Azərbaycanın ləyaqətli təmsilçisi

Nəsib Nəbioğlunu otuz ildən artıqdır ki, tanıyıram. Bakıda - M.F.Axundov adına Rus dili və Ədəbiyyatı İnstitutunda (indiki Bakı Slavyan Universitetində) təhsil aldığı illərdə (1975-1980) tez-tez görüşər, dərdləşər, bir-birimizə yeni şeirlərimizi oxuyar, ədəbi söhbətlər edərdik. Hələ o vaxtlar hiss edərdim ki, yaşıdım və eloğlum Nəsibin çox qaynar bir iç dünyası, yerə-göyə sığmayan romantikası, böyük arzuları və bütün bunların fövqündə dayanan polad iradəsi var.

Erkən yaşlarından atasını itirən Nəsib taleyin acığına, bir də anasının ömrünü uzatmaq xatirinə ikinci ali təhsil almaq, tanınmaq, ədəbi aləmdə müəyyən mövqe qazanmaq qərarına gəlib Moskvada M.Qorki adına Ədəbiyyat İnstitutunu bitirib (1985) elə bu nəhəng paytaxt şəhərində yaşamalı, yaratmalı oldu. Bu illər ərzində həm Bakıda, həm də Moskvada Nəsibin kitabları - "Ürəyim yurd yeridir", "Dua eləyən bulaq" (rus dilində), "Sizə sözüm var", "Bağışlamaz dağlar məni" və s. işıq üzü görməyə başladı. Bir şair kimi o, özünün oxucu çevrəsini yaratdı. Xatırlayıram ki, onun "Gənc şairin ilk kitabı" seriyasından buraxılan "Ürəyim yurd yeridir" adlı şeirlər kitabının redaktoru mən olmuşdum və bu kitab 80-ci illərdə "Yazıçı" nəşriyyatında nəşr olunarkən çox maraqla qarşılanmışdı. Nəsibin bulaq suyu kimi dupduru şeirləri, bu şeirlərdəki səmimiyyət, canlı xalq dili, folklor metaforaları poeziya həvəskarlarının, söz sərraflarının diqqətini çəkmişdi. Bu cəhətdən həmin kitabda verilmiş "A nənəmin cəhrəsi" şeri müəllifə xüsusi uğur gətirmişdi. Çünki gənc şairin tapıntısı olan bu mövzu onun poetik leksikonuna məxsus tapıntı səviyyəli ifadə və ibarələrlə də zəngin idi:

Kələflərin içində boya-başa çatmışam,

Dükcələr qucağımda şirin yuxu yatmışam.

Elə bilmə mən səni unutmuşam, atmışam -

Hələ də yadımdadır naxışının düyməsi,

A nənəmin cəhrəsi.

Gənc nəslin adını belə bilmədiyi bu kustar toxuculuq aləti - cəhrə indi məişətimizdən demək olar ki, tamam kənarlaşdırılıb, lakin yaddaşlardan silinməyib. Şair həmin şeri dərin bir təəssüf duyğusu ilə bitirir:

İşindən ayırdılar, yolundan döndərdilər,

Üzünü görmədiyin maşına mindirdilər.

Səni təmtəraq ilə muzeyə göndərdilər,

Köhnə əsrin bu əsrə hədiyyəsi, töhfəsi,

A nənəmin cəhrəsi.

Bu şeir N.Nəbioğlunun ilk qələm təcrübələrindən biridir. 1976-cı ildə yazıb. Moskva mühiti, görkəmli ədəbiyyat xadimləri ilə təmas təbii ki, Nəsibin ədəbi taleyində ciddi dəyişiklik yaratmalıydı və yaratdı da. Onun şeirlərinə ictimai pafos, fəlsəfi dünyaduyumu gəldi. Lakin yenə də əsas mövzularını qoynunda boya-başa çatdığı Kəlbəcər torpağından, o torpağın qaynar bulaqlarından, dəli çaylarından, zümrüd meşələrindən, al-əlvan çəmənlərindən və zirvəsi qartallı əzəmətli dağlarından aldı. Dağ kəndlərinin yaşam tərzi; hana toxuyan qızlar, quzu otaran uşaqlar, at çapan cavanlar, arı saxlayan müdrik qocalar, bayatılı-dastanlı, sazlı-sözlü kənd gecələri və s. Nəsibin uşaq yaddaşına yazıldığına görə sözünün yaddaşından silinmədi:

Haralarda boy atsam,

Sənindir nə yaratsam.

Daşa dönüm unutsam,

Yarpız-nanəli kəndim,

Qoca nənəli kəndim.

("Kəndim")

İllər boyu Kəlbəcərdən uzaqda - Moskvada yaşasa da, Nəsib doğma yurda bütün varlığı ilə bağlı oldu. Hər yay demək olar ki, bu gözəllik diyarına yolunu salan, uşaqlıq xatirələri ilə baş-başa qalan, Tərtərin, Tutqunun dəli kükrəyişində, Yüzbulağın zümzüməsində, İstisuyun hərarətində, el-obanın məhəbbətində özünün poetik aləmini "quran" Nəsib bu möcüzələr torpağından doymadığını dəfələrlə etiraf etdi:

Elə ürəkliydim, elə qorxmazdım,

Səsimi sıldırım qayaya yazdım,

Min dəfə dumanda, çiskində azdım,

Doymadım yurdumun gözəlliyindən.

Sevdim bənövşəni, sevdim nərgizi,

Küskün baxışlını, lalə bənizi,

Məni məst elədi çiçək dənizi,

Doymadım yurdumun gözəlliyindən.

("Doymadım yurdumun gözəlliyindən")

1993-cü ildən sonra bu "gözəlliklər" Nəsib üçün də, elə hamımız üçün də əlçatmaz, ünyetməz oldu. Kəlbəcər işğal olundu. Daha doğrusu, xəyanətin qurbanı oldu. Bəy balası kimi firavan yaşayan gözəl güzəranlı kəlbəcərlilər didərgin ömrü yaşayıb əcnəbi yardımına möhtac qaldı. Bu dərdlərin ağırlığı hamıdan öncə kəlbəcərli yazarların çiynindən basdı. Bəhmənin, Sücaətin, Qəmkeşin, Şamilin ürəyi dözmədi yurd həsrətinə… Nəsibin də şeirlərinə Kəlbəcər həsrətinin hüznü çökdü, o torpağın dərdi ələndi:

Adın ürəyimdən silinməz qəti,

Sən mənə vermisən bu məhəbbəti.

Əyildi Nəsibin sənsiz qaməti,

Dözmürəm dərdinə, düzü, Kəlbəcər.

Bu mövzuda şairin saysız-hesabsız yanğılı şeirləri yarandı. Ancaq, el demiş, içimiz özümüzü yandırdı… Nəsib əvvəlcə Kəlbəcəri itirdi, sonra (bu yaxınlarda) Kəlbəcər həsrətli anasını…

Moskvada yaşadığı bu illər ərzində N.Nəbioğlu dünyanın bir çox ölkələrində olub, Rusiya nümayəndə heyətinin tərkibində rəsmi səfərlərə qatılıb. Aldığı təəssüratlardan maraqlı publisistik və poetik yazıları meydana çıxıb. Əsas budur ki, Nəsib Moskvada doğma Azərbaycanı ləyaqətlə təmsil edən, məmləkətimizin adına şərəf gətirmək yolunda ürəyini, istedadını və gücünü qoyan qeyrətli soydaşımızdır.

O, Rusiya Yazıçılar Birliyinin üzvü, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi Moskva bölməsinin katibidir. Azərbaycan diasporunun formalaşmağında, ardıcıl fəaliyyətində bir ziyalı kimi Nəsib Nəbioğlunun dəyərli xidmətləri danılmazdır.

Moskvada yaşayan tələbə yoldaşım, dostum, tanınmış jurnalist, diasporumuzun fəallarından olan Cəfər Sadıqdan aldığım məlumata görə bu yaxınlarda Nəsibin 55 yaşı tamam olub. Şair dostumu bu münasibətlə ürəkdən təbrik edir, ona möhkəm cansağlığı, yeni-yeni yaradıcılıq uğurları və Kəlbəcərli günlər arzulayıram.

Adil Cəmil

Ədəbiyyat qəzeti.-2009.-15 may.-S.7.