Şeir karvanının məhəbbət yükü

Oktyabrın 30-da Bakıda keçirilən "Türk dilinin 8-ci Uluslararası şeir mərasimi" Şərqin və Qərbin türk dilində yazan şairlərini bir araya gətirdi. Üç gün davam edən şeir mərasiminin açılışı Azərbaycan Dövlət Rus Dram Teatrında oldu. Türkiyə Yazarlar Birliyi, Azərbaycan Yazıçılar Birliyi və Qafqaz Universitetinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbiri TYB-nin başqanı İbrahim Ülvi Yavuz açaraq dünyanın müxtəlif ölkələrindən gəlmiş türk dilində yazan şairləri "Türk dilinin 8-ci Uluslararası şeir mərasimi"ndə salamlamaqdan qürur duyduğunu vurğuladı: "Türkiyə Yazarlar Birliyi özünün otuz bir illik fəaliyyətində kifayət qədər müxtəlif yönlü tədbirlərin keçirilməsinə yardımçı olub. Onlardan biri də bu sayaq şeir şölənlərinin gerçəkləşdirilməsidi. Birliyimizin fəaliyyətində uluslararası şeir mərasimlərinin keçirilməsi xüsusi yer tutur. 1992-ci ildə Konyada, Bursada başlayan, daha sonra Qazaxıstan, Türkmənistan və Qırğızıstanda, Ukraynada, fransada düzənlənən uluslararası şeir mərasiminin indiki halda Azərbaycanda keçirilməsindən qürur duyuram. Bu şeir şölənləri vasitəsilə dünyadakı bütün türkdilli yazarları bir araya gətirmək amacı yürütmüşük. Üç gün davam edəcək mərasimə də eyni məqsəd ucalığı ilə qatılmışıq və inanıram ki, burada çıxış edəcək yazarların hər biri öz xalqlarının çağdaş poetik düşüncəsini ifadə etməklə bu sahədəki bilgilərimizin genişlənməsinə yardımçı olacaqlar. Sizlərlə bir olmaqdan, sizləri salamlamaqdan məmnunam və dəyərli sənət dostlarıma şeir şölənində uğurlar diləyirəm. Dünyanın çeşidli ölkələrindən uzun yollar keçərək bu mərasimə qatılmış qələm dostlarımla bir yerdə duyğulu anlar yaşayacağıma ümidliyəm".

Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin sədri, xalq yazıçısı Anar açılış mərasimində çıxış edərək dedi: - Əziz dostlar, Azərbaycanın böyük şairi Səməd Vurğunun adını daşıyan dəyərli bir sənət ocağında Azərbaycan Yazıçılar Birliyi adından sizi salamlamaqdan qürur duyuram. Ölkələr arasında sərhədləri, sədləri dövlətlər qurur, şairlərsə uçurub-dağıdırlar. Azərbaycanla Türkiyə arasında söz sınırı, söz sərhədi yoxdur. Bizdə belə bir ifadə var: "Qonşuya ümüd olan şamsız qalar". Ancaq Türkiyə ilə Azərbaycan arasındakı münasibətlər qonşuluq yox, qardaşlıq münasibətləridi, biz qardaşıq. Azərbaycanda həmişə qardaşa güvənərlər. Azərbaycan Türkiyəyə güvəndiyi kimi, Türkiyə də həmişə Azərbaycana güvənə bilər. Bu tarixi qardaşlığımız, bu gələnəkli ilişkilərimiz, mədəniyyətimizin, dilimizin, mənəviyyatımızın, varlığımızın birliyi çox zaman bizə ağır başa gəlib. 1918-ci ilin mart ayında bolşevik-daşnak iqtidarı Bakıda soyqırım törədəndə, on minlərlə azərbaycanlı qətlə yetiriləndə, Azərbaycanın başqa bölgələrində - Gəncədə, Naxçıvanda, Şamaxıda, Qarabağda, Qubada soydaşlarımızı qanına qəltan edəndə Türk-İslam ordusu Nuru Paşanın başçılığı ilə Azərbaycana gəldi, Bakını azad etdi. Və Azərbaycanı bu ölüm təhlükəsindən qurtardı. Mustafa Kamal Paşanın qurtuluş savaşında Azərbaycandan çox insanlar əldə silah iştirak etdilər. O cümlədən, mənim əqrəbalarım Eyyub bəy, Səməd bəy, Qafar bəy… Səməd bəy Türkiyədə paşa tituluna qədər yüksəlmişdi. Azərbaycanlı şəhidlər Çanaqqala unudulmazlığında da uyuyurlar. Otuzuncu illərdə Türkiyəyə sevgi bəsləyən, Türkiyə ilə ilişgiləri olan, orada qohum-əqrəbası yaşayan çox adamlar repressiya acısı yaşadı, hətta bu mərasimdə adı çox sayğı ilə çəkilən böyük şairimiz Hüseyn Cavid sürgün olundu, çoxları güllələndi, həbs edildi, Sibir zülmətində unutduruldu. Ancaq bu ağır illərdə də qəlbimizin Türkiyə sevgisi öləzimədi. Türkiyə bizim ruhumuzda yaşadı, bu sevgi bizi müstəqilliyimizə aparan mübarizəyə qoşdu, bu gün biz öz azadlığımıza qovuşmuşuq, dostluq əlaqələrimiz daha da möhkəmlənib və bu dostluğu, qardaşlığı kimsə poza bilməz. Azərbaycan bayrağı Türkiyədə qüdsal, müqəddəs olduğu kimi, Türkiyə bayrağı da Azərbaycanda, Bakıda qüdsal və müqəddəsdir.

Şeir şölənləri çox gözəl, önəmli bir ənənədi. İnsanlar şeir vasitəsilə bir-birlərini daha yaxından tanıyır. Amma mən istərdim ki, bu şeir şölənləri ilə bir sırada başqa işlərimiz də olsun. Ancaq mən ədəbiyyat adamı olduğum üçün xüsusilə Azərbaycanda türk ədəbiyyatının, Türkiyədə də Azərbaycan ədəbiyyatının daha çox tanınmasını, təbliğ edilməsini istəyirəm. Bir vaxtlar mən Türkiyədə olanda, oradakı universitetlərdən birində mühazirələr oxuyanda çox acı təəssüf hissləri ilə gördüm ki, Türkiyədə üçüncü-dördüncü dərəcəli Amerika və yaxud rus yazıçısının əsərləri türkcəyə çevrilib, amma, məsələn, Cəlil Məmmədquluzadənin əsərləri burada yayınlanmayıb. Çox şükürlər olsun ki, son illər bu kəsir aradan qalxır. Türkiyədə bizim bir çox şairlərin, nasirlərin əsərləri həm çap olunur, həm səhnədə oynanılır, Azərbaycanda bir çox türk şair və yazıçılarının əsərləri yayınlanır, səhnəyə qoyulur. Yazıçılar Birliyi olaraq biz bu işlərdə çox fəal iştirak edirik və ən son günlərdə Yazıçılar Birliyinin nəzdində yeni dərgi - "Çinar" adlı bir dərginin nəşrə başlamasını nəzərdə tutmuşuq. Bu dərgi yalnız türk dünyası şair və yazıçılarının əsrələrini çap etməklə Azərbaycan oxucusuna çatdıracaq.

Mən bir daha sizi salamlayıram, bu şölənin uğurlu keçməsini arzulayıram və mənim dostum, Türkiyənin məşhur şairi Yavuz Bülənd Bakilərin bir sözü ilə çıxışımı tamamlayıram. O, deiyr ki, Azərbaycan ürəyimdə bir şah damardır. Mən də deyirəm: "Türkiyə mənim ürəyimdə şah damardır".

Türkiyəli araşdırmaçı, doktor-professor Mehmet Doğan öz çıxışına böyük türk şairi Yunis İmrənin "Söz" qəzəlini diqqətə çatdırmaqla başladı. Vurğuladı ki, sözün dəyərinin çox yüksək səviyyədə təqdir edildiyi bir yerdə, bu qədər söz ustasının cəm olduğu bir məclisdə nə özümün, nə bu günün sözünü söyləmək istəmədim: - Yeddi əsr öncə Batıda ortaya çıxan zəngin şeir varlığımızın böyük atası Yunis İmrənin şeri ilə başladım. İstədim ki, bu şöləndə şairlərdən öncə ilk şeri mən oxuyum - o da böyük Yunisdən olsun.

Bu şöləni əziz xatirəsinə həsr etdiyimiz Azərbaycanın böyük şairi Bəxtiyar Vahabzadə "Yunis karvanı" şerində

Yeddi yüz ildir ki, Yunis karvanı

Məhəbbət yüküylə yol gəlir hələ -

deyir.

Bu gün burada dünyanın müxtəlif ölkələrindən gəlib 1992-ci ildə yola çıxmış, Bursa, Konya, Almatı, Aşqabad, Kıbrıs, Strasburq, Ağməscid və son olaraq Yəhya Kamalın şəhəri Üskübdə qonaqlanmış bir məhəbbət karvanı var. Bu karvan öz köçündə minilliklərə söykəli dil və şeir yükümüzü daşıyır. İpəkdən yumşaq, sərt qılıncdan kəskin, altundan dəyərli bir yük! Bu bizim üçün hava, su, torpaq qədər gərəkli olan bir nemətdi.

Türkdilli xalqların şeri olmasa, belə zəngin bir ədəbiyyat, mədəniyyət olmazdı… Bizim üçün Azərbaycanda, onun baş şəhəri Bakıda olmaq, "Türk dilinin 8-ci Uluslararası şeir şöləni"ndə iştirak etmək böyük bir mutluluqdu. Bu, elə bir vaxta düşüb ki, Bakı İslam mədəniyyətinin paytaxtı olmaq şərəfini yaşayır. O, bu gün türk dilinin uluslararası şeir şöləninin keçirilməsi səbəbiylə şerimizin də paytaxtına çevrilmişdir.

Bu gözəl şəhərdə fərqli ləhcələrdə, şivələrdə şeirlər söylənəcək, sözdən, sənətdən söhbət açılacaq. Getdikcə kiçilən dünyada, ölkələrin bir-birinə yaxınlaşdığı bir çevrədə bizi ayıran sınırları aşıb gələn ədəbiyyat və elm əhli bir türk qlobalizmini, birliyini düşünmədən nəyəsə nail ola bilməz. Bu gün burada Qırğızıstandan Almaniyaya, Hollandiyaya qədər çeşidli düşüncələrlə gəlmiş şairlər var. Bu şairlər bilirlər ki, biz böyük bir bütünün parçasıyıq. Bizi dünya birlikdə tanıyır. Coğrafi, tarixi fərqləri, dil və ləhcə ayrılıqlarına rəğmən bu bütünlük inkar edilə bilməz bir həqiqət olaraq önümüzdə durur.

17 il öncə gerçəkləşdirdiyimiz ilk şeir şölənimizdə - 1992-ci ildə Bursada şeir oxuyan özbəkistanlı şair Rauf Parfinin səsi hələ qulaqlarımızdadı. Keçən illərdə qayb etdiyimiz böyük şairimiz "Azərbaycan, sən yalqız imişsən" - deyirdi.

Azərbaycan yalqız deyildir. Heç bir ölkəmiz, xalqımız yalqız deyildir. Bunu köklü mədəniyyət mirasımız söyləyir, şerimiz söyləyir, ədəbiyyatımız söyləyir.

O böyük və zəngin mirasın varisi olaraq burada bulunan, dünyanın dörd tərəfindən gəlmiş şairlərimiz söyləyir.

"Məndə sığar iki cahan, mən bu cahana sığmazam". Nəsimi belə söyləyir.

Azərbaycan şeri bügünkü Azərbaycana sığmaz. Hətta Arazın o üzündəki Azərbaycan da ona yetməz.

Hələbdəki Nəsimi, Sivasdakı Qazi Bürhanəddin, Ərzurumdakı Darir, Misirdəki Həsənoğlu, Bağdaddakı füzuli şeri olmasa, Azərbaycan şeri olurmu? Ötən zamanlarda - istiqalalını itirdikdən sonra Türkiyədə yaşayan Azərbaycan şairləri - Rəsulzadə, Məmməd Sadıq Aran, Almas İldırım, Mirzə Bala və digərləri də eləcə… Türk dillərinin, ləhcələrinin şeri, ədəbiyyatı əsrlərlə coğrafiyalara və siyasi sınırlara sığmaz…

Oxonda daşlar dilimizdə danışmasaydı, Bilgə Xaqan "türkü düşün, titrə!" deməsəydi, "Qutatqu-bilik" bizə mutluluq təlqin etməsəydi, Mahmud doğulduğu Kaşqardan minlərcə kilomert uzaqlarda, böyük bir mədəniyyət mərkəzində - Bağdadda, "Divani-lüğat-it-türk"ü yazmasaydı, Dədəm Qorqud soy soylayıb, boy-boylamasaydı, Yasəvinin, Nəvainin, füzulinin, Bakinin, Məhtumqulunun, Abayın, Tukayın dili olurdumu? "Manas" minlərcə, on minlərcə misra ilə insanlıq macəramızı anlada bilirdimi, Çingiz Aytmatov "Gün var əsrə bərabər"i yaza bilərdimi?

Azərbaycanlı şair Rüstəm Behrudinin Üskübdə böyük şairimiz Yəhya Kamalın şəhərində iki il öncə "Türk dilinin 7-ci Uluslararası şeir şöləni"ndə oxuduğu şeirdən bu misralar yadımda qalıb:

O hansı millətdir taleyi sirdi,

Yüz adla bölündü, yenə də birdi,

Məni hüzuruna bu dərd gətirdi,

Salam, dar ağacı, əleykümsalam,

Həm azərbaycanlıyam, həm türkmənəm, özbəyəm, qazağam, tataram, qırğızam… bütünlükdə türkəm…

Bu torpağın şairi Ramiz Rövşən təəssüf ki, əvvəlki şölənlərimizə dəvət edilməyinə baxmayaraq, iştirak edə bilmədi. İndiki mərasimdə bu misraları da ehtiva edən şeri oxuyub-oxumayacağını bilmirəm:

Ya bir geniş yolu tut get,

Ya düş ensiz cığırına.

Yenə Nəsimi dili ilə söyləyirəm:

Çünki yardan ayrı düşdüm - bu diyarı neylərəm,

Yüz min cəfa qılsan mənə mən səndən üz döndərmərəm.

Biz Azərbaycanın inkişafı üçün lazım olsa canımızı, qanımızı verərik. Bu, söz xatirinə söylənmiş söz deyil, əsrlərin sınağından çıxmış bir əməlin ifadəsidi. 1918-ci ildə, yəni Birinci Dünya savaşı dönəmində, taleyin bizim üçün tamam tərsinə döndüyü o fəlakətli zamanda Mondoros müqaviləsinin şərtləri öncəsində azərbaycanlı qardaşlarımızın erməni və bolşevik zülmü altında soyqırıma məruz qaldığı zamanda, İraq cəbhəsindən geri çağırılan əsgərlər əsas olmaqla Qafqaz İslam ordusu təşkil edilmiş və bu türk yurdunun xilası üçün bütün Osmanlı coğrafiyasından, bugünkü Türkiyənin bütün vilayətlərindən şəhidlər verilmişdi… Azərbaycanın istiqlalı üçün can verənlər arasında mənim vilayətim olan Ankaranın övladları da ön sıralarda gedib. Mən ankaralıyam, bir az da yaxınlaşdırıb, şəxsiləşdirsəm, qalacıqlıyam. Davud oğlu Mustafa - mənim öz doğulduğum Qalacıqdan gəlib Azərbaycanın istiqlalı üçün savaşmış və 21 yaşında bu torpaqlar üçün canını vermişdir. Davud oğlu Mustafa Qalacıqdan Azərbaycana bu ölkənin istiqlalı üçün gəldi. O Mustafa ilə bu Məmmədin başlanğıcı, soyu-kökü birdi, yəni bir əqrəbadı. İndi mən ondan doxsan il sonra müstəqil Azərbaycanda əbədi bir istiqlal bayrağı olan şerimizin şölənini yapmaq üçün dünyanın dörd tərəfindən gələn qardaş şairlərlə birgəyəm. Bundan böyük mutluluq, bəxtiyarlıq ola bilərmi?

Böyük şairimiz Mehmet Akif Birinci Dünya savaşının Çanaqqala cəbhəsində döyüşən və şəhid olan əsgərlər üçün dastanı ədəbiyyatımızın ən böyük şah əsəri olan bir şeir yazdı. O şeri bir milli marş kimi Türkiyədə hər kəs bilir. Əmin olun ki, bu yüksək səsli şeir təkcə Çanaqqalada çarpışan əsgərlər üçün yazılmamışdır. Heç şübhə yox ki, Bakının xilası üçün canlarından keçmiş əsgərlər üçün də yazılmışdır:

…Ey bu torpaqlar üçün torpağa düşmüş əsgər

Göydən əcdad enərək öpsə o pak alnı, dəyər.

Kimdir bu əcdad? Yalnız böyük hökmdarlar, dövlət adamları və ya şanlı komandirlərmi? Məsələn, füzuli atamız da o pak alınları öpmüş deyilmidir? Dilimizin bu coğrafiyada var ola bilməsini reallaşdıran əsgərlərin alnından kim öpməz? Kim Mehmet Akiflə birlikdə bu misraları təkrarlamaz:

Sənə dar gəlməyəcək məzarı kimlər qazsın?

Göməlim gəl səni tarixə desəm, sığmazsın.

Bakının xilası üçün, Azərbaycanın istiqlalı üçün çarpışan və şəhid olan əsgərlərə Allahdan rəhmət diləyirəm, sözlərimi bu rəhmət niyazı ilə bitirirəm.

Bizim bu gün burada bir araya gəlməyimizə vasitə olan bütün klassik şairlərimizə minlərcə rəhmət olsun!

Qafqaz Universitetinin rektoru Əhməd Sanic mərasim iştirakçılarını salamlayaraq dedi: "Belə bir söz var ki, biz ağlımızla düşünür, qəlbimizlə qonuşuruq. Bu gün qəlblərin qonuşduğu, bir araya gəldiyi gündü. Türk dili sevgi dilidi. Çağdaş durumda dünyanın qafası var, qəlbi yoxdu. Belə qonuşmalar, bir araya gəlmələr dünyaya yenidən, təkrar qəlb yaxılması günüdü. Dünyanın yaxasına bugünkü qəlbi burada bir araya gələn söz adamlarının yaxacağına ümidliyəm.”

Millət vəkilləri Gültəkin Hacıbəyli və Məlahət Həsənova da tədbirə qatılan qələm adamlarını salamlayaraq türk ədəbiyyatının, türk mədəniyyətinin ortaq məqamlarından, hazırkı ictimai-siyasi burulğanlar müstəvisindən türk birliyini itkisiz keçinmək yollarından, bu sahədə sənət adamlarının, şair və yazıçıların aparıcı mövqeyə malik olmasından söz açdılar.

Türkiyəli millət vəkili Mustafa Kabaqçı şeir şölənində çıxış edərək ədəbiyyatın, şerin-sənətin xalqların, millətlərin yaxınlaşma və anlaşmasında müstəsna əhəmiyyətə malik olduğunu önə çəkdi. Millət vəkili Azərbaycanla Türkiyə arasındakı tarixi qardaşlıq münasibətlərinə kölgə salmaq istəyən qüvvələrin arzularının bütün zamanlarda puça çıxacağını vurğulayaraq bildirdi ki, Türkiyə ilə Azərbaycan bir bütövün paralarıdır. Dilimiz, dinimiz, tarixi köklərimiz birdir. Tarixin bütün dönəmlərində Türkiyə Azərbaycanın yanında olub, onun mövqeyindən çıxış edib. Bu münasibətlər gələcəkdə də belə davam edəcək.

Azərbaycanın mənafeyinə zidd olan, onun marağını əks etdirməyən heç bir qanunun, protokolun özünün də təmsil olunduğu Türkiyə Böyük Millət Məclisində heç bir dəstək qazanmayacağını, qanun şəklində qüvvəyə minə bilməyəcəyini vurğulayan Mustafa Kabaqcı azərbaycanlıların da Türkiyə sevgisinin heç zaman yeniləməyəcəyinə əminliyini dilə gətirdi.

Tədbirdə çıxış edən Türkiyənin Azərbaycandakı səfirliyinin ticarət işləri üzrə müşaviri Qazi Bilgin bəy şeir şöləninə qatılanların yüksək mənəvi dəyərlər daşıyıcısı olduqlarını önə çəkdi: "Sizin estetik anlayışlarınız bizim qardaşlıq anlayışlarımızı daha da böyüdür, dövlətlərimizin, insanlarımızın anlaşmasına, istək və arzularını paylaşmasına xidmət edir".

Uluslararası şeir şöləninin idarə heyətinin başqanı, “9 Eylül” universitetinin professoru Yavuz Akpinar "Azərbaycan-Türkiyə arasında ədəbi əlaqəlar" mövzusunda etdiyi məruzəsində ədəbi əlaqələrimizin tarixinə vardı: "Türkdilli ölkələrin könül adamları qarşısında danışmaqdan ehtiyat etsəm də, bunun bir şərəf işi olmasının fərqindəyəm. Azərbaycanla Türkiyə arasında ədəbi, siyasi-iqtisadi, mənəvi əlaqələrin çox dərin kökləri var. Ədəbi ilişgilər bizim milli birliyimizi ortaya qoyur. Bizim aramızda ruhi sınırlar, sədlər yoxdu, biz bir-birimizin qəlbində, ruhunda, içindəyik. Oğuzların tarix səhnəsinə çıxdığı gündən bu ilişgilər var. Xalq ədəbiyyatından gələn ilişgilərimiz o qədərdir, daimidir ki, bunu seçib-ayırmaq mümkünsüzdü".

Y.Akpinar Seyid Nigari, Qumru Dərbəndi kimi şairlərimizin İraq-İran arası yayılan şöhrətindən, onların sayəsində türkçülük düşüncəmizin zərif gəlişmələrinin hər bir türk insanının ruhuna, qafasına yol açmasındakı rolundan söz açdı. Çıxışçı modern ədəbiyyatı gəlişmələrinin türkdilli xalqlar ədəbiyyatında daha çox Mirzə Fətəli Axundovdan başlanması üzərində ətraflı dayanaraq onun yeni əlifbaya keçmək təşəbbüsünü mənəvi intibah məqamı kimi dəyərləndirdi. O, böyük Azərbaycan şairi Seyid Əzim Şirvaninin fəaliyyətinin və irsinin türk-Azərbaycan ədəbi əlaqələrinin möhkəmlənməsindəki rolundan geniş bəhs etdi: "Seyid Əzim Şirvani Türkiyə nəşriyyatlarını, nəşrlərini ardıcıl izləyən bir şəxs idi. O, böyük islamçı, islamçılıq düşüncəsinin daşıyıcılarından biri kimi türk insanının mənəvi düşüncəsində böyük intibah oyatmağa xidmət etmişdi, öz yaradıcılığıyla islam aləmini içindən yeyən məzhəb, təriqət qarşıdurmasının dəf olunmasına yardımçı olan böyük düşüncə sahiblərindən, yeni üsullu məktəblərin əsasını qoyanlardan biri olmuşdur. Seyid Əzim öz təzkirələrində Azərbaycan-Anadolu arası yazıb-yaradan şairlər haqqında bilgilər verməklə də önəmli iş görmüşdür. Onun şeirdə etdiyi intibah gəlişmələrini yetirməsi Mirzə Ələkbər Sabir daha da inkişaf etdirdi. Eyni zamanda, Seyid Əzimin türkçülük düşüncəsinin millətin məfkurəsinə çevrilməsində Həsən bəy Zərdabi tərəfindən əsası qoyulan "Əkinçi" qəzeti mühüm rol oynadı. "Əkinçi"nin İstanbulda İbrahim adlı bir nümayəndəsi olduğu da məlumdu. Çox təəssüf ki, Seyid Əzimin, Sabirin, "Əkinçi"nin türkçülük düşüncəsinin intişarındakı rolu az öyrənilib".

Çıxışçı XX yüzilliyin əvvəllərində azərbaycançılıq, turançılıq düşüncəsinin daha möhtəşəm vüsət almasında Əli bəy Hüseynzadənin və onun nəşr etdiyi "füyuzat" jurnalının oynadığı tarixi rol üzərində xüsusi olaraq dayandı. Vurğuladı ki, bu gün müstəqil Azərbaycanın bayrağında gördüyümüz rəmzlər həm də Əli bəy Hüseynzadənin, Ziya Göyalpın, Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin düşüncələrinin, həyat amallarının gerçəkləşməsi kimi qəbul olunmalıdı. "Bu düşüncənin daşıyıcıları olan Hüseyn Cavid, Abdulla Sur, Mirzə Cəlil, Məhəmməd Hadi, Əhməd Cavad, Cəfər Cabbarlı, eyni zamanda, "Molla Nəsrəddin" jurnalı türkçülük düşüncəsini dönmədən sürdürən amal daşıyıcıları olmuşlar. Bütün türklüyü tək bir ədəbi dil çevrəsi ətrafında cəmləmək ideyası zaman-zaman türkçü düşüncəsinin daşıyıcılarının mücadilə mövzusu olaraq qalmışdı".

Çıxışçı türk yazarı Namiq Kamalın "Zavallı çocuq" əsərinin hələ sovetlər dönəmində bir çox türkdilli xalqların, o cümlədən Azərbaycan səhnələrində tamaşaya qoyulmasından, türk ədəbiyyatına olan maraqdan ətraflı bəhs etdi. H.Cavidin "İblis" dramının bəşəri mahiyyətindən danışdı.

"Türk dilinin 8-ci Uluslararası şeir mərasimi" həmin gün Atatürk Mərkəzində öz işini davam etdirdi. Mərkəzin rəhbəri, AMEA-nın müxbir üzvü, millət vəkili Nizami Cəfərov tədbiri açaraq dedi: "Ümummilli lider Heydər Əliyevin ən böyük xidmətlərindən biri də Mustafa Kamal Atatürkün ideyalarının Azərbaycanda dərkinə yaradıcı olması idi. Əsası ulu öndər tərəfindən qoyulan Atatürk Mərkəzində Türk dünyasının tanınmış şairlərini qarşılamaqdan məmnunluq duyuram. Burada keçirilən bölüm böyük şairimiz Bəxtiyar Vahabzadəyə həsr olunub. Elə bir türk, azərbaycanlı tanımıram ki, o, Bəxtiyar Vahabzadənin şerini sevməsin, əzbər bilməsin. Biz onu bu il haqq dünyasına yola saldıq. Bəxtiyar Vahabzadə türk düşüncəsinin, mənəvi birliyimizin alovlu təbliğatçılarından idi…"

Həmin gün keçirilən şeir şöləni B.Vahabzadə, Nizami Gəncəvi, Hüseyn Cavid fəsilləri ilə davam etdi, dünyanın müxtəlif ölkələrindən gəlmiş, o cümlədən azərbaycanlı şairlər yeni şeirlərini oxudular.

Mərasim ertəsi gün Qafqaz Universitetində davam etdirildi. Universitetin elmi işlər üzrə prorektoru Ömər Okumuş qonaqları salamladı, Türkiyənin baş naziri Rəcəb Tayyib Ərdoğanın təbrikini şeir şöləninin iştirakçılarına çatdırdı.

Sonra AYB-nin katibi Rəşad Məcid xalq yazıçısı, Yazıçılar Birliyinin sədri Anarın adından Azərbaycanın dövlət bayrağını türkiyəli professor Mehmet Doğana hədiyyə etdi. M.Doğan bildirdi ki, Azərbaycan bayrağının mənə hədiyyə edilməsini Anar bəydən xahiş etmişdim, mən bu bayrağı Ankarada Türkiyə Yazarlar Birliyinin inzibati binasının qarşısından asacağam və heç bir qüvvə bu bayrağı o binanın qarşısından endirə bilməz.

Həmin gün şeir şöləni Əhməd Haşim, Füzuli və Şəhriyar fəsilləri üzrə davam etdirildi. Əvvəlcə bu görkəmli söz ustalarının həyat və yaradıcılığı haqqında geniş bilgilər verildi, onların ölməz əsərlərinin türk düşüncəsinin formalaşmasındakı yerindən söz açıldı.

Türkiyəli millət vəkili Mustafa Kabaqçı, Azərbaycan Milli Məclisinin deputatı Qənirə Paşayeva və başqaları bir daha türk birliyinin yenilməzliyindən, tarixi qardaşlığımızın əbədiliyindən, söz sənətinin türkçülük məfkurəsinin formalaşmasındakı önəmli yerindən söz açdılar, şairlər şeirlərini oxudular.

Tədbirin mükafatlandırma bölümündə kosovalı şair Zeynal Bəksar Ə.Haşimi, türkmən şairi Oraz Yağmur H.Cavid, türkiyəli şair Mehmed Attila Marat N.Gəncəvi adına ödüllə mükafatlandırıldılar. Şeir mərasiminə qatılan bir çox şairlərə şölənin diplomları təqdim edildi.

Sonra şeir şöləni bölmələr üzrə davam etdirildi.

Hazırladı: SƏRVAZ

Ədəbiyyat qəzeti.-2009.-6 noyabr.-S.1, 3.