Qarabağ kamançası da var...

Arzu Səlimova: "İstərdim kamança irəlidə olsun, başqa millətlər ona yiyə durmasın"

Arzu Səlimova hərbçi ailəsində anadan olub. Atası musiqiyə bağlı imiş, gözəl səsi varmış, muğam oxuyarmış.

Uşaqlıqdan musiqiyə bağlanan Arzu xanım Bakıda 7 saylı musiqi məktəbini, Asəf Zeynallı adına Musiqi Texnikumunu və Üzeyir Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasını bitirib. Kamança üzrə Şəfiqə Eyvazovadan, dirijorluq üzrə Süleyman Ələsgərovdan dərs alıb ("Media forum").

Ali məktəbi bitirəndən sonra Musiqi Akademiyasında dirijorluqdan dərs deyib, baş müəllim işləyib. 1986-cı ildə Orta Asiya və Qafqaz respublikaları arasında keçirilən musiqi müsabiqəsində birinci yeri tutub.

"Kamança üçün pyeslər məcmuəsi" (23 pyesdən ibarət) adlı dərsliyin müəllifidir. Tələbələrindən əməkdar artist İsmayıl Həmidov, Toğrul Əsədullayev, Ceyhun Muradov, Oqtay Şərifovun adlarını sadalamaq olar.

Hazırda Səid Rüstəmov adına xalq çalğı alətləri orkestrində və Əhsən Dadaşov adına xatirə xalq çalğı alətləri ansamblında çalışır. Kamanlı alətlərdən ibarət ansamblın yaradıcısı və rəhbəridir.

Milli Konservatoriyada həmkarlarımdan maraqlı bir məlumat eşitdim: Arzu Səlimova heç kimin ağlına gəlməyən bir ideyanı reallaşdırıb, yalnız kamanlı alətlərdən ibarət ansambl yaradıb. Bakının mərkəzində, "Köhnə univermaq" kimi tanınan ticarət şəbəkəsinin yaxınlığında məskunlaşan Azərbaycan Dövlət Teleradio Verilişləri Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin səsyazma evinə üz tutdum. Kamanlı alətlərdən ibarət ansamblın axşam məşqi gedirdi. Mən gənc ifaçıların repertuarındakı bütün əsərləri dinlədim, gözəl ifalardan zövq aldım. Hər partiya öz yerində səslənirdi, digər milli və ya Avropa alətlərinin cəlb edilməsinə heç lüzum da yox idi. Ansambla cəlb edilən bəm kamança, böyük və kiçik çağanaq, qabaq kəmanə, çəqanə və qopuz - sənətşünaslıq üzrə elmlər doktoru Abbasqulu Nəcəfzadənin kolleksiyasındandır.

Arzu Səlimova yaratdığı ansamblın tarixçəsini bölüşdü:

- Bu alətlər miniatür rəsmlərdə də təsvir edilib. Mən fikirləşmişdim ki, kamanlı alətlər dəmi də, nağaranı da, bir sözlə, bütün alətləri əvəz etsin. Prosesi təkmilləşdirdim, ansamblın yaradılmasına çalışdım. Alətlərin hələ bir neçəsini də sifariş vermişik usta düzəltsin. Bu alətlər içində Qarabağ kamançası da var. Onu da bu ansambla daxil edəcəyik.

- Orkestr ideyası necə yarandı?

- Günlərin birində səsyazma evinin musiqi kollektivlərinin bədii rəhbəri Ramil Qasımovla rastlaşdım. Soruşdu işlər necədir, orkestrdə ifa edən kamançaçılar necədir, dedim yaxşıdır. Əvvəllər kaman alətlərindən ibarət ansambl yaratdığımı deyəndə maraqlandı, məni otağına dəvət etdi, xeyli söhbətləşdik.

10 il əvvəl belə bir ansambl yaratmışdım. O ansamblda kamançaların dörd partiyada bölüşdüyünü deyəndə Ramil müəllim qayıtdı ki, olar siz onu yenidən canlandırasınız, mən baxım... Düzü, qorxdum, çox əziyyətli işdir axı. O zaman düz il yarım ansambl fəaliyyət göstərdi, sonra məhv etdilər işlərimizi. Nöqsan tutmağa nə var ki, əsas işi başa gətirməkdir. Ramil müəllim dedi ifaçı heyəti sizdən, məşğul olun, biz də dəstək olarıq. Məşqlərə başladıq. Ansambla əvvəl nağara və fortepiano əlavə etdim. Bir aydan sonra Ramil müəllim gəldi, dinlədi, çox bəyəndi.

Ansamblın heyətində olan yeniyetmələr püxtələşmiş uşaqlardır, hansı əsəri təqdim edirsən, ifa edirlər. Ramil müəllimin təşəbbüsü ilə aprel ayının 17-dən ansambl yenidən yığılıb. Bura AzTV-nin məkanıdır. "Azərbaycan televiziyası və radiosunun kamanlı alətlərdən ibarət kamera ansamblı" 9 orkestr və ansambl heyətindən biridir. Bu ansambla kamançalardan əlavə qədim kamanlı alətlər daxil edilib. Fikrimiz var 7 qədim kamanlı aləti bura cəlb edək. 4-ünü gördünüz. 3-ü də gələcək.

- Repertuarınızdakı kompozisiyalar haqda bir qədər danışardınız.

- "Sarı gəlin" xalq mahnısı, "Dilcan" xalq rəqsi, Fikrət Əmirovun "Lay-lay"ı, Hacı Xanməmmədovun "Gözünə qurban"ı, "Yadıma düşdü"sü, "Yaşa könül"ü...

Əsərləri dinləyərkən digər alətlərin səsini eşitməsək də, kamanlı alətlərin düzgün qaydada partiturada paylaşması tam orkestr formasının yaranmasına xələl gətirmir. Ansambl izdihamlı səslənir.

- Bu ansamblı yaratmaq milli musiqimizə nə verir?

- İstərdim kamança həmişə irəlidə olsun. Başqa millətlər ona yiyə durmasın. Çünki bu, bizim alətdir. Yaddan çıxan kamanlı alətlərimiz də kamançamızla bərabər inkişaf etsin. Arzu edirəm ki, qədim kamanlı alətlərin hamısı bərpa olunsun və biz onları ansambla cəlb edək. Həm də kamança ifaçılarına - gənc kadrlara iş yeri olsun, onlar da özlərinə yer tapsınlar.

- Repertuarınızda ciddi ölçülü əsərlər ifa olunur. Bəs muğama diqqət?

- Muğamı yəqin gələcəkdə repertuara salacağıq. Digər alətləri də bu ansambla daxil etmək ideyamız var, amma solo ifada kamanlı alətlərin fonunda. Gələcəkdə daha mürəkkəb əsərlərimiz də olacaq.

- Partituraları özünüz yazırsınız?

- Mənə klavir verilirsə, onun əsasında partituranı işləyirəm. Hətta nağaranı da partiyalara bölürəm.

Yaxşı ideyalar çoxdur, hər bir insanın beynindən gündə onu gəlib-keçir. Bəzilərini çox tez unuduruq, bəzi ideyalar isə reallaşır, insanlara sevinc gətirir, insanın ruhunu şad edir. Kamanlı alətlər ansamblı hələ ilk addımlarını atır, gün gələcək, böyük zallara çıxacaq, tamaşaçıların zövqünü oxşayacaq. Arzu xanım o gələcək günü səbirsizliklə gözləyir.

Gün gələcək...

Kəmaləxanım ƏSƏDULLAYEVA

Ekspress.-2013.-7 avqust.-S.-15.