanları oyadarıq".

Halbuki bizi oyandırmaları imkansız görünürdü. Amma yox, insanoğlu bəzən: "Onu axtarırlarsa, pərdənin ardına da baxacaqlar", desə belə, bunun ardınca hələ bir neçə səhifə də oxumağı bacarır. Tam əmin olduqdan sonra isə: "Hə, deyəsən, tapdılar", deməklə, əlindəki qələmi səhifənin lap kənarında saxlayır. Oxumaqdan bezdiyi üçün o, yerindən qalxar, evdə yad kimsənin olmadığına, qapıların taybatay açıq qaldığına şahid olar, o ara alabaxtaların zövqlə necə quruldaşdığına və fermada işləyən xırman dəzgahının qaldırdığı səs-küyə hələ qulaq da kəsilə bilər. "Niyə gəlmişdim axı buraya?! Nə axtarırdım görən?!" Əllərim bomboş idi. "Bəlkə aradığım şey elə üst mərtəbədədir?!"

Mansarda da almalar var. Sonra yenidən aşağı qata enirəm, bağça hələ də öz əvvəlki görünüşünü qorumaqdadır: sadəcə bir kitab sürüşüb, gömgöy otların arasına düşüb.

Amma gəzə-gəzə onu qonaq otağında tapmışdılar. Yo-o-x, heç gözə dəymirdilər. Almalar ilə qızılgüllərin əksi pəncərə şüşələrinə düşmüşdü, bağdakı bütün yarpaqlar isə yamyaşıl idi.

Qonaq otağına keçdikləri vaxt almanın sadəcə sarı yanağını görəsiydilər. Az sonra qapı açılsaydı, yerə sərilən, divardan asılan və ya tavandan sallanan bir şey tapılacaqdı: amma nə? Əllərim bomboş idi. Xalının üzərində qaratoyuğun kölgəsi bir görünüb, bir yox oldu, səssizliyin ən uzaq guşəsindən isə alabaxtanın tanış qurultusu yüksəldi.

Evin nəbzi pəsdən dilə gəldi: "Güvəndəyik, güvəndəyik, güvəndə". Sonra o nəbz atışlarında bir fasilə yarandı: "Xəzinənin gömüldüyü otaq…" Ah, yoxsa burada hələ xəzinə də gömülübmüş?

Az sonra işıq qismən ölgünləşdi. Bəlkə bayırda, bağçada gömülüb o? Amma ölüvay gün işığının önünə ağaclar dərhal qara bir pərdə çəkdilər. Hər şüşənin ardında görüb-sezməyə can atdığım günəş şüası zərif və nadir rastlanan bir şüşənin altında tədricən, həm də soyuqqanlı biçimdə qeybə qarışdı.

Ölüm imiş şüşə, hə, ölüm buralarda, aramızda dolaşırmış: əvvəlcə, yəni yüzlərlə il öncə, həm də əvvəlcə qadını aparmağa gəlibmiş ölüm və bu evi tərk edibmiş. Getməzdən öncə pəncərələri yaxşıca qapadığından buradakı bütün otaqlar zülmətə qərq olubmuş. Qadını atıb gedən kişi əvvəl Şimala, sonra Şərqə tərəf üz tutubmuş, Cənub səmasına səpələnmiş ulduzların tamaşasına durandan sonra axtardığı evi o, Daunsun aşağı tərəflərində tapıbmış. Məhz o an evin sevincdən qanad taxan nəbzi: "Güvəndəyəm, güvəndəyəm, güvəndə" deyə atmağa başlayıbmış.

"Qoy xəzinə də sizin olsun!"

Hər iki cinahı boyu ağaclar əkilən yolda vıyıldayır külək. Gah sağa, gah sola əyilən ağacların isə qəddi bükülübdür. Çılğınlıqla ora-bura uçuşan yağış damlaları Ay işığında bərq vurur. Pəncərədən süzülən şamdanın işığı solğundur. Dimdik duran şam isə qımıldamadan yanır, əriyir. O bir cüt kabus evin içində vurnuxur, pəncərələri açır, oyanmayaq deyə, pıçıltıyla danışır, itirdikləri o bəxtəvərliyi tapmaqdan ötrü hər küncə-bucağa göz gəzdirirlər.

Qadın deyirdi: "Biz burada yatardıq". Kişi əlavə edirdi: "Öpüşməkdən də heç doymazdıq". "Səhər gözlərimizi açınca…"

"Ağacların arasından gümüşü rəng süzülərdi"

"Üst mərtəbədə"

"Bağçada"

"Hə, yay gələndə"

"Qışda qar yağanda da".

Uzaqlarda qalan qapılar isə, eynilə bir qəlbin qapıları misalı, qapanırdı.

Budur, onlar bir az da yaxına gəlir və qapının kandarında karıxıb-qalırlar. Külək səngiyir, yağış damlaları şüşə boyu gümüşü şırımlar açaraq, axıb gedir.

Gözlərimizin önü qaralır, ardımızda hər hansı ayaq səsi-filan eşitmirik artıq. O kabus qadının öz gen yapıncısını necə açdığını görməm imkansızlaşır. Kişi əlləriylə fənərin önünü qapayıb, pıçıltıyla deyir: "Baxsana, necə mışıl-mışıl yatırlar. Dodaqlarında da saf sevgi tumurcuqlayıb".

Önə tərəf əyilməklə, gümüş lampanı o, bizə sarı yönəldir. Sonra bu cütlük təmkinlə və uzun-uzadı bizi süzür. Yerində lal-dinməz dayanır.

Külək püykürdüyü üçün lampanın işığı titrəyib, yana doğru əyilir. Ayın sirli şüaları isə yerdə və divarda bir-biriylə kəsişir, sonra onlar əyri-üyrü sifətlərdə, dalğın üzlərdə, yatanlara tamaşa edən və öz itirilən bəxtəvərliklərini hələ də soraqlayan bir cüt çöhrədə əks olunur.

Evin qəlbi bu səfər qürurla: "Güvəndəyik, güvəndəyik, güvəndə", deyə çırpınır. Köksünü ötürən kişi isə deyir: "İllər sonrası".

"Təkrar tapdın məni". Qadın pıçıldayır: "Bax, burada yatar, bağçamızda kitab oxuyar, deyib-gülər, mansarın döşəməsi boyu almaları bir-birimizə tərəf dığırladardıq. Xəzinəmizi də biz elə buradaca qoyub, getmişdik".

Önə doğru əyildikləri zaman əllərindəki lampanın işığı gözlərimi qapayan örtükdən süzülməyə başlayır. Evin nəbzi o dəm əsl çılğınlıqla atır artıq: "Güvəndəyik, güvəndəyik, güvəndə!" deyə atır. Yuxudan oyanıb, bağırıram: "Gömülü xəzinəniz bu imiş sizin?! Ürəkdəki işıqdır da o".

Virciniya VULF

Dilimizə çevirdi: Azad Yaşar

Ədəbiyyat qəzeti.- 2025.- 14 noyabr, №42.- S.7.