Beynəlxalq konfransda seysmiklik, zəlzələlərin proqnozu, tikililərin zəlzələyə davamlılığı məsələləri müzakirə edilmişdir

Oktyabrın 8-də AMEA-nın əsas binasının akt zalında "Seysmiklik, zəlzələlərin proqnozu, tikililərin zəlzələyə davamlılığı" mövzusunda beynəlxalq konfransın açılışı olmuşdur.

AMEA Geologiya İnstitutu və Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin (RSXM) təşkilati dəstəyi ilə keçirilən konfrans Azərbaycanda seysmoloji xidmətlərin yaranmasının 110 illiyinə həsr olunmuşdur.

Konfransda Azərbaycanın hökumət rəsmiləri, ali məktəb rektorları, elm xadimləri ilə yanaşı, dünyanın 20-dən artıq ölkəsini təmsil edən alimlər də iştirak etmişlər.

Tədbiri giriş sözü ilə AMEA-nın vitse-prezidenti, AMEA Geologiya İnstitutunun direktoru, akademik Akif Əlizadə açaraq Azərbaycanda müstəqil seysmoloji xidmətin aparılması məqsədilə AMEA Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin yaranması tarixi ilə bağlı məlumat vermişdir. Bildirilmişdir ki, 1902-ci ildə Şamaxıda baş verən dəhşətli zəlzələdən sonra Nobel qardaşlarının təşəbbüsü ilə Bakıda və Şamaxıda ilkin seysmik stansiyalar qurulmuş və bununla da Azərbaycan ərazisində instrumental seysmoloji müşahidələrə başlanılmışdır.

110 il ərzində Azərbaycanda seysmikliyin öyrənilməsi sahəsində uzun tarixi yolun keçildiyini qeyd edən akademik hazırda ölkəmizdə 30-dan artıq seysmoloji stansiyanın fəaliyyət göstərdiyini, Azərbaycanda neftin geniş hasil olunduğu yerlərdə hər hansı təhlükənin qarşısının alınması üçün dənizdibi seysmoloji monitorinqlərin aparıldığını diqqətə çatdırmışdır.

A.Əlizadə bir əsrdən çox yaşı olan Azərbaycan seysmoloji xidmətinin bu gün MDB məkanında ən müasir telemetrik seysmik stansiyalardan biri olduğunu və mərkəzdə əldə olunan kompleks nəticələrə görə öndə getdiyini qeyd etmişdir.

Tədbirdə çıxış edən baş nazirin müavini Abid Şərifov Azərbaycan ərazisinin seysmik baxımdan aktiv olduğunu, burada tarixən güclü zəlzələlərin baş verdiyini bildirmişdir. O diqqətə çatdırmışdır ki, RSXM-də kompleks tədqiqatların aparılması nəticəsində Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda ilk dəfə olaraq dənizdibi seysmik stansiyaların quraşdırılmasına başlanılıb. Bu stansiyalar dənizdə baş verən zəlzələlərin daha dəqiq qeydiyyatını aparmağa, Xəzərin seysmikliyini, dərinlik quruluşunu, karbohidrogen yataqlarında geodinamik şəraitini qiymətləndirməyə imkan verəcək: "Azərbaycanda seysmologiya elmi öz inkişaf dövrünü yaşayır. Artıq bəzi ölkələrdə Azərbaycan seysmoloqlarının təcrübəsindən istifadə edilir". Zəlzələlərin bütün dünyada bəşəri problem olduğunu və sərhəd tanımadığını qeyd edən A.Şərifov bildirmişdir ki, bu konfrans dünya seysmoloqları arasında qarşılıqlı əməkdaşlıq və təcrübə mübadiləsini daha da genişləndirəcək.

Beynəlxalq Geodeziya və Geofizika İttifaqının baş katibi, professor Əli İsmayılzadə Şamaxı şəhəri və ətraf regionlarda baş vermiş zəlzələ, onun nəticələri, bu hadisə ilə bağlı dünya tədqiqatçılarının apardığı tədqiqatlar və mətbuatda dərc olunmuş materiallar haqqında məlumat vermişdir.

Tədbirdə Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzinin direktoru, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru Qurban Yetirmişli "Azərbaycanda seysmoloji və seysmoproqnoz tədqiqatların inkişafı", Massaçusets Texnologiya İnstitutunun (ABŞ) əməkdaşı Robert Relinger "GPS məlumatları əsasında Azərbaycanda yer qabığı deformasiyasının 14 (1998-2012) monitorinqinin nəticələri", Erik Sandvol "Qafqazın qalxma prosesi: irimiqyaslı beynəlxalq seysmik təcrübələrin aparılmasının nəticələri" adlı məruzələrlə çıxış etmişlər.

AMEA RSXM-in baş direktoru, geologiya-minerologiya elmləri doktoru Qurban Yetirmişli məruzəsində Azərbaycan seysmologiyasının 110 ildə keçdiyi tarixi yola nəzər salmış, həmçinin ölkə ərazisində müşahidə olunan seysmikliklə bağlı yeni məlumatları açıqlamışdır. 2000-ci ildə Bakıda baş verən Xəzər zəlzələsindən sonra ümummilli lider Heydər Əliyevin göstərişi ilə RSXM üçün ən müasir və peyk rabitəsi ilə işləyən seysmik stansiyalar alındığını bildirən baş direktor hazırda mərkəzdə ABŞ-ın "Kinemetrks" şirkətinin istehsalı olan 31 seysmotelemetrik stansiyasının fəaliyyət göstərdiyini qeyd etmişdir. O bildirmişdir ki, quru ərazisində əlavə olaraq dörd, Xəzər dənizinin dibində isə üç dənizdibi seysmik stansiyalar quraşdırılacaq ki, bu da ölkə ərazisində seysmik tədqiqatların səviyyəsinin və keyfiyyətinin daha da artmasına gətirib çıxaracaqdır. Q.Yetirmişli həmçinin çıxışında 1902-ci ildə Şamaxıda baş verən dağıdıcı zəlzələ və onun fəsadları barəsində də ətraflı məlumat vermişdir.

Q.Yetirmişli çıxışı zamanı 7 may 2012-ci ildə Zaqatala rayonunda baş verən zəlzələ haqqında danışarkən həmin ərazidə aktivliyin artmasının bir qədər əvvəldən müşahidə olunduğunu bildirmişdir. Onun sözlərinə görə, bu zəlzələ və zəlzələdən sonra ölkə ərazisində müşahidə olunan seysmogen vəziyyət barəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevə zəlzələ bölgəsində keçirilən müşavirə zamanı ətraflı məlumat verilmişdir. Həmçinin respublikanın direktiv orqanları da müntəzəm olaraq məlumatlandırılmışdır. Q.Yetirmişli ictimaiyyətə maqnitidası 3-dən yuxarı olan təkanlar barəsində müntəzəm məlumat verildiyini də diqqətə çatdırmışdır .

Konfrans öz işini oktyabrın 12-nə kimi seksiyalar üzrə davam etdirmişdir.

"Seysmiklik, zəlzələlərin proqnozu, tikililərin zəlzələyə davamlılığı" mövzusunda Bakıda keçirilən V Beynəlxalq konfrans çərçivəsində iştirakçıların Şamaxı rayonuna səfəri də təşkil olunmuşdur. Şamaxı rayonuna səfər zamanı əvvəlcə ümummilli lider Heydər Əliyevin abidəsi ziyarət olunmuşdur. Daha sonra qonaqlar diyarşünaslıq müzeyində, 1902-ci ildə baş verən zəlzələ zamanı dağılan və sonradan bərpa olunmuş Cümə məscidində və N.Tusi adına Şamaxı Rəsədxanasında olmuşlar. Qonaqlara Şamaxının tarixi haqqında da ətraflı məlumat verilmişdir.

Konfransın yekunu olaraq qətnamə qəbul edilmişdir.

Qeyd edək ki, beynəlxalq konfransın yekunları ilə bağlı "RİA Novosti" xəbər agentliyinin Bakı bürosunda mətbuat konfransı keçirilmişdir.

Elm.- 2012.- 30 oktyabr.- S.4.